Με τον Ρίτσαρντ Γκιρ να βρίσκει τον καλύτερο ρόλο του στο σινεμά εδώ και πολλά, πολλά χρόνια και τον Νίκολας Τζαρέκι να σκηνοθετεί ένα ανέλπιστα σίγουρο για τον εαυτό του θρίλερ ηθικών και οικονομικών αμφιβολιών, το «Αλλοθι» είναι αναμφίβολα μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες του ανεξάρτητου (αλλά ξεκάθαρα mainstream) αμερικάνικου σινεμά.
Κατορθώνοντας να χτίσει μια τεταμένη ιστορία, βάζοντας την ίδια στιγμή το δάχτυλό του στον σφυγμό της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, όχι μόνο στην Αμερική αλλά και ολόκληρο τον κόσμο, το φιλμ του Τζαρέκι κατορθώνει να μιλήσει για το χρήμα και τις συνέπειες του κυνηγιού του με τρόπο έμμεσο αλλά αποτελεσματικό. Χτίζοντας την ίδια στιγμή μια συναρπαστική αφήγηση και μια πινακοθήκη αξιοπρόσεκτων χαρακτήρων.
Καθόλου μικρό κατόρθωμα για έναν πρωτοεμφανιζόμενο στη μυθοπλασία σκηνοθέτη. Ομως ο Νίκολας Τζαρέκι δεν έχει μόνο δυο αδελφούς που ασχολούνται με το σινεμά (τους ντοκιμαντερίστες Αντριου και τον Γιουτζίν), αλλά και μια προϋπηρεσία στον κόσμο των computer start ups που του χάρισε μια πολύτιμη γνώση εκ των έσω για τον κόσμο του πλούτου και των επιχειρήσεων που περιγράφει. Και συν τοις άλλης μια τεράστια αγάπη για το σινεμά που ξεκίνησε όταν στα δεκαέξι του υπήρξε τεχνικός σύμβουλος στην ταινία «Hackers» και συνεχίστηκε με την συγγραφή ενός βιβλίου για το πως είκοσι σκηνοθέτες ξεκίνησαν την καριέρα στους, σεναρίων για φιλμ που έφτασαν ή δεν έφτασαν στην οθόνη, μια μαθητεία δίπλα στον Τζέιμς Τόμπακ κι ένα ντοκιμαντέρ για τον μέντορά του.
Και φυσικά μεγάλο μέρος της επιτυχίας του φιλμ, χρωστά στον πρωταγωνιστή του, αφού ο Ρίτσαρντ Γκιρ, μετά από μια μακρά περίοδο κακών επιλογών και μετρίων ταινιών βρίσκει επιτέλους έναν ρόλο που μας θυμίζει τι ακριβώς ήταν αυτό που τον έκανε σταρ. Και κυρίως, πόσο καλός ηθοποιός μπορεί να είναι όταν του δοθεί η κατάλληλη ευκαιρία.
Η κουβέντα μας με τους δύο άντρες, δεν θα μπορούσε παρά να ξεκινήσει από κάπου εκεί...
Ο ήρωας της ταινίας σας δεν είναι ο καλύτερος άνθρωπος του κόσμου. Ομως χρησιμοποιώντας τον Ρίτσαρντ Γκιρ για τον ρόλο, κερδίζετε αμέσως την συμπάθεια του θεατή. Υποθέτω πως είναι κάτι ηθελημένο. Και πως δεν συνέβη μόνο σε μένα, σωστά;
Νίκολας Τζαρέκι: Αυτό ακριβώς θέλαμε. Εναν ηθοποιό που να σε κάνει να συμπαθήσεις τον χαρακτήρα. Γιατί στις σελίδες του σεναρίου, οφείλω να το ομολογήσω, ο ήρωας μου μοιάζει σχεδόν διαβολικός. Είναι στην μέση μιας μεγάλης απάτης, έχει ξεπεράσει τα ηθικά του όρια, είναι μπλεγμένος σε ένα τραγικό ατύχημα (το οποίο ίσως και να μην είναι ατύχημα), κρύβεται, λέει ψέμματα, δωροδοκεί, κάνει όλα όσα ένας θετικός χαρακτήρας δεν θα έπρεπε να κάνει. Την ίδια στιγμή είναι οικογενειάρχης, αγαπά τους δικούς του, προστατεύει τους ανθρώπους που του έχουν εμπιστευτεί τα χρήματά τους. Επειδή όμως βρίσκεται σε μια τόσο κατηφορική πορεία, χρειαζόμουν έναν εξαιρετικό ηθοποιό, κάποιον τον οποίο να μπορείς να ερωτευτείς τόσο, ώστε να τον ακολουθήσεις από κοντά στην ταινία.
