Με τα σινεμά κλειστά εδώ και μήνες και τους δημιουργούς και τις εταιρείες διανομής να προσπαθούν να βρουν τους δικούς τους τρόπους να φέρουν τις ταινίες τους στο κοινό, είτε μέσω της απευθείας online διανομής, είτε μέσω της παραχώρησης τους σε κανάλια ή πλατφόρμες, είναι σαν όλοι οι κανόνες και οι νόρμες της κινηματογραφικής αγοράς να έχουν αλλάξει ριζικά -έστω και δια της βίας.
Και μαζί, μοιάζει να έχει αλλάξει για αρκετούς, και ο τρόπος που ερμηνεύουν τον άγραφο κώδικα δεοντολογίας της κινηματογραφικής κριτικής, κανοντάς το με τον τρόπο που τους βολεύει, μεταμορφώνοντας το χώρο σε φαρ ουέστ όπου η επαγγελματική ηθική δεν μοιάζει να έχει θέση. Κάπως έτσι όταν το «Wonder Woman 1984» έκανε πρεμιέρα στο HBO MAX για τους αμερικάνους θεατές, στις 25 Δεκεμβρίου, λίγες ώρες μετά, μπορούσες να διαβάσεις στην Ελλάδα, όχι μόνο στο διαδίκτυο, αλλά και σε έντυπα μεγάλης κυκλοφορίας, ενδελεχείς κριτικές για την ταινία. Η οποία φυσικά δεν παιζόταν πουθενά εδώ, και που πρόκειται να βγει στις αίθουσες της χώρας μας όταν αυτές ανοίξουν. Και για την οποία, η μόνη «δημοσιογραφική προβολή» που μπορούμε να ξέρουμε ότι έγινε, ήταν στα torrentάδικα μέσω παράνομου κατεβάσματος.
Wonder Woman 1984
Από την αρχή της πανδημίας μέχρι σήμερα, το φαινόμενο είναι κάτι που παρατηρούμε ξανά και ξανά, και που όσο κανείς δεν δείχνει να του δίνει σημασία μοιάζει να αποκτά μεγαλύτερες διαστάσεις. Οταν οι θεατές αναρωτιούνται «που παίζεται το υποψήφιο για οσκαρ «the Father» με τον Αντονι Χόπκινς», για το οποίο διαβάζουν κριτικές σε αξιοσέβαστα μέσα, αλλά δεν υπάρχει διαθέσιμο νόμιμα, πουθενά online, ποια μπορεί αλήθεια να είναι η απάντηση εκτός από το «στο pirate bay»;
Κι αν οι κριτικοί που επιλέγουν να γράψουν για μια ταινία που είδαν κατεβάζοντάς την από το διαδίκτυο υποθέτουμε ότι οχυρώνουν ηθικά στο μυαλό τους μια τέτοια απόφαση με την λογική του ότι μπορεί κανείς ούτως ή άλλως να διαβάσει κριτικες στα αγγλικα γι αυτή, ή ότι διαφημίζουν την ταινία δίνοντάς της απλόχερα «αστεράκια», στην πραγματικότητα δεν διαφημίζουν τίποτα άλλο εκτός από το ότι η ταινία υπάρχει τωρα διαθέσιμη για downloading, για όποιον ξέρει πως να τη βρει. Και με τον τρόπο τους, όσο κερδίζουν μια ανούσια «αποκλειστικότητα», δίνουν στην πειρατεία ένα χέρι βοηθείας και προσφέρουν δικαιολογίες του τύπου, «εδώ το κάνουν οι κριτικοί κινηματογράφου», σε κάποιον που θεωρεί απόλυτα φυσιολογικό το να κατεβάσει παράνομα μια ταινία.
