Οι Ρέιφ Φάνις - Ζιλιέτ Μπινός αναχώρησαν από το φεστιβάλ και ήρθε ο Ματ Ντίλον. Με αφορμή το «Την έλεγαν Μαρία»,της Ζεσικά Παλούντ που πρόσφατα είδαμε στις Κάννες, αλλά και τη συνεργασία του στο πειραματικό «Interfears» του Γέσπερ Γιουστ (μία μικρού μήκους / οπτική εγκατάστασηστο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών), το 65ο Φεστιβάλ αποφάσισε να τιμήσει τον Αμερικανό ηθοποιό για το σύνολο της καριέρας του με τον Χρυσό Αλέξανδρο και την προβολή της «Πόλη των Φαντασμάτων», η οποία σηματοδότησε το ντεμπούτο του ως σκηνοθέτη και σεναριογράφου.
Λίγες ώρες πριν ανέβει στη σκηνή του Ολύμπιον όμως, έδωσε την επίσημη συνέντευξη Τύπου μπροστά σε επαγγελματίες του χώρου, δημοσιογράφους κινηματογραφικού ρεπορτάζ, κριτικούς, αλλά και απλό κοινό.
Γλυκός, απλός, με συγκροτημένη σκέψη αλλά ταπεινότητα, ο Ντίλον (με τη βοήθεια του πάντα εξαιρετικού και μελετημένου Γιώργου Κρασσακόπουλου) μάς αποκάλυψε την πρόκληση να ερμηνεύσει κανείς τον Μάρλον Μπράντο, τη γνώμη του για το #metoo (καθώς έχει άμεση σχέση με το θέμα της ταινίας - την κακοποίηση της Μαρία Σνάιντερ στα γυρίσματα του «Τελευταίου Τανγκό στο Παρίσι») αλλά και την βεβαιότητά του για το πώς το βλέμμα μας δεν πρέπει να είναι εκδικητικό, αλλά δίκαιο και ισορροπημένο.
Δεν έμεινε όμως μόνο στην πρόσφατη ταινία - μάς πήγε πίσω στο χρόνο, στα πρώτα του χρόνια ως ηθοποιός, την πρώτη σκηνοθετική του απόπειρα, την αγάπη του για τη κουβενέζικη τζαζ, αλλά και φυσικά για τη συνεργασία του με τον Γιώργο Λάνθιμο.
Διαβάστε αναλυτικά...
Είναι υπέροχο που βρίσκομαι εδώ στη Θεσσαλονίκη. Υπέροχη πόλη. Είχα ξαναέρθει πριν 2 χρόνια, για πολύ λίγο όμως....»
«Την Eλεγαν Μαρία»: η πρόκληση να ερμηνεύσει κανείς τον Μάρλον Μπράντο: Δεν μπόρεσα να αντισταθώ ότι μου προτάθηκε αυτός ο ρόλος. Ο Μπράντο ήταν πάντα μία τεράστια φιγούρα για μένα. Αλλαξε τη ρότα της υποκριτικής - για όλους τους ηθοποιούς. Συμφώνησα αμέσως - και μετά φυσικά με έβριζα, γιατί κατάλαβα σε τι γωνία είχα στριμώξει τον εαυτό μου. Επρεπε να υπερβώ τα όριά μου να αναμετρηθώ με κάτι τόσο εμβληματικό. Αλλά μου αρέσουν οι δυσκολίες, μου αρέσουν οι προκλήσεις. Οταν μου είπαν ότι θα κάνει πρεμιέρα στις Κάννες τρόμαξα από την αρχή. Σκέφτηκα να μην πάω, πώς θα δω τον εαυτό μου στην οθόνη παίζοντας τον Μπράντο; Πήγα, το είδα, και χαίρομαι που πήρα το ρίσκο. Επίσης, μού άρεσε το σενάριο, πιστεύω ότι έπλαθε ένα δίκαιο πορτρέτο του σε σχέση με τα όσα έγιναν στα γυρίσματα του «Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι».