Ρίτσαρντ Γκιρ: Και δεν μπορούσε να βρει τον κατάλληλο, οπότε πήρε εμένα για τον ρόλο. Ημουν η δεύτερη του επιλογή.
Νίκολας Τζαρέκι: Ακριβώς! Ο παραγωγός μου, όσο ψάχναμε τον κατάλληλο ηθοποιό μου είπε: «ο Ρίτσαρντ Γκιρ! Περπατά καλύτερα απ οποιονδήποτε άλλο στο σινεμά» και είχε δίκιο. Στην ταινία υπάρχουν σκηνές που ο ήρωας περπατά με το Brioni κοστούμι του και το μπλε παλτό του να ανεμίζει και δεν χρειάζεται τίποτα άλλο για να σε γοητεύσει. Ο χαρακτήρας του είναι ένας εξαιρετικός «πωλητής» και σίγουρα κάποιος που σε μαγνητίζει. Και ο Ρίτσαρντ είναι ίσως ένας από τους λίγους ηθοποιούς που θα μπορούσαν να σε κάνουν να τον ερωτευτείς, έτσι ώστε να μην μείνεις στην επιφάνεια, αλλά να μπορέσεις να κατανοήσεις την ουσία του, την καρδιά του.
Ρίτσαρντ Γκιρ: Και ασφαλώς δεν θες οι θεατές να συμφωνήσουν απόλυτα με όσα κάνει, αλλά θα πρέπει να του δώσουν ένα περιθώριο αμφιβολίας. Να μπορούν να καταλάβουν ότι δεν είναι ένα κυνικό τέρας.
Οπότε στο βάθος του ήρωα σας υπάρχει καρδιά;
Ρίτσαρντ Γκιρ: Νομίζω ότι υπάρχει καρδιά σε όλους μας. Σε όλους. Ακόμη και στους χειρότερους από εμάς. Ο Δαλάι Λάμα δεν λέει ποτέ την λέξη «κακός», χρησιμοποιεί τη λέξη «άτακτος». Γιατί όλοι μας είμαστε ικανοί να κάνουμε μερικά αληθινά κακά πράγματα, αλλά είμαστε ικανοί να κάνουμε και αληθινά γενναιόδωρα και σπουδαία πράγματα. Κανείς δεν μένει κολλημένος συνέχεια σε μια μόνο κατηγορία.
Το φιλμ μοιάζει ιδιαίτερα επίκαιρο με κάποιο τρόπο. Ακόμη κι αν θα μπορούσε να είναι αποτελεσματικό ανεξάρτητα από την χρονική συγκυρία, η περιρρέουσα οικονομική κατάσταση και η οργή του κόσμου απέναντι στην οικονομική ολιγαρχία το κάνει να αγγίζει τους θεατές με έναν ιδιαίτερο τρόπο.
Ρίτσαρντ Γκιρ: Ασφαλώς και είναι εμφανές σε όλους μας ότι κάτι είναι λάθος, πολύ, πολύ λάθος με τον τρόπο που λειτουργεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το ένα τοις εκατό του ενός τοις εκατό, έχει στην ιδιοκτησία του ένα τόσο μεγάλο μερίδιο του παγκόσμιου πλούτου. Και το μέγεθος της απληστίας τους είναι αμέτρητο. Και κοιτάζοντας την κατάσταση από την πλευρά τους, είναι σαν να μην βλέπουν τίποτα λάθος. Το βλέπουν σαν ταξική πάλη. Δεν αντιλαμβάνονται πόσο τραγικό είναι να μην έχεις δουλειά, να μην μπορείς να πληρώσεις για τα απαραίτητα της ζωής σου, για το φαγητό σου. Δεν μπορούν να αντιληφθούν καν τι σημαίνει κάτι τέτοιο. Οπότε ναι, αυτό που λες είναι αλήθεια. Και κάτι που δίνει κατά τη γνώμη μου στο φιλμ ένα ακόμη επίπεδο.