Ασπρο Πάτο
Αν είμαστε ειλικρινείς, όχι μόνο οι κριτικοί κινηματογράφου αλλά σχεδόν όλοι όσοι δουλεύουν στον κινηματογραφικό χώρο, έχουν κάπου ή κάποτε κατεβάσει μια ή περισσότερες ταινίες. Για τους ανθρώπους του σινεμά μάλιστα, υπάρχει συχνά μια ακόμη εσωτερική δικαιολογία: «μα θα την έβλεπα ούτως ή άλλως δωρεάν σε δημοσιογραφική προβολή / screener / στην πρεμιέρα της», όμως υπάρχει τεράστια απόσταση ανάμεσα στο να βλέπεις μια ταινία παράνομα πριν από την κανονικη της προβολή λόγω της ανυπομονησίας σου ή του επαγγέλματός σου, και στο να «νομιμοποιείς» με τον τρόπο σου αυτή την πράξη στα μάτια των αναγνωστών σου.
Ανάμεσα στα πολλά κακά που έφερε η πανδημία στον κινηματογραφικό χώρο, υπήρξε αναμφίβολα και κάτι καλό: η εξοικείωση των θεατών με την ιδέα πως για να δεις τις ταινίες που θέλεις στο σπίτι σου, ο σωστός τρόπος θα είναι να πληρώσεις γι αυτές, ακριβώς όπως κάνεις κι όταν πηγαίνεις σινεμά. Είτε μέσω της συνδρομής σε μια πλατφόρμα, ή σε ένα συνδρομητικό κανάλι, είτε αγοράζοντας το εισιτήριό σου σε μια online προβολή ή ένα online φεστιβάλ. Είτε, υπομένοντας αμέτρητες διαφημίσεις κάθε είκοσι λεπτά στα free to air κανάλια -γιατί αντίθετα με το όνομά τους, τίποτα δεν είναι free.
Με αυτό τον τρόπο οι εταιρείες διανομής αποκτούν κι άλλες οδούς εξόδου των ταινιών τους, οι δημιουργοί μια εναλλακτική πηγή εσόδων και το τοπίο επιτέλους δείχνει να εξορθολογίζεται. Κι αν οι αιθουσαρχες μοιάζουν να είναι οι μόνοι που δεν κερδίζουν κάτι από αυτή τη νέα «συνήθεια», στην πραγματικότητα έχουν κι αυτοί λόγους να είναι χαρούμενοι, αν σταθούν να το σκεφτούν για μια στιγμή, αφού ο ανταγωνισμός τους μπορεί να είναι πλέον το Netflix κι όλες οι άλλες νόμιμες online πλατφόρμες, αλλά κι αυτό κοστίζει χρήματα σε αντίθεση με τον βασικό ανταγωνισμό τους έως τώρα: την πειρατεία. Που δεν κοστίζει τίποτα παραπάνω από τον μηνιαίο λογαριασμό τηλεφωνίας και internet.
The Father
Σε αυτή τη νέα πραγματικότητα λοιπόν, και σε μια στιγμή στην οποία ελπίζουμε ότι σύντομα όχι μόνο οι αίθουσες θα ανοίξουν ξανά, αλλά και πως η ζωή θα επιστρέψει σε μια κανονικότητα, όλοι οφείλουμε να αναλογιστούμε τις ευθύνες μας. Μπορεί μερικά πράγματα να έχουν αλλάξει για πάντα, αλλά οι ηθικοί κανόνες του παιχνιδιού, του επαγγέλματος, της ζωής μας, οφείλουν να παραμείνουν ίδιοι. Κι ένας από τους βασικός κανόνες λέει, πως δεν κλωτσάς κάποιον που έχει πέσει. Ή σε πιο απλά λόγια για το δικό μας επάγγελμα, πως αν θέλεις να συνεχίσεις να βλέπεις καλές ταινίες, θα πρέπει να συνεχίσουν να γυρίζονται. Και για να γίνει αυτό, θα πρέπει καλώς ή κακώς να περιμένεις να γράψεις γι αυτές όταν και οι θεατές θα μπορούν να τις δουν στις αίθουσες, ή σε μια πλατφόρμα, για να αποζημιώσουν με το αντίτιμο του εισιτηρίου τους τους ανθρώπους που τις έφτιαξαν ή σου τις πρόσφεραν. Κι όχι όταν είναι απλά διαθέσιμες για δωρεάν κατέβασμα στο διαδίκτυο.