Η σύγκριση με τον Μάρλον Μπράντο Οχι όχι δεν φοβήθηκα τη σύγκριση, ποια σύγκριση, δεν υπάρχει καμία σύγκριση. Το προσωπικό μου δέος ήταν το εμπόδιο, αυτό έπρεπε να αφήσω στην άκρη. Κι ευτυχώς που αυτή η ευκαιρία μου ήρθε όταν είμαι μεγάλος, αυτό το ίδιο δέος δε θα με άφηνε να προσεγγίσω το ρόλο, να κάνω τη δουλειά μου, θα με διέλυε αν ήμουν νεότερος.
Είχε την ευκαιρία να τον συναντήσει ποτέ, όσο ήταν ζωντανός; Οχι δεν είχα αυτή την τύχη, δυστυχώς.
Είχα δει το «Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι» όταν ήμουν μικρός, με επηρέασε βαθιά. Η ταινία μας δεν αποδομεί, δεν εκδικείται τον Μπερτολούτσι για ό,τι έγινε. Φυσικά ήταν λάθος του όλο αυτό. Αλλά δεν ήταν σαδιστής, δεν ήθελε να μειώσει τη γυναίκα - άλλωστε μην ξεχνάμε ότι ο Μπερτολούτσι είχε δύο άντρες στο μυαλό του για αυτή την ιστορία. Είναι ένας τεράστιος σκηνοθέτης και το Τανγκό είναι ένα αριστούργημα...»
Ηθελε να κάνει αυτή την ταινία και για προσωπικούς λόγους. Είχα δει το «Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι» όταν ήμουν μικρός, με επηρέασε βαθιά. Κι επειδή ξεκίνησα να παίζω σε πολύ νεαρή ηλικία, η επιρροή ήταν ακόμα πιο επιδραστική. Ξεκίνησα τις σπουδές μου στο Actor's Studio, στο θρυλικό Ινστιτούτο θεάτρου και κινηματογράφου «Λι Στράσμπεργκ», κι εκεί τα ινδάλματα ήταν ο Μάρλον Μπράντο, ο Τζέιμς Ντιν, κι Μοντγκόμερι Κλιφτ - Το Ιερό Τρίγωνο των ηθοποιών μεθόδου που έγραψε ιστορία. Αλλαξαν όχι απλά την υποκριτική όπως την ξέραμε, αλλά και την εικόνα του «αμερικανού άντρα» στο σινεμά. Εκείνοι ήταν τα νέα αρσενικά πρότυπα, έδειχναν μία άλλη διαδρομή, δεν ήταν πια ο Τζον Γουέιν. Αυτοί ήταν οι καλλιτεχνικοί λόγοι που με έδεναν με τη σκιά του Μπράντο. Ομως, ήθελα να δουλέψω στην ταινία γιατί συνδεόμουν και προσωπικά με το τι σημαίνει να μπαίνεις σ' αυτό το χώρο μικρός, να μην έχεις δύναμη, να μην μπορείς να αρθρώσεις αντιρρήσεις. Ηθελα λοιπόν να φωτιστεί η ιστορία της Μαρία Σνάιμπερ. Μία πολύ διαφορετική ιστορία με το δικό μου παρελθόν, που όμως έβρισκα πολλά κοινά: την βαθιά ανασφάλεια του νέου ηθοποιού.
Η ταινία δεν κατηγορεί τον Μπερτολούτσι: Φυσικά ήταν λάθος του όλο αυτό. Αλλά δεν ήταν σαδιστής, δεν έγινε όλο αυτό γιατί ήθελε να μειώσει τη γυναίκα (σ.σ. άλλωστε μην ξεχνάμε ότι ο Μπερτολούτσι είχε δύο άντρες στο μυαλό του για αυτή την ιστορία). Είναι ένας τεράστιος σκηνοθέτης. Οπότε η ταινία θέλησε να κρατηθούν οι ισορροπίες. Να μην είμαστε διδακτικοί, αλλά από την άλλη να ανοίξουμε έναν νέο διάλογο, να φωτίσουμε το τραύμα της Σνάιντερ με δικαιοσύνη.
