Oταν ξεκινήσαμε να στήνουμε το αφιέρωμα της «Χαμένης Λεωφόρου του Ελληνικού Σινεμά», το «Η Πόλη Πότε Δεν Κοιμάται» (1984) ήταν ο πρώτος τίτλος που συζητήσαμε. Ο λόγος απλός: παρότι η ταινία αναμφίβολα έκανε αίσθηση, κουβεντιάστηκε και αγαπήθηκε στην εποχή της, για ένα περίεργο λόγο χάθηκε από τα ραντάρ της επόμενης (και μεθεπόμενης) γενιάς θεατών.
Πιθανότατα γιατί η μοναδική ταινία που γύρισε πότε ο Αντρέας Τσιλιφώνης δεν έμοιαζε με οτιδήποτε μας είχε συνηθίσει ο ελληνικός κινηματογράφος τη δεκαετία του 80, ή και με ότι άλλο επρόκειτο να ακολουθήσει. Ανεξήγητα δυσεύρετη, με ελάχιστες έκτοτε προβολές, φάνταζε – τουλάχιστον σε όσους θυμόντουσαν αμυδρά από τη σκοτεινή αίθουσα τα ανοίκεια υπερ-μακρόστενα σινεμασκοπικά της κάδρα – ως ο ορισμός του χαμένου κρίκου στην εξέλιξη της εθνικής μας κινηματογραφίας. Η επανεμφάνιση μιας κακής κόπιας πριν μερικά χρόνια στο youtube, και η επαναπλαισίωσή της στο διαδύκτιο με σχόλια και εύστοχες ή άστοχες σινεφίλ αναφορές, προσέδωσε στην ταινία ένα αξιοζήλευτο ιδιότυπο cult status. Ταυτόχρονα όμως πολλαπλασιάστηκε και η σύγχυση όσων την είδαν για πρώτη φορά αποσπασματικά, ή δεν την παρακολούθήσαν ποτέ προ-οικονομώντας πως πρόκειται για ένα από τα κάποτε δημοφιλή «λαϊκά» μηχανόβια έπη των 80s (υπόθεση φυσικά ολοκληρωτικά άστοχη και παραπλανητική). Η προβολή της «Πόλης που Ποτέ Δεν Κοιμάται» την Παρασκευή 13 Ιανουαρίου για πρώτη φορά μετά από χρόνια εκεί που πραγματικά ανήκει, στη μεγάλή οθόνη και στα 35mm, είναι η δική μας, αν θέλετε, προσπάθεια να πιάσουμε λίγο τα πράματα ξανά απ’ την αρχή…
Διαβάστε ακόμη: H «Χαμένη Λεωφόρος του Ελληνικού Σινεμά» σε μια συναρπαστική βόλτα στα «Ξοδεμένα 80s»
Η Πόλη Πότε Δεν Κοιμάται (1984) μαζί με τους «Απέναντι» του Γιώργου Πανουσόπουλου, τρία χρόνια πριν αποτελούν αναμφισβήτητα τις μοναδικές σοβαρές και ειλικρινείς κινηματογραφικές καταγραφές ενός ιδιαίτερου κομματιού της νεολαίας του τότε. Σε αντίθεση με την πιο απέριττη, ρεαλιστική ματιά του Πανουσόπουλου, η ταινία του Τσιλιφώνη τόλμα το «αδιανόητο»: μοιάζει να αναζητά τις αισθητικές και στιλιστικές της συνδέσεις έξω από τα πλαίσια της νατουραλιστικής παράδοσης του ελληνικού κινηματογράφου. Η κριτική της εποχής ίσως αμήχανα να τοποθέτησε τις αναφορές του δημιουργού της κάπως αόριστα στο αμερικάνικο σινεμά – εντούτοις αυτές, ιδωμένες με την απόσταση του χρόνου πια, μοιάζουν να βρίσκονται πολύ πιο κοντά στα στυλιζαρισμένα ευρωπαϊκά φιλμ της περιόδου και στο Cinéma du look. Είμαστε άλλωστε στο πρώτο μισό των 80’s, στην απαρχή της σύγχρονης διαφήμισης και του βιντεοκλίπ. Οπως και στις ταινίες των Jean-Jacques Beineix, Leos Carax και Luc Besson, έτσι και εδώ ο pop φετιχισμός και το μπαρόκ «οπερετικό» θέαμα συνυπάρχουν κινηματογραφικά με τις σκοτεινές αφηγήσεις και τη γλώσσα του περιθωρίου. Από το πρώτο εντυπωσιακό ελικοπτερικό μονοπλάνο των τίτλων αρχής, με την κάμερα να ίπταται πάνω από τον Σαρωνικό πριν καταλήξει αιωρούμενη στο αστικό χάος και τις ηλεκτρονικές συγχορδίες του Γιάννη Κωστιδάκη να γρατζουνούν τις αισθήσεις, η «Πόλη» διαλύει εξαρχής κάθε υποψία στο θεατή ότι θα δει π.χ. στο επόμενο καρέ την κόμμωση του Μιχαλόπουλου να μπλέκεται με αυτήν της Αλιμπέρτη.
