Δεν υπάρχει μέλλον για τις ηλικιωμένες γυναίκες.
Αυτό δεν είναι μια υπόνοια, δεν πρόκειται για μια απλή δήλωση, αλλά είναι μια καθημερινή πραγματικότητα, την οποία ζουν εκατομμύρια γυναίκες σε ολόκληρο τον ανδροκρατούμενο αυτόν κόσμο, ακόμα σε εκείνες τις κοινωνίες που θεωρούν τον εαυτό τους «προοδευτικές», όπου ο φεμινισμός θεωρείται ως woke.
Γι' αυτό μια ταινία σαν το «The Substance: Το Ελιξίριο της Νιότης» της Κοραλί Φαρζά μοιάζει να είναι απαραίτητη από ποτέ σήμερα, την εποχή που η ίδια η γυναίκα χάνει καθημερινά ολοένα και περισσότερο τον έλεγχο πάνω στο ίδιο της το σώμα, ενώ ο φεμινιστικός της φακός ανατέμνει τις κοινωνικές πιέσεις που ασκούνται στις γυναίκες.
Δεν είναι δύσκολο να αποκρυπτογραφήσεις το μήνυμα πίσω από την ταινία της Φαρζά, ακόμη κι αν δεν την έχεις δει. Κάτι περισσότερο από μια ταινία τρόμου, πρόκειται για μια τολμηρή κινηματογραφική δήλωση πάνω στη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία, και ειδικότερα στη βιομηχανία του θεάματος, ένα σχόλιο πάνω στις σύγχρονες εμμονές με την ομορφιά, τη νεότητα και τον έλεγχο του γυναικείου σώματος. Μέσα από την ταινία της η Φαρζά επικεντρώνεται τόσο στον μύθο της ομορφιάς – την πεποίθηση ότι η αξία μιας γυναίκας είναι συνδεδεμένη με την εμφάνισή της – όσο και στο ανδρικό βλέμμα – έναν τρόπο οπτικοποίησης του γυναικείου σώματος ως αντικείμενο που πρέπει να κοιτάξουν οι άντρες.
Μέσα από αυτή τη σκοπιά, το «The Substance: Το Ελιξίριο της Νιότης» συνομιλεί με το φεμινιστικό σινεμά τρόμου, θυμίζοντας έργα όπως το «Raw» της Ζουλιά Ντικουρνό ή το «Teeth» της Μίτσελ Λίχτενσταϊν. Οπως σε αυτές τις ταινίες, το γυναικείο σώμα παρουσιάζεται ως κάτι που μεταμορφώνεται, αντιστέκεται, αλλά και βασανίζεται από τις κοινωνικές νόρμες. Η ταινία αποδομεί το μύθο της ιδανικής γυναίκας, αποκαλύπτοντας πώς η κοινωνία επιβάλλει στις γυναίκες να διατηρούν ένα συγκεκριμένο σώμα, ακόμα και εις βάρος της ίδιας τους της υπόστασης.
Εκτός από τα φεμινιστικά μηνύματα, η ταινία ξεδιπλώνει έναν εφιάλτη όπου το ίδιο το σώμα γίνεται πεδίο μάχης, κάτι που ισχύει, θα λέγαμε για την σχέση της Ακαδημίας με το είδος του τρόμου. Μέσα στην Ιστορία των βραβείων Οσκαρ, το «The Substance: Το Ελιξίριο της Νιότης» γίνεται μόλις η έβδομη ταινία η οποία είναι υποψήφια για το Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας.»
Το Χόλιγουντ και συνολικά η βιομηχανία του θεάματος λειτουργούν με μια αυστηρή λογική ηλικιακού ρατσισμού. Οι ρόλοι για γυναίκες άνω των 40 ετών είναι ελάχιστοι, και συχνά περιορίζονται σε χαρακτήρες μητέρας ή δευτερεύοντες ρόλους, τη στιγμή που άνδρες ηθοποιοί της ίδιας ηλικίας συνεχίζουν να πρωταγωνιστούν ως ερωτικοί ήρωες και action stars. Η Φαρζά καταγγέλλει αυτή τη βαθιά ανισότητα μέσω του σώματος της πρωταγωνίστριας, το οποίο μετατρέπεται σε αρένα κοινωνικών προσδοκιών. Η Ντέμι Μουρ, ηθοποιός που και η ίδια έχει βιώσει τις επιταγές του Χόλιγουντ πάνω στην εικόνα της, είναι η ιδανική πρωταγωνίστρια γι’ αυτόν τον ρόλο. Μέσα από την ερμηνεία της, βλέπουμε μια γυναίκα που συνθλίβεται ανάμεσα στη δική της ανάγκη για επιβίωση και στις αδιανόητες απαιτήσεις μιας κοινωνίας που απορρίπτει τις γυναίκες μόλις πάψουν να ταιριάζουν στο κυρίαρχο αισθητικό πρότυπο.
