Βροχή, ομίχλη, ο σταυρός μιας εκκλησίας στο φόντο και μπροστά ένα κεφάλι. Κομμένο από το υπόλοιπο σώμα, γκρίζο, αλλά εύγλωττο. Είναι αυτό, το απαγχονισμένο κεφάλι του Ζοακίμ Χοσέ ντα Σίλβα Ξαβιέρ, του εθνικού ήρωα της απελευθέρωσης της Βραζιλίας από τον Πορτογάλο κατακτητή, που θα μας αφηγηθεί τα πρώτα βήματα της ιστορίας του. Μια τόσο αισθαντική εισαγωγή δύσκολα θα έβρισκε την αντίστοιχη συνέχεια και, πράγματι, το «Joaquim» του Μαρσέλο Γκόμες παραμένει εικαστικά καθηλωτικό, αλλά σεναριακά ρηχό.
Η ιστορία, κρατώντας τα βασικά στοιχεία της πραγματικότητας και συμπληρώνοντας με γοητευτική μυθοπλασία, συναντά τον Ζοακίμ - αποκαλούμενο «Tiradentes», εκείνος που τραβά τα δόντια, γιατί ο ήρωας ήταν ο οδοντογιατρός κι εξαγωγέας του τάγματος - όταν είναι τοποθετημένος στο πόστο του στα σκληροτράχηλα βουνά της Βραζιλίας. Νεαρός, αστοιχείωτος πολιτικά, Πορτογάλος στρατιώτης, σ' έναν κόσμο αποτελούμενο από Πορτογάλους αποικιοκράτες, μαύρους σκλάβους, Ινδιάνους ιθαγενείς και περιφρονημένους μιγάδες. Με μια μικρή μεικτή ομάδα, ο Ζοακίμ αναλαμβάνει την αποστολή να εξερευνήσει τα γύρω βουνά, αναζητώντας νέες φλέβες χρυσού. Μ' αυτόν θα πλουτίσει ο πορτογαλικός στρατός, αλλά κι ο ίδιος, ώστε να αγοράσει για τον εαυτό του τη σκλάβα που έχει ερωτευτεί.
Διαβάστε ακόμη: Berlinale 2017: Είναι το «God’s Own Country» το βρετανικό «Brokeback Mountain»;
Ομως σ' αυτήν την ιστορία πνευματικής ενηλικίωσης, ο Ζοακίμ θα έρθει αντιμέτωπος με την πραγματικότητα της χώρας του, της Βραζιλίας, με την καταδυνάστευση του τόπου από τους Πορτογάλους, με την κοινωνική ανισότητα ακόμα και μέσα στη δική του μικρή ομάδα και με τη φωτισμένη σκέψη ενός περιπατητή ποιητή και θ' αρχίσει να βλέπει την αλήθεια: η Βραζιλία πρέπει ν' αποτινάξει τον προτογαλικό ζυγό και ν' ανεξαρτητοποιηθεί. Το φιλμ παρακολουθεί τα βήματά του μέχρι αυτή τη συνειδητοποίηση, τη μεταβολή, δηλαδή, ενός απλού στρατιώτη σε δυνάμει ηγέτη της επανάστασης. Το φινάλε του το έχουμε ήδη μάθει από την αρχή της ταινίας.
Επιλέγοντας φυσικούς χώρους και ένα συνδυασμό επαγγελματιών και ερασιτεχνών ηθοποιών, ο Γκόμες τολμά τον γυμνό ρεαλισμό και δίνει στις εικόνες του μια ενδιαφέρουσα υφή αλήθειας. Τα στοιχεία της εποχής κρατιούνται στο ελάχιστο - οι στρατιωτικές στολές, τα πρόχειρα στρατιωτικά παραπήγματα. Οι συνθήκες ζωής αποτυπώνονται με θάρρος: η έλλειψη φαγητού, η βρώμα, η φτώχεια, η κακοποίηση όλων των μη-Πορτογάλων, το ζόφος κι απώλεια της ελπίδας. Το περιβάλλον που στήνει και το οποίο φωτογραφίζει σε κατά μέτωπο επίθεση, με σινεμασκόπ στα σκονισμένα χρώματα της γης, ο Πιερ ντε Κερσόβ, μιλά χωρίς λέξεις για μια χώρα στο χείλος της καταστροφής.
Είναι το σενάριο, γραμμένο κι αυτό από τον Γκόμες, που αποδεικνύεται πολύ αδύναμο να μετρηθεί με την Ιστορία. Οι περιφερειακοί ήρωες, αλλά κι ο ίδιος ο νεαρός Ζοακίμ, σκιαγραφούνται σχηματικά, σ' ένα προφίλ που είναι μια αδιάφορο και μια καρικατούρα. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στη μόνο 100 λεπτών, αλλά μακρόσυρτη ταινία, η μοναδική σκηνή που προκάλεσε μια στοιχειώδη αντίδραση από το κοινό, ήταν εκείνη όπου ο Ζοακίμ περιγράφει πώς θα ήθελε η Βραζιλία να μιμηθεί την «ισότητα» της γειτονικής Αμερικής, όπου λευκοί και μαύροι έχουν ίσα δικαιώματα (το 1780) κι όπου κανείς δεν ενδιαφέρεται να επιβληθεί σε άλλους λαούς για να τους δείξει πώς να ζουν.
