Η Εμα Ντάντε είναι Σικελή. Από το Παλέρμο. Αυτό το στοιχείο διαπερνά κάθε πόρο του έργου της, είτε πρόκειται για τις όπερες που έχει σκηνοθετήσει, είτε για τα θεατρικά έργα της, είτε για το σινεμά της.
Οι «Αδελφές Μακαλούζο» είναι η νέα ταινία της, διασκευή δικού της θεατρικού, η οποία έκανε την πρεμιέρα της και βραβεύτηκε στο 77ο Φεστιβάλ Βενετίας. Καθώς η ταινία προβάλλεται αυτές τις μέρες στο 1ο Φεστιβάλ Cinema Made in Italy / Athens, στην πλατφόρμα της Ταινιοθήκης, το Flix είχε την ευκαιρία να βουτήξει λίγο πιο βαθειά στο γυναικείο σύμπαν της Εμα και των ηρωίδων της. Παρακάτω όσα μοιράστηκε μαζί μας.
Το 1ο Φεστιβάλ Cinema Made in Italy / Athens διοργανώνεται από τις 12 ως τις 22 Φεβρουαρίου, στην πλατφόρμα της Ταινιοθήκης online.tainiothiki.gr.
Η παιδική ηλικία, η ενηλικίωση και τα γηρατειά πέντε αδελφών που μεγάλωσαν μόνες, χωρίς τους γονείς τους, σε ένα διαμέρισμα στον τελευταίο όροφο ενός μικρού μπλοκ στα προάστια του Παλέρμο, εκτρέφοντας περιστέρια για γάμους και τελετές. Ενα σπίτι που φέρει τα σημάδια του χρόνου, όπως και όσοι έχουν μεγαλώσει σε αυτό και εξακολουθούν να ζουν μέσα του. Η ιστορία πέντε γυναικών, η ιστορία μιας οικογένειας, για το ποιος φεύγει, ποιος μένει και ποιος αντιστέκεται.
Το έργο σας ξεδιπλώνεται μέσα από διαφορετικούς τρόπους καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως ο κινηματογράφος, το θέατρο, η όπερα. Αυτοί οι τρόποι έκφρασης ποιες απαιτήσεις και ποιές ανάγκες σας καλύπτουν;
Πράγματι, ασχολούμαι με το θέατρο, τον κινηματογράφο και το μελόδραμα, γράφω βιβλία και μ’ ενδιαφέρει ο χορός. Η καλλιτεχνική μου δράση καλύπτει διαφορετικές μορφές έκφρασης οι οποίες όμως έχουν έναν κοινό παρονομαστή: την ανάγκη μου να ερμηνεύω τον κόσμο και να ανακαλύπτω νέες λέξεις, νέους κωδικούς, καινούρια βλέμματα με αφορμή πανάρχαια ζητήματα όπως ο θάνατος, η φτώχεια, το περιθώριο. Είτε δημιουργώ μια αφήγηση πάνω στη σκηνή είτε το κάνω πίσω από τον κινηματογραφικό φακό, αυτό που μ’ ενδιαφέρει περισσότερο είναι να ονειρεύομαι και να παραμορφώνω τα όνειρά μου.
Χωρίς την προσωπική ερμηνεία των γεγονότων της ζωής από τους ηθοποιούς δεν υπάρχει αλήθεια σε καμιά ιστορία, συμπεριλαμβανομένης αυτής που έγραψε ο Θεός.»
Διασκευάζοντας για τον κινηματογράφο το θεατρικό έργο σας, τι σας δυσκόλεψε και τι σας διευκόλυνε περισσότερο;
Αν και το θέατρο και ο κινηματογράφος είναι δυο διαφορετικοί κόσμοι, παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες γιατί είναι αδελφές τέχνες. Δεν θα μπορούσα να κάνω σινεμά χωρίς την προϋπηρεσία μου στο θέατρο. Ασχολούμαι με το θέατρο σχεδόν τριάντα χρόνια τώρα ενώ η πρώτη μου κινηματογραφική απόπειρα ήταν η ταινία «Via Castellana Bandiera», το 2013, όπου έπαιζα κιόλας. Στάθηκε δύσκολο να σκηνοθετώ την πρώτη μου ταινία από μέσα ως ηθοποιός και απ’ έξω ως σκηνοθέτης. Είχα πολύ άγχος και πρέπει να πω ότι στο «Αδελφές Μακαλούζο» αντιθέτως πέτυχα μια αρμονία, έναν πιο κατάλληλο τρόπο να χειριστώ την περιπλοκότητα του κινηματογραφικού μέσου χωρίς να υποκύψω στη σχιζοφρένεια του να σκηνοθετώ και ταυτόχρονα να βρίσκομαι μέσα στην ιστορία. Και στις δυο περιπτώσεις, στο θέατρο και στον κινηματογράφο, έχω πολύ καλή συνεργασία με τις/τους ηθοποιούς, για μένα προτεραιότητα έχει η πείρα που κουβαλάνε μαζί τους πάνω στη σκηνή ή στο πλατό οι ηθοποιοί. Το καλλιτεχνικό τους εκτόπισμα είναι για μένα πηγή ζωής. Χωρίς την προσωπική ερμηνεία των γεγονότων της ζωής από τους ηθοποιούς δεν υπάρχει αλήθεια σε καμιά ιστορία, συμπεριλαμβανομένης αυτής που έγραψε ο Θεός.