Εχουν αλλάξει οι εποχές - θα μπορούσε να γίνει κάτι παρόμοιο σήμερα στο γύρισμα Σίγουρα έχουν αλλάξει οι εποχές, αλλά ξέρετε κάτι; Οι ερωτικές σκηνές ήταν πάντα πολύ δύσκολες. Πολύ άβολες. Εχω γυρίσει τόσες και τόσες ταινίες με σεξ . Ολοι νομίζουν ότι είσαι με μία όμορφη γυναίκα σε μία τέτοια σκηνή και δεν έχουν ιδέα. Σήμερα υπάρχει ένας intimacy coordinator στο γύρισμα και το βρίσκω θετικό. Πώς έχουμε κατάλληλους ανθρώπους να μάς καθοδηγήσουν, να μάς μάθους την χορογραφία, να μάς προστατεύσουν στις δύσκολες σκηνές δράσης; Γιατί να μην έχουμε κάποιον που να δημιουργεί αυτή την ασφάλεια και στις ερωτικές σκηνές; Το βλέπω μόνο θετικά. Ναι, καταλαβαίνω τις αντιρρήσεις («ω, κάποιος δεν πρέπει να παίρνει την εξουσία από τον σκηνοθέτη» / «κάποιος θα αστυνομεύει τους ηθοποιούς;»). Δεν το θεωρώ αστυνόμευση, το θεωρώ προστασία. Απλώς μην μου πείτε να βάλω ολόκληρη πανοπλία κάτω από τα σεντόνια - αυτό το θεωρώ μαλακίες (γελάει)
Γιατί επέλεξε το «City of Ghost» για το σκηνοθετικό του ντεμπούτο; Πάντα ηθελα να σκηνοθετήσω. Πάντα αγαπούσα τα πάντα στο σινεμά - μπρος και πίσω από τις κάμερες. Ως ηθοποιός είναι πολύ σημαντική η δουλειά που κάνεις, όμως ο σκηνοθέτης είναι αυτός που ενορχηστρώνει όλου, και το αποτέλεσμα, το όραμά του καταλήγει στην οθόνη. Οπότε πάντα ήθελα την ευκαιρία να σκηνοθετήσω - να δοκιμάσω και να δοκιμαστώ. Οταν μου ήρθε αυτή η ιδέα του «City of Ghost», κατάλαβα ότι αυτό ήταν το πρότζεκτ μου, αυτό ήθελα να κάνω. Βασίζεται σε κάποιον μυστήριο τύπο που ήταν διαβόητος στην Νέα Υόρκη και εξαφανίστηκε. Πρέπει επίσης να σας πω ότι η στροφή στη σκηνοθεσία εξέφραζε τη δική μου απογοήτευση απέναντι στην κινηματογραφική βιομηχανία. Είχα αρχίσει να συναγωνίζομαι με συναδέλφους για ταινίες που δεν ήθελα καν να κάνω. Ηταν πολύ απογοητευτικό αυτό. Το γράψιμο επίσης, η αφήγηση είναι κάτι που αγαπώ. Πήρε πολλά χρόνια όλο αυτό για να πραγματοποιηθεί αλλά αγαπώ την εμπειρία.
«El Gran Fellove» - το μουσικό ντοκιμαντέρ του Πριν ακόμα ξεκινήσω την περιπέτεια του «City of Ghost», είχα γυρίσει υλικό με τον scat μουσικό Φρανσίσκο Φελόβε. Εναν Κουβανό, πραγματικό showman - μουσικός και τραγουδιστής αλλά πραγματικός performer των 50ς. Εχω αυτή την αγάπη για την Κουβανέζικη μουσική, πολλά ντοκιμαντέρ έχουν γυριστεί για αυτήν, αλλά τίποτα για την scat jazz (αυτοσχεδιασμοί ήχων στην τζαζ) κι ο Φελόβε ήταν ο πρώτος εκφραστής της. Πολύ επιδραστικός μουσικός - εισήγαγε και αφρικανικούς ήχους σε όλο αυτό. Οταν τον γνώρισα ήταν πολύ μεγάλος πια. Πήγα να τον συναντήσω στην ηχογράφηση ενός άλμπουμ του. Απλωσα τις κάμερες μου και νόμιζε ότι ήμουν ο ηλεκτρολόγος του συνεργείου. «Τι θέλει αυτός στα πόδια μας» (γελάει). Δεν ήξερε ποιος είμαι και ήταν αναζωγονητικό - ήμουν ΟΚ με αυτό. Οταν μας σύστησαν και κατάλαβε ότι μπορούσα να κάνω κάτι που θα αναδείκνυε το «The Feeling Movement» (το δικό του μουσικό ρεύμα), όπως ο Βέντερς το «Buena Vista Social Club» ενθουσιάστηκε. Φυσικά δεν μπορούσα να συγκριθώ με αυτό που έκανε ο Βέντερς. Είχα όμως αυτό το υλικό και δεν ήξερα τι να το κάνω για πολύ καιρό. Επέστρεψα στο πρότζεκτ γιατί αγαπώ αυτή τη μουσική. Υπηρέτησα αυτή την αγάπη για την μουσική, περισσότερο από την αγάπη μου για το σινεμά. Ετσι γεννήθηκε αυτό το ντοκιμαντέρ.