Νίκολας Τζαρέκι:Ακούς πολλά νούμερα σε σχέση με την οικονομική κατάσταση, αλλά ένας αριθμός έχει μείνει κολλημένος στο μυαλό μου. Στην Αμερική το 5% του πληθυσμού ξοδεύει το 50% των χρημάτων που πηγαίνουν κάθε χρόνο σε καταναλωτικά αγαθά. Ολα τα ipad, όλα τα παιχνίδια, όλα τα ρούχα. Το πέντε τις εκατό του πληθυσμού αγοράζει τα μισά απ΄όσα πουλιούνται συνολικά. Κάτι πάει λάθος. Γιατί μια ομάδα ανθρώπων, η μικρότερη, να έχει τόσα πολλά και μια άλλη τόσα λίγα; Ναι υπάρχει κάτι πολύ λάθος στον τρόπο που λειτουργούν τα πράγματα στον κόσμο μας σήμερα. Κάτι έχει πάει πολύ στραβά όταν οι άνθρωποι χρεοκοπούν για να πληρώσουν τους λογαριασμούς της ιατρικής τους νοσηλείας. Κάτι έχει πάει πολύ στραβά όταν οι άνθρωποι διώχνονται από τα σπίτια τους και φεύγοντας ξηλώνουν όλα τα χάλκινα καλώδια γιατί είναι το μόνο που έχουν για να πουλήσουν. Πρέπει να φροντίσουμε ο ένας τον άλλο σαν κοινωνία. Και αυτό είναι που ρωτά η ταινία ως ένα σημείο: τι είναι πιο σημαντικό, η δύναμη, το χρήμα, η εξουσία σου, ή ανθρωπιά σου; Οι σχέσεις σου με τους συνανθρώπους σου;
Υπάρχουν πολλές ταινίες που μιλούν για τους υπερβολικά πλούσιους. Αρκετές από αυτές μοιάζουν ψεύτικες. Οχι η δική σας. Πόσο εύκολο ήταν να πετύχετε αυτή την αυθεντικότητα;
Νίκολας Τζαρέκι: Κοιτάξτε. Εχω μεγαλώσει στη Νέα Υόρκη, οι γονείς μου ήταν χρηματιστές, είχα για χρόνια μια δική μου πετυχημένη δουλειά. Εχω γνωρίσει αρκετούς δισεκατομμυριούχους της τεχνολογίας και ανθρώπους που χειρίζονται τεράστια hedge funds, οπότε ξέρω αυτούς τους ανθρώπους. Ξέρω τα εστιατόρια που συχνάζουν, τον κόσμο τους, τον τρόπο που σκέφτονται. Δεν ήταν δύσκολο να τον περιγράψω, εκείνο για το οποίο ανησυχούσα ήταν αν θα μπορέσω να του δώσω μια δραματική αντήχηση.
Ρίτσαρντ Γκιρ: Νομίζω πως δεν χρειάστηκε να προσπαθήσεις καν. Μοιάζει άσχετο, αλλά θυμάμαι να διαβάζω μια ιστορία για ένα ημερολόγιο που ανακαλύφθηκε πριν από χρόνια, που υποτίθεται πως ήταν από την αρχαία Αίγυπτο, από μια περίοδο της ιστορίας της για την οποία δεν υπήρχαν παρά ελάχιστες πληροφορίες. Και όλοι μιλούσαν για μια εξαιρετική ανακάλυψη και διαβεβαίωναν πως είναι αυθεντικό, εκτός από έναν αρχαιολόγο. Από που πήγαζε η βεβαιότητά του; Ο συγγραφέας του ημερολογίου μιλούσε εκτεταμένα για τις καμήλες κι ένας άνθρωπος που ζούσε στην αρχαία Αίγυπτο, δεν θα τις πρόσεχε καν. Θα ήταν τόσο αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς του που δεν θα αφιέρωνε τόσο χρόνο για να γράψει γι αυτές. Με τον ίδιο τρόπο, αυτός ο κόσμος είναι στο DNA του Νίκολας, έτσι ώστε που δεν χρειάζεται να μείνει στις λεπτομέρειες, δεν θέλει να σου δείξει τίποτα, σου επιτρέπει να καταλάβεις περισσότερα απ όσα βλέπεις και σου επιτρέπει απλά, να επικεντρωθείς στους χαρακτήρες.