Οσο για την κατακλείδα της ταινίας, την υποτιθέμενη κορύφωση, όπου ο Ζοακίμ καταλαβαίνει την πραγματική αποστολή του στη ζωή, του απελευθερωτή της Βραζιλίας και την εκφράζει σε μια μικρή ομάδα ακροατών, μοιάζει αφελής και πρόχειρη, τόσο για το πορτρέτο του ήρωα, αλλά και για τις αναγωγές που είναι προφανές ότι ο Γκόμες θέλει να κάνει στη σημερινή εποχή της «νέας» αποικιοκρατίας. Κι έτσι μένει κανείς με την ομορφιά της βραζιλιάνικης φύσης στο μυαλό κι αφήνει τη διερεύνηση του Tiradentes για μια άλλη ευκαιρία.
Η Berlinale 2017 με μια ματιά:
- Berlinale 2017: Μέρα 1η / Από το Τείχος του Βερολίνου σ' εκείνο του Ντόναλντ Τραμπ
- Berlinale 2017, Μέρα 2η: Choose Life. Ξανά!
- Berlinale 2017: Μέρα 3η / Ο Τζιακομέτι ανέπνεε τέχνη - εσείς;
- Βερολίνο 2017, Μέρα 4η: Ολα για μια «Φανταστική Γυναίκα»
- Berlinale 2017, Μέρα 5η: Εδώ είναι το «Party», εδώ και το καλοκαίρι
- Berlinale 2017: Μέρα 6η, όπου κατέφθασε το glam
- Berlinale 2017: Μέρα 7η, ή ένα μικρό διάλειμμα
Διαβάστε ακόμη:
- Berlinale 2017: Είναι το «God’s Own Country» το βρετανικό «Brokeback Mountain»;
- Berlinale 2017: Στο «On the Beach at Night Alone», ο Χονγκ Σανγκ-σού κάνει μια ακόμη ταινία του Χονγκ Σανγκ-σου
- Berlinale 2017: Ο Ντιέγκο Λούνα «γκρεμίζει» τα τείχη του Ντόναλντ Τραμπ από το Βερολίνο
- Berlinale 2017: Στο «Colo» η κρίση ανίας έρχεται πριν την κρίση της Πορτογαλίας
- Berlinale 2017: Το «Berlin Syndrome» της Κέιτ Σόρτλαντ ακολουθεί τους κανόνες μα όχι τα κλισέ ενός genre cinema
- Berlinale 2017: Στο «The Party» της Σάλι Πότερ, οι καλεσμένοι είναι προβληματικοί και το χιούμορ δηλητηριώδες
- Berlinale 2017: Ο Ακι Καουρισμάκι ξέρει πώς να κάνει τον ανθρωπισμό να μοιάζει αυτονόητος
- Berlinale 2017: To «Mr. Long» είναι μια απολαυστικά ακατάτακτη ταινία
- Berlinale 2017: Το «Bright Nights» του Τόμας Αρσλαν είναι μια ταινία δίχως κατεύθυνση
- Berlinale 2017: Το «Lost City of Z» του Τζέιμς Γκρέι δεν βρίσκει την Ιθάκη του
- Βερολίνο 2017: Το «Call me by your Name» είναι κάτι παραπάνω από ένα καλοκαιρινό ρομάντζο
- Berlinale 2017: «Viceroy's House», ή όταν ο Γκάντι επισκέφθηκε το «Downton Abbey»
- Berlinale 2017: Στο «Pokot» εύχεσαι ο κακός λύκος να είχε φάει καλύτερα την Ανιέσκα Χόλαντ
- Berlinale 2017: Το «Una Mujer Fantastica» είναι μια φανταστική ταινία
- Berlinale 2017: «Wild Mouse», όχι τόσο αστείο, ούτε τόσο wild
- Berlinale 2017: Η ευτυχία είναι κάτι για το οποίο πρέπει να παλέψεις στο «Félicité»
- Berlinale 2017: Στη συνέντευξη Τύπου του «T2 Trainspotting» - «Δεν είναι σίκουελ, είναι... επικήδειος!»
- Berlinale 2017: Στο «On Body and Soul», όλος ο ρομαντισμός χωρά σ' ένα σφαγείο
- Berlinale 2017 - To «Trainspotting» θα σφυρίξει δυο φορές
- Berlinale 2017: Το «The Wound» είναι ίσως μια από τις καλύτερες ταινίες που θα δούμε ως το τέλος του φεστιβάλ
- Berlinale 2017: Ο Ρίτσαρντ Γκιρ δεν ήρθε μόνο για «Dinner» στο Βερολίνο
- Berlinale 2017: «Django». Ο ήχος μιας χαμένης ευκαιρίας