Υπάρχουν ζωγράφοι που κάνουν την ίδια τεχνική σε όλη τους τη ζωή και είναι υπέροχοι. Κι άλλοι που είναι ελεύθεροι, πιο χαοτικοί δημιουργικά κι εκεί ανήκω εγώ. Μου αρέσει να ζωγραφίζω έξω από τις γραμμές. Να κρατάω την ακαταστασία του μυαλού και της έκφρασης...»
«Interfears» του Γιέσπερ Γιουστ, ακόμα μία τολμηρή συνεργασία Οταν γνωριστήκαμε με τον Γιέσπερ, γίναμε φίλοι αμέσως. Συναντηθήκαμε στο Βερολίνο - εγώ είχα τη δική μου έκθεση ζωγραφικής, εκείνος δίπλα τα installations του. Μου είπε την ιδέα του για μια συνεργασία. Ηθελε «να καλωδιάσει το μυαλό μου σε έναν μαγνητικό τομογράφο όσο θα ερμήνευα ένα ρόλο» για να δει πώς αντιδρά ο εγκέφαλος του ανθρώπου. Χμμμ δεν ήμουν πολύ σίγουρος (γελάει). Ομως μετά μου ανέλυσε την ιδέα λίγο καλύτερα - πόσο ενδιαφέρον θα είχε να δούμε την κινητικότητα του εγκεφάλου όταν ένας άνθρωπος παίρνει ερεθίσματα από την τέχνη του. Αν ήταν μόνο για την επιστήμη ή για έρευνα θα έλεγα όχι. Ομως αυτό ήταν τέχνη. Δούλευα στο Πήλιο τότε στα γυρίσματα της «Στοιχειωμένης Καρδιάς» και πήγα στο Παρίσι και το γυρίσαμε στο Ιντιστούτο Μνήμης. Είναι ακόμα ένα παράδειγμα των παράδοξων πρότζεκτς που χαίρομαι που έχω κάνει - γιατί το τόλμησα και τώρα έχω την εμπειρία. Σε κρατάει νέο να κάνεις διαφορετικά πράγματα. Να φανταστείτε πήρα τηλέφωνο τον Λαρς Φον Τρίερ και του είπα να έρθει να τσεκάρει το αποτέλεσμα. Κι ο Λαρς δεν έρχεται ποτέ πουθενά. Αλλά αυτό τον ιντρίγκαρε. Επίσης είχα μία και δωρεάν μαγνητική τομογραφία. Ο γιατρός μου είπε «συγχαρητήρια, έχετε ένα υγιές μυαλό» και τον ρώτησα «κι έξυπνο;». «Εεε, υγιές» (γέλια)
Η σχέση του με τη ζωγραφική Αγαπώ τη ζωγραφική. Ολοι στην οικογένεια μου ήταν εικαστικοί - ο πατέρας μου ζωγράφιζε πορτρέτα. Βέβαια η δική μου δουλειά δεν έχει πολλές ομοιότητες με το δικό του έργο. Πριν από λίγα χρόνια κατάφερα να αφοσιωθώ περισσότερο. Μπορεί να ζωγραφίσω σε κάποιο γύρισμα ή να το παρατήσω για μήνες. Βρέθηκα στην κουζίνα φίλων και ξεκίνησα να ζωγραφίζω με τα μικρά παιδιά τους και κάτι μέσα μου σκίρτησε ότι θέλω να ξαναρχίσω. Υπάρχει κάτι κοινό μεταξύ του σινεμά και της ζωγραφικής. Με κάνουν και τα δύο να συνδέομαι με τον πραγματικό μου εαυτό ως καλλιτέχνη. Υπάρχουν ζωγράφοι που κάνουν την ίδια τεχνική και είναι υπέροχοι. Κι άλλοι που είναι ελεύθεροι πιο χαοτικοί δημιουργικά κι εκεί ανήκω εγώ. Μου αρέσει να ζωγραφίζω έξω από τις γραμμές. Να κρατάω την ακαταστασία του μυαλού και της έκφρασης.
