φωτογραφίες: Ανδρέας Σιμόπουλος
Το πρόγραμμα Artworks διανύει τον τέταρτο χρόνο ζωής του - με μια επιτυχία που όχι μόνο είναι μετρήσιμη, αλλά και ντυμένη με μια γενική αίσθηση θετικότητας. Το 2017, η Μαρίλη Κωνσταντινοπούλου και η Δήμητρα Νικολού, τα μυαλά πίσω από το πρόγραμμα χρηματοδότησης, μιλούσαν στο Flix για μια φρέσκια, φιλόδοξη ιδέα. Τώρα κι ενώ το open call για τα σχέδια του 2020 - 2021 τρέχει, μοιράζονται μαζί τους εμπειρίες, μαθήματα και όνειρα για το παρόν και το μέλλον του Πρόγραμμα Υποστήριξης Καλλιτεχνών ΙΣΝ.
Διαβάστε ακόμη:
- Η ARTWORKS απευθύνει open call για το πρόγραμμα του 2020 - 2021
- ARTWORKS: Τρεις βραβευμένοι σκηνοθέτες μοιράζονται την εμπειρία τους από το διαγωνισμό
- Τα μυαλά πίσω από την ARTWORKS μιλούν στο Flix για το Πρόγραμμα Στήριξης Καλλιτεχνών
Ποιες ήταν οι φιλοδοξίες σας ξεκινώντας το πρόγραμμα και πώς διαμορφώθηκαν, επικυρώθηκαν ή απορρίφθηκαν, στην πορεία;
Φιλοδοξία μας από την αρχή υπήρξε και παραμένει η οικονομική και ηθική ενίσχυση των νέων Ελλήνων καλλιτεχνών. Xάρη στην ιδρυτική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, θεωρούμε πως αυτό το στοίχημα το έχουμε κερδίσει μέσα από τα χρηματικά βραβεία που προσφέρουμε σε μεγάλο αριθμό ατόμων που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικά πεδία, καθώς και τις συναντήσεις με τους fellows (εικαστικές τέχνες, κινούμενη εικόνα, χορός και επιμέλεια εικαστικών εκθέσεων). Παράλληλα, αυτή η υποστήριξη στοχεύουμε να έχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διάρκεια στο χρόνο και συνεπώς επιδιώκουμε τη δημιουργία ενός δικτύου ατόμων που θα μπορούν να αλληλοϋποστηρίζονται και να συνεργάζονται. Αυτό είναι ίσως πιο απαιτητικό εφόσον για να συμβεί απαιτείται χρόνος, υπομονή, επιμονή και συνεχής προσπάθεια από όλες τις πλευρές.
Στο συνολικό τοπίο της δημιουργίας και διάχυσης/πώλησης των ελληνικών ταινιών σήμερα, τι ρόλο παίζει το πρόγραμμα ARTWORKS;
Η ARTWORKS λειτουργεί υποστηρικτικά για τους καλλιτέχνες, δίνοντάς τους ελευθερία και χρόνο για να επικεντρωθούν στο έργο τους, μιας και το χρηματικό βραβείο δεν γεννά καμία υποχρέωση παραγωγής έργου. Οπως και στα υπόλοιπα πεδία που ενισχύουμε, έτσι και στην κινούμενη εικόνα, η ARTWORKS δεν συνδέεται με το κομμάτι της αγοράς. Αυτό που σίγουρα μας ενδιαφέρει, είναι μέσα από διάφορες ευκαιρίες να προβάλλουμε τους κινηματογραφιστές και το έργο τους ώστε να εξοικειώνεται περισσότερο το ευρύ κοινό με το ελληνικό σινεμά.
Η ενίσχυση - τόσο η υλική όσο και η ηθική - προσφέρεται χωρίς πίεση και χωρίς κάποιο αντάλλαγμα, κάτι που μας διαφοροποιεί ενδεχομένως από άλλες πρωτοβουλίες.
Πώς θεωρείτε ότι πρέπει να συμπορεύεται η κρατική κι η ιδιωτική χρηματοδότηση στο ελληνικό σινεμά; Τι, αν κάτι, θα βελτιώνατε;
H κρατική και η ιδιωτική χρηματοδότηση μπορούν να λειτουργήσουν παράλληλα και να συμπορεύονται με κοινό όραμα, έχοντας ως στόχο την ενίσχυση του ελληνικού σινεμά και την προβολή του εντός και εκτός της χώρας. Μέσα από τη συνεργασία με κοινή στόχευση, οι πιθανότητες να δοθούν λύσεις σε περίπλοκα προβλήματα είναι σαφώς περισσότερες, δεδομένου ότι οι ανάγκες είναι πολλές και οι καιροί ιδιαίτερα δύσκολοι. Εύλογα οι κινηματογραφιστές διεκδικούν χώρο, πόρους και συστηματική ενίσχυση - υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. Από τη μεριά μας μετράμε τέσσερα χρόνια λειτουργίας και κάθε χρόνο προσπαθούμε να γινόμαστε καλύτερες, να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες των συμμετεχόντων, να διευρύνουμε τις συνεργασίες μας τόσο με ιδιωτικούς όσο και με κρατικούς φορείς. Στόχος μας είναι να βοηθάμε τους καλλιτέχνες όσο το δυνατόν περισσότερο, στο βαθμό που το επιτρέπουν οι δυνατότητές μας.