Στην ταινία το Παλέρμο είναι πανέμορφο. Η τοποθεσία παίζει κάποιο ιδιαίτερο ρόλο στην αφήγηση της ιστορίας; Και για σας προσωπικά;
Το Παλέρμο είναι πανέμορφο και πανάθλιο, ανάλογα πού κοιτάς και πώς το πλαισιώνεις. Αλλωστε τις πόλεις τις κάνουμε άσχημες εμείς. Σε γενικές γραμμές οι πόλεις δημιουργούνται με την πρόθεση να αγκαλιάζουν και να ενώνουν μια κοινότητα, άρα η αποστολή τους έχει να κάνει με την ομορφιά. Οι πόλεις με την ιστορία τους, τις πληγές τους και τις μεταμορφώσεις τους μοιάζουν με ζωντανούς οργανισμούς. Εμείς τις κάνουμε άσχημες, όταν δεν τις φροντίζουμε και εκτονώνουμε στους δρόμους και στις πλατείες τον θυμό μας και τις απογοητεύσεις μας. Οταν το Παλέρμο είναι όμορφο, βάζει στην πρώτη γραμμή τα βουνά και τη θάλασσα, φανερώνει την ικανότητά του να μαγεύει με τα μεγαλοπρεπή κτίριά του που μοιάζουν να επιστεγάζουν την αθλιότητα. Το Παλέρμο είναι η μήτρα που γεννάει τις ιστορίες μου και όπως ξέρουμε μέσα σε μια μήτρα που κυοφορεί υπάρχουν και αηδιαστικά υγρά.
Αυτό το γυναικείο σύμπαν πόσο κοντά είναι στα βιώματά σας και πόσο διαφορετικό θα ήταν αν παρουσιάζατε άνδρες αντί για γυναίκες;
Στα μέρη μας λέμε μια παροιμία: αν η γιαγιά μου είχε αρχίδια, θα ήταν ο παππούς μου. Ταιριάζει γάντι, νομίζω, με την ερώτησή σας. Αν αντί για γυναίκες είχαμε άνδρες, δεν θα ήταν το σπίτι όπου μένουν οι αδελφές Μακαλούζο, ένα σπίτι διαλυμένο, παρηκμασμένο και θλιβερό όπου ο χρόνος σταμάτησε και είναι πολύ εύθραυστος. Ισως πάλι τα αρσενικά θα είχαν μετακομίσει. Το μόνο βέβαιο είναι ότι στο σπίτι των Μακαλούζο ζουν 5 γυναίκες και όχι 5 άνδρες, και ότι μια από τις αδελφές είναι ένα κοριτσάκι που μένει κοριτσάκι σε μια γωνιά του λουτρού, γιατί δεν ξέρει πού να πάει, και ούτε οι αδελφές της γνωρίζουν πού να το βάλουν γιατί το κοριτσάκι έχει πεθάνει αλλά δεν έχει πεθάνει. Είναι εκεί, εξακολουθεί να υπάρχει, επιμένει… δεν φεύγει.
Το Παλέρμο είναι η μήτρα που γεννάει τις ιστορίες μου και όπως ξέρουμε μέσα σε μια μήτρα που κυοφορεί υπάρχουν και αηδιαστικά υγρά...»
Τα περιστέρια βρίσκουν πάντα το δρόμο προς το σπίτι: ποιο φως καθοδηγεί τη δουλειά σας;
Τα περιστέρια που γεννήθηκαν σε κάποιο περιστερώνα πάντα θα γυρίζουν στον περιστερώνα τους. Αυτό είχε μια συμβολική διάσταση γιατί ο περιστερώνας είναι το σπίτι. Το σπίτι όπου πάντα γυρίζουμε, που γεμίζουμε με τα πράγματά μας, με τα μυστικά μας, τα όνειρά μας και τα φρικτά πράγματα που θέλουμε να ξεχάσουμε. Στο σπίτι μένουν οι λάθος λέξεις, οι αδέξιες κινήσεις, οι αναστεναγμοί, το γέλιο και το κλάμα. Αυτές είναι οι αφορμές της τέχνης μου. Ενα γέλιο για μένα μπορεί να είναι σπουδαία πηγή έμπνευσης, ένα ανόητο και χαζό γέλιο μέσα στο οποίο όμως βρίσκεται η θεία ουσία, κάτι το άπιαστο.
Ποια είναι η γνώμη σας για το γεγονός ότι στην παρούσα συνθήκη το κοινό παρακολουθεί τις ταινίες, φυσικά και τη δικιά σας, διαδικτυακά, από το σπίτι; Οταν οι κινηματογραφικές αίθουσες ξανανοίξουν, το κοινό θα είναι το ίδιο;
Κατά τη γνώμη μου είναι θλιβερό να παρακολουθεί κανείς μια ταινία πάνω στην οθόνη του κινητού του, και όμως είναι αυτό που συμβαίνει. Για μένα είναι κάτι φρικτό. Ελπίζω, θέλω να πιστεύω ότι θα προσπαθήσουμε ξανά να ονειρευόμαστε με ανοιχτά μάτια, ο ένας δίπλα στον άλλο, με την ψευδαίσθηση ότι θα ζήσουμε καλύτερα, ότι θα αλλάξουμε γνώμη, ότι θα δεχόμαστε τη διαφορετικότητα και θα αγαπάμε, θα νοιώθουμε συμπόνια για όλους όσους υποφέρουν, όσους νιώθουν χαμένοι.
Το 1ο Φεστιβάλ Cinema Made in Italy / Athens διοργανώνεται από τις 12 ως τις 22 Φεβρουαρίου, στην πλατφόρμα της Ταινιοθήκης online.tainiothiki.gr.