Τι ψήφισε στις αμερικανικές εκλογές: Την περίμενα αυτή την ερώτηση. Δεν θέλω να το υπεραναλύσω και θα το κρατήσω απλό. Ψήφισα Κάμαλα Χάρις γιατί πιστεύω ότι εκείνη είναι η πιο άξια υποψήφια για Πρόεδρος της χώρας μου. Ετσι έχουν τα πράγματα.
Γιατί τον πετυχαίνουμε ανάμεσα στο κοινό να παρακολουθεί ταινίες στο φεστιβάλ Γιατί θέλω να παρακολουθώ πώς εξελίσσεται το σινεμά σε όλες τις γωνιές του πλανήτη. Εχω υπάρξει μέλος κριτικών επιτροπών σε φεστιβάλ - κι αυτό είναι πολύ καλύτερο από το να είμαι προτεινόμενος για ένα βραβείο σε ένα φεστιβάλ. Μην με παρεξηγήσετε - με τιμά να μου δίνει βραβεία, δεν το αρνούμαι. Ομως δεν παίρνω τα βραβεία τόσο σοβαρά. Μου αρέσει περισσότερο να είμαι σε επιτροπές γιατί βλέπεις την αφρόκρεμα των ταινιών της χρονιάς και σε βοηθάει να παρακολουθείς τις εξελίξεις.
Είχα δει 2-3 ταινίες του, τον «Αστακό», τον «Κυνόδοντα», ίσως και την «Ευνοούμενη» όταν μου πρότεινε αυτό τον ρόλο. Φυσικά και ήθελα να συνεργαστούμε - μιλάμε για μία από τις αυθεντικότερες νέες φωνές του παγκόσμιου σινεμά. Μην με ρωτήσετε βέβαια αν κατάλαβα και πολλά. Ομως θα ήθελα πολύ να ξανασυνεργαστώ μαζί του. Σε μια μεγάλου μήκους αυτή τη φορά. Πρέπει να είστε περήφανοι για αυτόν τον υπέροχο Ελληνα σκηνοθέτη. Ναι, το καταλαβαίνω ότι είστε. Αλλά κοιτάξτε: είναι Ελληνας, αλλά νιώθω πλέον ότι ανήκει σε όλους μας. Είναι και δικός μας....»
Ποιο είναι το συστατικό ενός καλού ηθοποιού; Το συναίσθημα μετράει στο σινεμά. Οχι η αφήγηση, η πληροφορία. Ολα είναι δευτερεύοντα. μπροστά στον άνθρωπο. Τις ιστορίες τους, το συναίσθημά του, τις εμπειρίες του.
Η συνεργασία με τον Γιώργο Λάνθιμο: Είχα δει 2-3 ταινίες του, τον «Αστακό», τον «Κυνόδοντα», ίσως και την «Ευνοούμενη» όταν μου πρότεινε αυτό τον ρόλο. Φυσικά και ήθελα να συνεργαστούμε - μιλάμε για μία από τις αυθεντικότερες νέες φωνές του παγκόσμιου σινεμά. Μην με ρωτήσετε βέβαια αν κατάλαβα και πολλά. Πολλές φορές πήγαινα στο γύρισμα και τον παρακολουθούσα - «τι να θέλει από μένα;» Αλλες φορές ένιωθα ότι το πετύχαινα, τις περισσότερες δεν είχα ιδέα τι σκεπτόταν, τι ήθελε, τι κατάφερνα (γελάει). Ομως θα ήθελα πολύ να ξανασυνεργαστώ μαζί του. Σε μια μεγάλου μήκους αυτή τη φορά. Πρέπει να είστε περήφανοι για αυτόν τον υπέροχο Ελληνα σκηνοθέτη. Ναι, το καταλαβαίνω ότι είστε. Αλλά κοιτάξτε: είναι Ελληνας, αλλά νιώθω πλέον ότι ανήκει σε όλους μας. Είναι και δικός μας.