Ο τρόμος του «The Substance» δεν πηγάζει μόνο από εξωτερικές απειλές αλλά από το ίδιο το σώμα της ηρωίδας. Η ταινία αξιοποιεί τη σωματική φρίκη για να δείξει πώς η επιθυμία για τελειότητα οδηγεί στη διάλυση της προσωπικότητας. Οι σωματικές μεταλλάξεις της πρωταγωνίστριας αποτυπώνουν την αποξένωση από τον ίδιο της τον εαυτό, τονίζοντας το πώς η κοινωνική πίεση μπορεί να μετατραπεί σε κυριολεκτική σωματική διάλυση. Η Φαρζά χρησιμοποιεί το body horror για να δείξει μια αλήθεια που ο κόσμος της μόδας και των social media κρύβει: η καταναγκαστική αυτοβελτίωση δεν είναι απλώς ψυχολογική καταπόνηση, αλλά φυσικός και υπαρξιακός τρόμος. Οι μεταμορφώσεις στην ταινία λειτουργούν ως μια αλληγορία για τις επεμβάσεις, τις εξαντλητικές δίαιτες και την καταναγκαστική άσκηση που επιβάλλονται στις γυναίκες προκειμένου να παραμείνουν «αποδεκτές».
Εκτός από τα φεμινιστικά μηνύματα, η ταινία ξεδιπλώνει έναν εφιάλτη όπου το ίδιο το σώμα γίνεται πεδίο μάχης, κάτι που ισχύει, θα λέγαμε για την σχέση της Ακαδημίας με το είδος του τρόμου. Μέσα στην Ιστορία των βραβείων Οσκαρ, το «The Substance: Το Ελιξίριο της Νιότης» γίνεται μόλις η έβδομη ταινία η οποία είναι υποψήφια για το Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας – με τελευταία το «Τρέξε!» του Τζόρνταν Πιλ εφτά χρόνια πριν – ενώ μόνο μια ταινία τρόμου κατάφερε να κερδίσει το μεγάλο αυτό αξίωμα, «Η Σιωπή των Αμνών» του Τζόναθαν Ντέμι το 1991 και να στεφθεί ως η καλύτερη ταινία της χρονιάς. Κερδίζοντας η ταινία της Φαρζά το βραβείο αυτό ίσως έτσι να πάψει, όχι μόνο η βιομηχανία αλλά και ο ίδιος ο κόσμος, να υποτιμά του είδος του τρόμου.
Στον φεμινιστικό της πυρήνα, το «The Substance: Το Ελιξίριο της Νιότης» δεν προσφέρει εύκολες απαντήσεις. Αντίθετα, αναδεικνύει τη βαθιά τοξικότητα μιας βιομηχανίας (και μιας κοινωνίας) που συνεχίζει να βλέπει τις γυναίκες ως αναλώσιμες εικόνες—όχι ως ανθρώπινα όντα με δικαίωμα στη φυσική εξέλιξη. Μέσα από αυτή τη σκοτεινή αλληγορία, η Φαρζά καταθέτει ένα από τα πιο δυνατά κινηματογραφικά σχόλια για τον σύγχρονο φεμινισμό και την αθέατη βία της βιομηχανίας του θεάματος.
Το «The Substance: Το Ελιξίριο της Νιότης» της Κοραλί Φαρζά είναι υποψήφιο για πέντε βραβεία Οσκαρ (Καλύτερη Ταινία, Σκηνοθεσία, Α' Γυναικείος Ρόλος, Πρωτότυπο Σενάριο, Κομμώσεις και Μακιγιάζ)
Προβλέψεις, προγνωστικά, εκπλήξεις και ανατροπές - όλος ο δρόμος προς τα Οσκαρ στο ειδικό τμήμα του Flix The Road to the Oscars που ανανεώνεται συνεχώς και θα μας οδηγήσει στην 97η Απονομή των Βραβείων Οσκαρ στις 2 Μαρτίου από το Dolby Theatre στο Χόλιγουντ.