Εκτός, φυσικά, από τη χρηματική ενίσχυση, ποιοι παράγοντες πιστεύετε ότι έκαναν το πρόγραμμα δημοφιλές μέσα σ' αυτά τα χρόνια;
Κατά τη διάρκεια του Προγράμματος καταβάλλουμε προσπάθειες να καλλιεργήσουμε φιλικό κλίμα, ένα ασφαλές πλαίσιο μέσα στο οποίο οι Fellows να αισθάνονται ότι μπορούν να συζητήσουν για το εν εξελίξει έργο τους, να εκθέσουν τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες τους τόσο σε εμάς όσο και στους συναδέλφους τους. Η ενίσχυση - τόσο η υλική όσο και η ηθική - προσφέρεται χωρίς πίεση και χωρίς κάποιο αντάλλαγμα, κάτι που μας διαφοροποιεί ενδεχομένως από άλλες πρωτοβουλίες. Είναι γεγονός ότι η εύρεση πόρων είναι δύσκολη και τα χρηματοδοτικά εργαλεία λίγα, οπότε αναπόφευκτα αποτελεί μια ευκαιρία για όλους. Επίσης, το πρόγραμμα από την αρχή είχε στόχο να βοηθά μεγάλο αριθμό ατόμων και σίγουρα το «word of mouth» μεταξύ εκείνων που έχουν ήδη συμμετάσχει σε αυτό παίζει σημαντικό ρόλο.
Θυμηθείτε μια στιγμή - ευχάριστη έκπληξη από τις διοργανώσεις σας.
Είναι πολλές, πάντως δεν θα ξεχάσει κανείς μας την πρώτη χρονιά και συγκεκριμένα το απόγευμα που γνωριστήκαμε για πρώτη φορά με τους Fellows και γιορτάσαμε την έναρξη του προγράμματος. Είχαμε πολλή αγωνία, αλλά μέχρι το τέλος της βραδιάς χορεύαμε όλοι μαζί σα να γνωριζόμασταν καιρό. Υπήρχε στον αέρα μία αύρα χαράς και ελπίδας, κάτι που μας γέμισε δύναμη και μας έδωσε κουράγιο για τις επόμενες διοργανώσεις.
Τι προγραμματίζετε ως επόμενο βήμα για το πρόγραμμα;
Θα θέλαμε πολύ να μπορέσουμε να διευρύνουμε τις συνεργασίες μας με διεθνή προγράμματα φιλοξενίας και ανταλλαγής καλλιτεχνών ώστε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα μέσα από το οποίο θα μπορούν οι Ελληνες καλλιτέχνες να έχουν σταθερή εκπροσώπηση στο εξωτερικό.
Η εμπειρία και η σχέση μας με όσους καλλιτέχνες έχουν περάσει μέχρι σήμερα από το πρόγραμμα, μας έχει δείξει ότι αυτό που πραγματικά λείπει είναι εκείνος ο μηχανισμός που θα επιτρέπει στους καλλιτέχνες μεγαλύτερη παρουσία στο εξωτερικό και πιο εντατική συμμετοχή τους σε διεθνείς διοργανώσεις, χωρίς να αγωνιούν για την εύρεση πόρων. Μελλοντικά, θα θέλαμε να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση και να προσπαθήσουμε να προσφέρουμε και σε αυτό το επίπεδο.
Υπήρχε στον αέρα μία αύρα χαράς και ελπίδας, κάτι που μας γέμισε δύναμη και μας έδωσε κουράγιο για τις επόμενες διοργανώσεις.
Με ποιον τρόπο επέδρασε στο πρόγραμμα η πανδημία;
Ολες οι δράσεις γίνονται πλέον ψηφιακά, με αποτέλεσμα να μην έχουμε καταφέρει να γνωριστούμε από κοντά με τους φετινούς Fellows. Αυτό έχει σίγουρα αλλάξει την καθημερινότητα όλων μας, ωστόσο το κλίμα στις ψηφιακές μας συναντήσεις είναι πολύ φιλικό και ζωντανό. Περιμένουμε όμως με ανυπομονησία να μας δοθεί η δυνατότητα να διοργανώσουμε δια ζώσης συναντήσεις γιατί, όπως και να το κάνουμε, η φυσική παρουσία είναι αναντικατάστατη.