Διαβάστε ακόμη: H «Πρωινή Περίπολος» του Νίκου Νικολαΐδη είναι μια επαναστατική πράξη...
Η ιστορία του Νίκου που επιστρέφει μετά από 20 χρόνια στην Αθήνα για να βρει τους δολοφόνους του αδερφού του προδιαθέτει αρχικά για μια στερεοτυπική ιστορία εκδίκησης ταιριαστή ίσως σε ένα αστυνομικό φιλμ. Διαψεύδοντας εντούτοις τις προσδοκίες του μέσου θεατή, το φιλμ ξεγυμνώνει αργά και μεθοδικά τον απροσδόκητο υπαρξιακό του πυρήνα. Αν, όπως ειπώθηκε, η ταινία ήταν ένα αμερικάνικο «γουέστερν πόλης» τότε αυτό θα ‘ταν σκηνοθετημένο όχι από τον Clint Eastwood αλλά απ΄ τον Monte Hellman. Ο χαρακτήρας του Νίκου, ένας 45άρης πρώην περιθωριακός και μηχανόβιος (ο Χρήστος Καλαβρούζος σε μια απροσποίητη hyper-cool ερμηνεία) που γοητεύεται από μια τσογλανοπαρέα πάνκηδων βλέποντας σε αυτούς τον ξεχασμένο και ηττημένο νεανικό εαυτό του, παραπέμπει πολύ περισσότερο σε αυτόν του Warren Oates στο Two-Lane Blacktop (Monte Hellman, 1971) παρά στον Dirty Harry. Ταυτόχρονα, τα υπερ-στυλιζαρισμένα ρούχα και σκηνικά (δημιουργίες του θρυλικού pop σχεδιαστή Γιάννη Τσεκλένη), ή απολαυστική πυκνή αργκό που νοθεύει την πρόζα των ηθοποιών, τα ζεστά νέον και τα ψυχρά φθόρια που τρέμουν και σπινθηρίζουν με καπνό όταν πέφτει το σκοτάδι (τη βραβευμένη στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης φωτογραφία υπογράφει ο Χρήστος Τριανταφύλλου) μας θυμίζουν ότι τα κωλόπαιδα αυτής της πόλης έχουν πολύ περισσότερα κοινά με τους γκόθικ ηλεκτροπάνκιδες του Hunger (Tony Scott, 1983) ή του Subway (Luc Besson, 1985).
Διαβάστε αναλυτικά: Οι εμπνευστές της «Χαμένης Λεωφόρου του Ελληνικού Σινεμά» αποκαλύπτουν τις προθέσεις τους
Πιο σημαντικό όμως είναι ότι κάτω από το τολμηρό αισθητικό αμπαλάρισμα, πίσω από κάθε KOWA αναμορφικό που πάλλεται πάνω στις HONDA κάπου ανάμεσα στην παραλιακή και την Κατεχάκη (τα μυθικά πλάνα των δρόμων προσφορά του πρωτοπόρου οπερατέρ Σήφη Κούνδουρου), πέρα από «τα ουρλιαχτά των πιστονιών που ανεβοκατεβαίνουν στο στομάχι» ή την σεληνιασμένη φωνή του Βασίλη Παπακωνσταντίνου στο απόγειο της δόξας του να τραγουδά το Ασε με να Κάνω Λάθος (σε στίχους και μουσική του ίδιου του Τσιλιφώνη), ο κόσμος της «Πόλης» κρύβει στην κρύα άσφαλτο και στις αφιλόξενες στοές του μια αυθεντική, γλυκόπικρη ωδή για το τέλος μιας εποχής, το άδοξο φινάλε που έρχεται – μια τρυφερή ελεγεία για την ήττα της γενιάς που προηγήθηκε, αλλά και αυτής που θα την ακολουθήσει. Οπως αποκαλύπτει όμως και ο υπέροχος μονόλογος του Τάκη Μόσχου στο εμβληματικό μονοπλάνο που σηματοδοτεί και την απρόσμενη συναισθηματική κορύφωση της ταινίας, αυτό που βρίσκεται στη καρδία των παιδιών αυτής της Πόλης δεν είναι η ηττοπάθεια, αλλά ο ρομαντισμός στην προσμονή της κάθε κόντρας. Γιατί σημασία δεν έχει η νίκη ή η ήττα αλλά, παλεύοντας με ό,τι έχεις ή σου δόθηκε, να μείνεις απλά στο παιχνίδι.
Αλέξης Αλεξίου