Είχατε μια εξαιρετική καριέρα πριν το σινεμά, αλλά την εγκαταλείψατε για να κάνετε ταινίες. Δεν μοιάζει με την πιο λογική απόφαση, έτσι δεν είναι;
Νίκολας Τζαρέκι: Κάποια στιγμή ένοιωσα ότι είχα καταφέρει όλα όσα ήθελα, οπότε ένιωσα ότι δεν υπήρχε κάποιου είδους πρόκληση. Και το σινεμά δεν μου προέκυψε ως καπρίτσιο. Δεν ήθελα να ξεκινήσω από μια καλλιτεχνική δουλεία, δεν ήθελα να είμαι απλά καλλιτέχνης. Φρόντισα να κάνω κάτι άλλο για αρχή και η αλήθεια είναι ότι με βοήθησε πολύ, τόσο η προϋπηρεσία σε έναν άλλο τομέα όσο και τα όσα αποκόμισα από την προηγούμενη δουλειά μου. Από την άλλη ο κόσμος του σινεμά μου ασκούσε πάντα ιδιαίτερη γοητεία. Η Μπριτ Μάρλινγκ, που συμπρωταγωνιστεί στην ταινία, είχε μια ανάλογη πορεία. Σπούδασε οικονομικά, δούλεψε στη Goldman Sacks και μια μέρα τηλεφώνησε στα αφεντικά της και τους είπε, τα παρατάω όλα για να πάω στο Χόλιγουντ και να γίνω ηθοποιός. Νομίζω ότι προσπάθησαν να την κλείσουν σε τρελάδικο. Και τώρα είναι μια πολύ πετυχημένη ηθοποιός. Κάτι υπάρχει μέσα μας, που μας κάνει να θέλουμε να αφηγηθούμε ιστορίες, να μοιραστούμε κάτι με τους άλλους. Και μεταξύ μας, το να κάνεις ταινίες; Δεν νομίζω ότι υπάρχει καλύτερη δουλειά.
Υποθέτω ότι θα συμφωνήσετε κ. Γκιρ;
Ρίτσαρντ Γκιρ: Ναι μερικές φορές είναι μια σπουδαία δουλειά. Οταν βρίσκεις ανθρώπους που μοιράζονται τις ιδέες και το πάθος σου, όταν ανακαλύπτεις ιστορίες που αξίζει να αφηγηθείς. Και γι αυτό νιώθω ιδιαίτερα τυχερός που έκανα αυτή την ταινία. Είναι έντονη, έχει πάθος, είναι επίκαιρη. Αυτό είναι το σινεμά που κάνει τη δουλειά μου να αξίζει. Νομίζω ότι το να πω το ναι σε αυτό το φιλμ ήταν μια από τις πιο εύκολες αποφάσεις που πήρα ποτέ. Είπα ναι αμέσως εφόσον δεν ήταν ένα από τα πιο καλογραμμένα σενάρια που είχα διαβάσει αλλά κι ένας χαρακτήρας που δεν νομίζω ότι έχω υποδυθεί ξανά στο παρελθόν.
Μετά από τόσα χρόνια σαν ηθοποιός και με την εμπειρία που αποκτήσατε από τον χώρο του χρήματος κάνοντας αυτό το φιλμ, θα λέγατε ότι υπάρχει μια κάποια αναλογία ανάμεσα σε έναν τραπεζίτη που διαχειρίζεται ένα hedge fund και έναν ηθοποιό που διαχειρίζεται την καριέρα του;
Ρίτσαρντ Γκιρ: Δεν θα διαφωνήσω ότι είναι μια ενδιαφέρουσα αναλογία, αλλά μάλλον δεν είμαι ο καταλληλότερος άνθρωπος για να σας απαντήσω. Ο κάθε ένας στο επάγγελμά μας κοιτάζει τα πράγματα διαφορετικά. Εμένα, η διαδικασία της επιτυχίας μου, οποία κι αν ήταν αυτή, με έμαθε στην πορεία να βλέπω τον κόσμο με μια διαφορετική ματιά. Αλλά η ιδέα μου για επιτυχία τώρα, είναι εντελώς διαφορετική από αυτή που είχα όταν ήμουν 21 ετών. Αυτό που θεωρώ επιτυχία σήμερα είναι να μπορώ να κοιτάζω την ανθρώπινη ύπαρξη με λίγο μεγαλύτερο βάθος, λίγο πιο κάτω από την επιφάνεια. Να προσπαθώ να βλέπω τη μεγαλύτερη εικόνα. Μόνο αυτό έχει ουσιαστική σημασία. Μόνο αυτό μεταφέρουμε από τη μια ζωή μας στην άλλη. Υπάρχει μια υπέροχη ατάκα σε ένα blues τραγούδι: «there ain no U-Haul in the cemetary». Δεν παίρνουμε τίποτα υλικό μαζί μας...