Η ομάδα σας είναι κατά πλειοψηφία γυναικεία, είναι τυχαίο; Επηρεάζει αυτό με κάποιον τρόπο τις συνθήκες εργασίας σας;
Πράγματι, η ομάδα μας είναι κατά πλειοψηφία γυναικεία. Ολες και όλοι στην ομάδα μοιραζόμαστε τις ανησυχίες μας για την εκπροσώπηση των γυναικών σε περιβάλλοντα εργασίας και δη στο χώρο του πολιτισμού που μας αφορά άμεσα. Είναι κάτι επίσης που μας απασχολεί σχετικά με το ποσοστό των Fellows, τις επιτροπές αξιολόγησης, καθώς και ένα ζήτημα που προσπαθούμε να συζητάμε - πέρα από τη στατιστική του σημασία - κατά τη διάρκεια του προγράμματος, μέσα από τη διοργάνωση παρουσιάσεων, όπως, για παράδειγμα, οι «Εμφυλες διαστάσεις του χώρου και της εργασίας στον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο» από τη Μαρία Παραδείση και «The female artist between life and work» από την Μπογιάνα Κουνστ. Εχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας για να πούμε ότι η γυναικεία εκπροσώπηση - ως ανοιχτή κατηγορία - δεν αποτελεί ζήτημα, αλλά και πολλά να διορθώσουμε, ιδιαίτερα στο πεδίο του κινηματογράφου, στο οποίο δυστυχώς δεν υπάρχει συχνά ισάριθμη παρουσία. Σχετικά με τις συνθήκες εργασίας, αν δεχτούμε ότι υπάρχουν στερεοτυπικά χαρακτηριστικά που αποδίδονται στο γυναικείο φύλο, όπως για παράδειγμα η φροντίδα και το συναίσθημα, τα αγκαλιάζουμε και ελπίζουμε να τα επιτελούμε.
Ως φορέας / ταμείο, παίρνετε κάποια στάση ή κάποια μέτρα κατά της παρενόχλησης / βίας στο εργασιακό περιβάλλον;
Είμαστε μια μικρή ομάδα τεσσάρων ατόμων που εκτός από επαγγελματικές, έχουμε αναπτύξει και φιλικές σχέσεις, οι οποίες ορίζουν και το περιβάλλον εργασίας μας. Δεν ακολουθούμε ένα ιεραρχικό σύστημα διαχείρισης, συζητάμε ανοιχτά τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν και αναλύουμε συστηματικά τις μεθόδους εργασίας που ακολουθούμε. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι έχουμε δημιουργήσει ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για εμάς, τους συνεργάτες και τους Fellows μας που βασίζεται στην αμφίδρομη επικοινωνία, την ενσυναίσθηση και την κατανόηση.
Οταν ξανανοίξουν τα σινεμά, ποια ελληνική ταινία θα θέλατε να δείτε σε κλειστή ή θερινή αίθουσα;
Σίγουρα όλες τις ταινίες των Fellows μας που αναμένεται να προβληθούν μόλις ανοίξουν και πάλι οι κινηματογραφικές αίθουσες. Μας έχει λείψει πολύ να βλέπουμε ταινίες στη μεγάλη οθόνη και ανυπομονούμε να ανακαλύψουμε αυτά που ετοιμάζουν όλοι οι Ελληνες δημιουργοί. Ελπίζουμε επίσης, το φθινόπωρο να μας δοθεί η ευκαιρία να διοργανώσουμε ημέρες προβολών όπως έχουμε κάνει στο παρελθόν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.
Η ARTWORKS δημιουργήθηκε το 2017 με σκοπό να αποτελέσει γόνιμο πεδίο δράσης για την καλλιτεχνική κοινότητα. Κεντρική της δραστηριότητα συνιστά το Πρόγραμμα Υποστήριξης Καλλιτεχνών Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (SNF Artist Fellowship Program). Μέσα από αυτό, απονέμει χρηματικά βραβεία σε καλλιτέχνες και επιμελητές εικαστικών εκθέσεων για την ηθική και υλική αμοιβή τους, καθώς και για την αναγνώριση και επιδοκιμασία των ατομικών ικανοτήτων τους. Παράλληλα, μέσα από σεμινάρια, συναντήσεις με επαγγελματίες από το χώρο του πολιτισμού, συμπράξεις με πολιτιστικούς φορείς, ενθαρρύνει την επαγγελματική τους εξέλιξη, ενώ μέσα από συνεργασίες με καλλιτεχνικά προγράμματα φιλοξενίας διαμεσολαβεί στην δραστηριοποίησή τους στο εξωτερικό.
Η ARTWORKS είναι Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία και υποστηρίζεται με ιδρυτική δωρεά από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η δωρεά εντάσσεται στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του Ιδρύματος για την «Επανεκκίνηση και Ενίσχυση των Νέων» με σκοπό την υποστήριξη της νέας γενιάς στην Ελλάδα.
Οι ενδιαφερόμενοι για το 4ο Πρόγραμμα Υποστήριξης Καλλιτεχνών ΙΣΝ προσκαλούνται να καταθέσουν την αίτησή τους έως τις 31 Μαρτίου 2021, μέσα από την ειδική πλατφόρμα στον ιστότοπο της ARTWORKS και να αναζητήσουν περισσότερες πληροφορίες στον ιστότοπο της ARTWORKS καθώς και στη σελίδα της στο Facebook και Instagram.
Διαβάστε ακόμη:
