«Ολα τα προβλήματα του κόσμου ξεκινάνε από το γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν ακούνε.»
Ο Φράνκο Τζεφιρέλι ήταν ένας άνθρωπος που ήξερε να ακούει. Ηξερε να ακούει τα κελεύσματα της κάθε εποχής, επιλέγοντας τα θέματα και τους συνεργάτες του ακριβώς τη στιγμή που εκείνη βρίσκονταν στο στόμα όλων, είτε αυτό ήταν ο «Ρωμαίος και η Ιουλιέττα» με την Τζόυντι Ντεντς στο θέατρο ή η το εφηβικό «Endless Love» με την Μπρουκ Σιλντς στο σινεμά. Ηξερε να ακούει όπερα, μια από τις μεγαλύτερες αγάπες του και ένα χώρο στον οποίο διέπρεψε, εκεί και η θυελλώδης προσωπική του σχέση με την Μαρία Κάλλας. Ηξερε να ακούει τον κόσμο, αυτό που ήθελε το κοινό, είτε αυτό ήταν η πιο φιλόδοξη και άκρως επιτυχημένη ιστορία του «Ιησού από τη Ναζαρέτ» ή ένας «Αμλετ» με τον... Μελ Γκίμπσον.
Με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ στα γυρίσματα του «Taming of the Shrew»
Η καριέρα του ξεκίνησε ως ζωγράφος σκηνικών στην Φλορεντία, εκεί όπου τον γνώρισε ο Λουκίνο Βισκόντι και τον έκανε πρώτο βοηθό στο «La Terra Trema» του 1948. Από κει και στη συνέχεια, ο Τζεφιρέλι δούλεψε δίπλα στους Βιτόριο Ντε Σίκα και Ρομπέρτο Ροσελίνι και με την αρχή των 60s άρχισε να σκηνοθετεί δικά του έργα, αρχικά στο θεάτρο και στη συνέχεια στο σινεμά.
Η πρώτη του ταινία ήταν το 1967 η κινηματογραφική μεταφορά του «Το Ημέρωμα της Στρίγγλας» του Γούίλιαμ Σαίξπηρ με το ζευγάρι των Ελίζαμπεθ Τέιλορ - Ρίτσαρντ Μπάρτον, αλλά ο Σαίξπηρ για τον οποίο θα τον θυμάται πάντα η κινηματογραφική ιστορία θα ήταν το «Ρωμαίος κι Ιουλιέττα» που γύρισε το 1968 - μια υπέροχη εφηβική διασκευή με πρωταγωνιστές την Ολίβια Χάσεϊ και τον Λέοναρντ Γούαιτινγκ.
Ηταν η πρώτη φορά που κάποιος χρησιμοποιήσε έφηβους σε απόλυτη συμφωνία με την πραγματική ηλικία των ηρώων του κλασικού έργου του Σαίξπηρ και γύρισε την ιστορία σε πραγματικούς εξωτερικούς χώρους και όχι στούντιο, κάνοντας το φιλμ ένα από τα πιο πετυχημένα της εποχής του, με τέσσερις υποψηφιότητες για Οσκαρ (αναμεσά τους και μια για τη σκηνοθεσία του Τζεφιρέλι) και δύο νίκες για τα κοστούμια και τη φωτογραφία.
Ολίβια Χάσεϊ και Μάρτιν Χιούιτ στο «Romeo & Juliet»
Στα γυρίσματα του «Ιησού από τη Ναζαρέτ»
Ο θρίαμβος του «Romeo & Juliet» δεν επαναλήφθηκε ποτέ σε καλλιτεχνικό επίπεδο, αλλά ο Τζεφιρέλι ήταν πλέον ένας σκηνοθέτης που μπορούσε να κάνει τα πάντα. Οπου «πάντα», εννοούμε την bigger than life μίνι-σειρα «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ» που εν έτει 1977 συγκέντρωσε ένα από τα πιο εντυπωσιακά all-star cast είχε δεί ποτέ ο πλανήτης τηλεόραση μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Ανάμεσα στις πιο γνωστές ταινίες του θα ξεχώριζε κανείς το «The Champ» του 1979, ένα μελόδραμα χωρίς προηγούμενο που μέσα στα χρόνια έχει αποκτήσει μια cult επικάλυψη τουλάχιστον για τις θεματικές πατέρα - γιου, το «Endless Love» του 1981, που ακόμη και σε cut που δεν ενέκρινε ο ίδιος ο δημιουργός του υπήρξε ενδεικτικό για τον τρόπο με τον οποίο ο Τζεφιρέλι έπιανε το σφυμό της κάθε εποχής - εδώ σε ένα ανέφικτο love story με δύο αστέρια από τα πιο όμορφα που είχε να επιδείξει η αρχή της δεκαετίας του '80.
Ο μικρός Ρίκι Σρόντερ και ο Γιον Βόιτ στο «The Champ» του 1979
Η Μπρουκ Σιλντς και ο Μάρτιν Χιούιτ στο «Endless Love» του 1981
Το 1990, ο Τζεφιρέλι επέστρεψε στον Σαίξπηρ σκηνοθετώντας τον Μελ Γκίμπσον στον «Αμλετ», το 1996 διασκεύασε για το σινεμά την «Τζέιν Εϊρ» με τους Γουίλιαμ Χαρτ, Σαρλότ Γκενσμπούργκ και Ανα Πάκουιν. Η προτελευταία του ταινία ήταν το αυτοβιογραφικό «Τσάι με τον Μουσολίνι» του 1996, στο οποίο ο Τζεφιρέλι συγκέντρωσε μερικά από τα είδωλα της κινηματογραφικής του διαδρομής: τη Μάγκι Σμιθ, την Τζόυντι Ντεντς, την Λίλι Τόμλιν, την Τζόαν Πλόουραιτ και τη Σερ.
Σε όλη τη διάρκεια της κινηματογραφικής του καριέρας, ο Τζεφιρέλι δεν απαρνήθηκε ποτέ το θέατρο και την όπερα. Ανέβασε όπερες ήδη από τη δεκαετία του '50 σε όλον τον κόσμο, Ευρώπη και Αμερική. Φίλος της Μαρία Κάλλας, ανέβασε την Τραβιάτα στο Ντάλας το 1958, την θρυλική «Tosca» στο Covent Garden στα τέλη του '60 και δούλεψε μαζί της σε πολλές όπερες, ανάμεσα στις οποίες και η τελευταία «Νόρμα» στο Παρίσι, λίγο πριν η Κάλλας χάσει οριστικά τη φωνή της και οι φήμες τους βρουν να μην μιλάνε μεταξύ τους μετά από μια διαμάχη μεγατόνων.
Η τελευταία του ταινία είναι αφιερωμένη σε αυτήν, το «Callas Forever», με την Φανί Αρντάν σε μια υποθετική αφήγηση των τελευταίων ημερών της στο Παρίσι και την προσπάθειά της να γυρίσει την Κάρμεν για το σινεμά.
Με την Μαρία Κάλλας στη Σκάλα στο Μιλάνο με την παράσταση «Il Turco in Milano» το 1955
Ανοιχτά γκέι - το δήλωσε ο ίδιος το 1996 προτιμώντας τον όρο «ομοφυλόφιλος» ως πιο κομψό - ο Φράνκο Τζεφιρέλι υπήρξε στο κέντρο ενός διαρκούς σκανδάλου, χωρίς ακριβώς η προσωπικότητά του να χαρακτηρίζεται από εκρηκτικότητα ή το τυπικό μεσογειακό ταμπεραμέντο.
Η καθολική εκκλησία θα τον κατηγορούσε ως βλάσφημο για την απεικόνιση του Χριστού στο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ», αυτός με τη σειρά του θα αποκάλυπτε τη σεξουαλική κακοποίηση που είχε υποστεί μικρός από έναν ιερέα, ενώ πρόσφατα ο Μπρους Ρόμπινσον (σκηνοθέτης του «Withnail and I») και ο ηθοποιός Τζόναθαν Σεκ κατηγόρησαν τον Τζεφιρέλι ότι τους παρενόχλησε σεξουαλικά όταν συνεργάστηκαν μαζί του, ο πρώτος στο «Romeo & Juliet», ο δεύτερος στο «Sparrow».
Απαραίτητη σημείωση σε ένα πλόυσιο βιογραφικό και το γεγονός πως από το 1994 μέχρι το 2001 ήταν μέλος της ιταλικής γερουσίας με το κόμμα του Σίλβιο Μπερλουσκόνι.
Με την Σερ στα γυρίσματα του «Τσάι με τον Μουσολίνι»
Με την Μπρουκ Σιλντς την εποχή του «Endless Love»
Οχι ακριβώς σπουδαίος σκηνοθέτης, ο Φράνκο Τζεφιρέλι ήταν σίγουρα ένας από τους μεγαλύτερους λατρες της τέχνης σε κάθε έκφανσή της και ταυτόχρονα ένας άνθρωπος της εποχής του. Εζησε για πολλά χρόνια με το παράπονο ότι η Ιταλία δεν τον θεωρούσε έναν από τους μεγάλους της δημιουργούς («Δεν έχω τη στήριξη των Ιταλών κριτικών, δεν με προτείνει κανείς για βραβεία - είναι σαν να μην υπάρχω για την Ιταλία.), αλλά δεν σταμάτησε ποτέ να εργάζεται πάνω σε κάτι, καταφέρνοντας να αφήσει διακριτό το σημάδι του σε όλα τα μέσα με τα οποία καταπιάστηκε. Ακούγοντας προφανώς, ανάμεσα σε όλα τα υπόλοιπα, και μια φωνή που μπορούσε να τον κρατήσει ζωντανό και ενεργό μέχρι και τα 96 του χρόνια.
«Τα γηρατειά είναι ένα μεγάλο βάρος, αλλά προσπαθώ ακόμη να διασώσω ιδέες που μπορεί να συμβούν στο άμεσο μέλλον - με κρατάει διανοητικά ζωντανό. Τα μόνα πράγματα για τα οποία έχω μετανιώσει είναι δύο σχέδια που εγκατέλειψα: μια ταινία για την «Κόλαση» του Δάντη, που ήταν πολύ δύσκολο να συμβεί γιατί τα ειδικά εφέ θα κόστιζαν πολύ και ένα τεράστιο φρέσκο με τον βίο και την πολιτεία της οικογένειας των Μεδίκων.»
Δείτε εδώ μια συνέντευξη του Φράνκο Τζεφιρέλι από το 2012:
