Γνώρισε διεθνή αναγνώριση με την «Χώρα του Θεού». Σήμερα, ο Χλινούρ Παλμασόν επιστρέφει με την τέταρτη και πιο προσωπική ταινία του για να μιλήσει για τους τόπους των ανθρώπων.
Κινηματογραφώντας επί 3 χρόνια στιγμές με τα παιδιά του, το σπίτι του, τον σκύλο του, τις κότες του, την Ισλανδική γη που αλλάζοντας οι εποχές πάγωνε ή χορτάριαζε και τις ενέταξε σε ένα σενάριο - την ισττορία μίας οικογένειας στο μεταβατικό στάδιο που οι γονείς αποφασίζουν να χωρίσουν.
Το αποτέλεσμα είναι ένα αφαιρετικό, ποιητικό, μαγικό σε στιγμές κινηματογραφικό χρονογράφημα/ημερολόγιο, μία αφήγηση-κολάζ από κλεμμένες στιγμές που ενώνουν τους ανθρώπους - ακόμα κι όταν αυτοί διαλύονται.
Τον συναντήσαμε στις Κάννες, την επόμενη μέρα από την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας που προβλήθηκε εκτός διαγωνιστικού και μιλήσαμε για το πώς καταφέρνει κανείς να αποτυπώνει στην μεγάλη οθόνη τα πραγματικά μεγαλειώδη της ζωής.
Διαβάστε εδώ την γνώμη του Flix για το «Η Αγάπη που Απομένει» του Χλινούρ Πάλμασον
Είναι η πιο προσωπική μου ταινία - την έφτιαξα κυριολεκτικά στο σπίτι μου Ολες τις ταινίες τις φτιάχνω «σπίτι μου», όμως αυτή εδώ γυρίστηκε κυριολεκτικά στο σπίτι μου, με τα πραγματικά μου παιδιά και τον σκύλο μου και το αυτοκίνητο μου και τις κότες μου. Δεν ήξερα αν θα βρω χρηματοδότηση όταν την ξεκίνησα πεισματικά πριν από χρόνια. Οπότε έπρεπε να χρησιμοποιήσω ό,τι μου ήταν διαθέσιμο - ακόμα κι αντικείμενα στην ταινία είναι δικά μου.
Ομως αυτή η χειροποίητη υφή μού αρέσει. Μού αρέσει που αποτυπώνεται στην ταινία ο τόπος μου. Οπως μου αρέσει που γυρίστηκε σταδιακά, σε μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί αποτυπώνεται ο τόπος μου με την αλλαγή των εποχών - φθινόπωρο, χειμώνας, άνοιξη, καλοκαίρι.
Δεν με ενδιέφερε η τέλεια οικογένεια, ούτε ο «κακος» που τη χάλασε - έψαχνα την αλήθεια: οι άνθρωποι κάποιες φορές χωρίζουν Αυτό που με ενδιαφέρει στην αφηγηματική τέχνη είναι η αλήθεια, όσο κι αν αυτό ακούγεται παράδοξο σε μία φιξιόν ιστορία. Ψάχνω να βρω κάτι που μετακινεί τη δική μου ψυχή, γιατί το αναγνωρίζει. Δεν αντέχουν όλες οι σχέσεις στο χρόνο, οι άνθρωποι χωρίζουν, αλλά αυτό τι σημαίνει ακριβώς; Οτι σταματάς να αγαπάς;
Μετά τη «Χώρα του Θεού» ήθελα να κάνω κάτι σύγχρονο, να πάρω ένα διάλειμμα από τις ταινίες εποχής. Αυτή την εποχή γυρίζω το «On Land and Sea», κι είναι και πάλι μία ταινία εποχής - μία ταινία-concept, αρκετά παράδοξη. Δεν ήθελα να κάνω αυτές τις δυο ταινίες back to back. Ηθελα κάτι πιο προσωπικό, πιο γήινο. Λόγω της πανδημίας την γύριζα αποσπασματικά, λίγο λίγο, αλλά έπεισα τους παραγωγούς μου να βρουν χρηματοδότηση για κάτι τέτοιο. Κι είμαι πολύ χαρούμενος για αυτό.
Ολες τις ταινίες τις φτιάχνω «σπίτι μου», όμως αυτή εδώ γυρίστηκε κυριολεκτικά στο σπίτι μου, με τα πραγματικά μου παιδιά και τον σκύλο μου και το αυτοκίνητο μου και τις κότες μου...»
Ο γερανός που αποκολλά τη στέγη του κτιρίου που γκρεμίζεται ήταν ο λόγος που γεννήθηκε η ταινία στο μυαλό μου. Μόλις την είδα αμέσως σκέφτηκα ότι αυτή η εικόνα είναι πολύ δυνατή - ιδανική για την αρχή μιας ιστορίας. Δεν ήξερα συνειδητά πώς θα χειριζόμουν αυτό το σύμβολο - ως τέλος μίας κατάστασης ή την αρχή μίας νέας. Είναι μία εικόνα τόσο όμορφη και τόσο βάρβαρη ταυτόχρονα. Κι είχε προσωπική σημασία για μένα: αυτό το κτίριο ήταν το παλιό μου στούντιο στο λιμάνι του Ρέικιαβικ. Είχα κάνει τα πάντα να το σώσω, αλλά δεν τα κατάφερα. Οταν το γκρέμιζαν, απλώς πήρα την κάμερα μαζί μου. Μου είχαν περισσέψει κουτιά φιλμ από προηγούμενη ταινία και σκέφτηκα ότι θα χρησιμοποιήσω αυτά. Δεν γνώριζα συνειδητά ότι αυτό ήταν η αρχή της νέας μου ταινίας.
Ναι, η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν βρω τη σωστή θερμοκρασία και το ρυθμό αυτής της ταινίας Τα επίσημα γυρίσματα κράτησαν 2 μήνες, εγώ όμως κινηματογραφούσα στιγμές και σκηνές επί 2 χρόνια πριν πάμε γύρισμα. Οπότε η μεγάλη πρόκληση ήταν να βρω ι είδους ιστορία θα πω και με τι ρυθμό. Δεν τον βρήκα, αυτός με βρήκε.
Καθώς γύριζα σε φιλμ, κάθε εβδομάδα έστελνα στο στούντιο να μου το εμφανίσουν. Εβλεπα το υλικό και αντιδρούσα συναισθηματικά σε αυτό - κι έγραφα μια σκηνή. Για παράδειγμα, δεν ήξερα τι ρόλο θα παίξει η φιγούρα του ιππότη στις σκηνές μαγικού ρεαλισμού. Εβαζα απλώς τα παιδιά να παίζουν με μία τέτοια μορφή. Σταδιακά την έκανα γυναίκα που ζωντανεύει.
Οπότε όλη η διαδικασία της κατασκευής έγινε βιωματικά και αργά και εμπειρικά. Βέβαια, πριν πάμε για τα κύρια γυρίσματα το σενάριο είχε κλειδώσει. Είχα βάλει σε μια σειρά τις σκηνές, είχα βρει το ρυθμό. Ολα ήταν έτοιμα, δεν αυτοσχεδιάζαμε. Ελάχιστα πράγματα άλλαξα στο μοντάζ.
Το σινεμά για μένα είναι ο τρόπος να αναδείξω όσα έχουν πραγματική σημασία. Να βάλω την αγάπη που κατασταλάζει στο τέλος της μέρας σ’ ένα μπουκάλι και να στείλω μήνυμα στον μελλοντικό εαυτό μου...»
Ηταν πολύ σημαντικό αυτό που μοιραστήκαμε με τα παιδιά μου Ηθελα να μοιραστώ κάτι μαζί τους, να συνεργαστούμε δημιουργικά, ήταν μεγάλο δώρο. Μάλιστα, δεν ήταν καθόλου δώρο: τους πλήρωσα κανονικά (γελάει). Δε θα μπορούσα να κάνω κάποια πράγματα που έχει η ταινία αν δεν ήταν τα παιδιά μου. Γενικώς θέλω να δουλεύω με κόσμο που συμπαθώ και βρίσκω ότι έχουν ενδιαφέρον και λίγη τρέλα. Τα παιδιά μου είναι από τους πιο ενδιαφέροντες και τρελούς χαρακτήρες που ξέρω. Είναι υπέροχα.
Αυτό που μου άρεσε πολύ όμως είναι ότι δεν έχουν καμία όρεξη να γίνουν ηθοποιοί. Δεν διψούσαν για την κάμερα, αυτό θα με τρόμαζε. Εκαναν απλώς κάτι με τον μπαμπά τους. Κι εγώ αυτό ήθελα να κάνω. Γιατί η ζωή τρέχει μπροστά και σε προσπερνά. Το σινεμά για μένα είναι ο τρόπος να αναδείξω όσα έχουν πραγματική σημασία. Να βάλω την αγάπη που κατασταλάζει στο τέλος της μέρα σ’ ένα μπουκάλι και να στείλω μήνυμα στον μελλοντικό εαυτό μου.
Η «Πάντα» είναι ο σκύλος μας Δεν της άλλαξα καν το όνομα. Είναι ένα υπέροχο ζώο - πανέξυπνη και πολύ καλά εκπαιδευμένη. Μπορεί να κάνει ένα σωρό κόλπα. Αλλά πάνω από όλα είναι συνδεδεμένη μαζί μας, με το τι κάνουμε, τι περνάμε. Ηθελα να το βάλω αυτό κάπως στην ταινία - τα ζώα μας είναι κι αυτά μέλη της οικογένειας μας. Προσπάθησα να τη φέρω μαζί μου στις Κάννες, αλλά η νομοθεσία είναι πολύ αυστηρή στην Ιρλανδία όταν προσπαθείς να επιστρέψεις με το ζώο σου. Οπότε δεν το διακινδύνεψα. Έπρεπε να είναι εδώ να παραλάβει το βραβείο της (σ.σ. η Πάντα κέρδισε το Palme Dog)
Χρησιμοποίησα το χιούμορ ως μηχανισμό επιβίωσης Η ταινία αφηγείται το τέλος μιας σχέσης, αλλά δεν είναι αποκομμένη από το σκοτάδι που ζούμε σε όλο τον κόσμο. Μπορεί η ιστορία είναι εστιάζει σε μια οικογένεια, στους πληγωμένος συντρόφους που χωρίζουν, σε παιδιά που μεγαλώνουν κι έχουν ατυχήματα, στα υπαρξιακά διλήμματα του καθενός για όσα όνειρα μάς προσπέρασαν και ξυπνάμε κάποια στιγμή και είμαστε μεσήλικες, αλλά όλα αυτά συμβαίνουν και σε έναν πλανήτη με κλιματική κρίση, μία εποχή με οικονομική κρίση - όλα συνδέονται. Οπότε ήθελα να υπάρχει χιούμορ για να αντέξουμε να τα διαπραγματευτούμε. Υπάρχει τέτοιος παραλογισμός στον κόσμο μας, τόση παράνοια γύρω μας που μόνο αν γελάσουμε θα επιζήσουμε. Θεωρώ ότι μπορείς να πεις πολύ σοβαρά πράγματα μέσω του χιούμορ.
Τα γλυπτά και οι πίνακες, η τέχνη που βλέπετε στην ταινία, είναι δικά μου Δεν ξέρω πώς να τα ονομάσω «Πίνακες Σκουριάς»; Ομως είναι πειράματα που κάνω κάθε χρόνο και έχουν αυτή την ιδιαίτερη διαδικασία «συγκομιδής» - όπως και το κρασί υποθέτω- τα τοποθετώ το φθινόπωρο και τα «θερίζω» στην αρχή της άνοιξης. Δεν πρέπει να ζεστάνει πολύ ο καιρός γιατί ζεσταίνεται το μέταλλο και μαζεύει υγρασία και καταστρέφεται η σκουριά. Αφήνω τη φύση να τα δημιουργήσει πάντως. Ανάλογα με τον καιρό και τις θερμοκρασίες άλλες φορές βγαίνουν σκούρα και έντονα κι άλλες απαλά και ανοιχτόχρωμα.
Η μουσική της ταινίας είναι πολύ σημαντική, αλλά την ανακάλυψα τυχαία Αρχικά νόμιζα ότι θα χρησιμοποιήσω μόνο την μουσική που θα ακούν σε κάποιες σκηνές οι ήρωες. Ομως έβλεπα τα rushes χωρίς ήχο και τύχαινε να ακούω εκείνη την εποχή το άλμπουμ «Playing Piano for Dad» του Χάρι Χαντ. Ηταν εντελώς τυχαίο, όμως συνειδητοποίησα πόσο πολύ ταίριαζε η μουσική αυτή στην ταινία.
Πήρα τηλέφωνο τον Χάρι, συναντηθήκαμε, γίναμε φίλοι. Μου επέτρεψε να χρησιμοποιήσω τη μουσική του, και μάλιστα μου έγραψε και κάποια έξτρα κομμάτια για κλαρινέτο. Είμαι τόσο ευτυχισμένος. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ την ταινία χωρίς την μουσική του Χάρι.
Ναι η Ισλανδία είναι ο τόπος μου και την καταγράφω στις ταινίες μου βιωματικά. Είναι ένας ακόμα χαρακτήρας. Κι εσείς όμως έχετε πανέμορφα μέρη. Στη Νίσυρο νιώθω σαν στο σπίτι μου...»
Οταν είμαι στη Νίσυρο, νιώθω σαν το σπίτι μου Εχω μεγαλώσει με μεγάλες επιρροές κι από τη λογοτεχνία που πάντα τόνιζε ότι οι τόποι δημιουργούν τους χαρακτήρες των ανθρώπων. Ναι το τοπίο της Ισλανδίας είναι ξεχωριστό, πολύ έντονοι χειμώνες, πάγος και αέρας, ελάχιστο καλοκαίρι, αλλά είναι ο τόπος μου - κάτι που σημαίνει περισσότερα πράγματα από ένα ψυχρό «location» όταν γράφω μια ταινία. Για αυτό και το εισπράττετε κι εσείς συναισθηματικά, γιατί είναι ένας ακόμα χαρακτήρας. Αν έχει κάτι μεταφυσικό η Ιρλανδία είναι ότι η ενέργεια που σιγοβράζει στο υπέδαφος λειτουργεί κινηματογραφικά ως μία υπόγεια ένταση - περιμένεις κάτι να εκραγεί. Ομως και στην Ελλάδα έχετε υπέροχους τόπους. Η Νίσυρος είναι κι αυτό ηφαιστειογενές νησί και κάθε φορά που είμαι εκεί νιώθω την ενέργεια του και μία περίεργη οικειότητα - νιώθω σαν το σπίτι μου. Κι αυτό είναι επίσης σημαντικό για όσους ταξιδεύουμε παρατηρώντας άγνωστους κόσμους: μήπως τελικά έχουμε πολλά περισσότερα κοινά από όσα μάς χωρίζουν;
Μαγείρεψε με τη γυναίκα σου, βάλε μουσική, καλλιέργησε τον κήπο σου, πέρνα χρόνο με τα παιδιά σου, φτιάξε αναμνήσεις. Βρες την ομορφιά στην καθημερινότητα και στη ρουτίνα...»
Η εικόνα ενός άντρα που επιπλέει στον ωκεανό ήταν για μένα ιδανικό τέλος Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να σας πω γιατί. Διαλύεται η ζωή μας, νιώθουμε χαμένοι. Από την άλλη όμως επιπλέουμε. Η ζωή συνεχίζεται. Ηταν η μόνη φορά που άφησα τον ηθοποιό μου να αυτοσχεδιάσει. Οσα είπε ήταν από την καρδιά του. Δεν υπήρχε κείμενο. Με άγγιξαν πολύ τα λόγια του και τα κράτησα. Εδωσαν μία κάθαρση στην ιστορία που δεν είχα γράψει εγώ.
Ποια είναι η αγάπη που απομένει; Μαγείρεψε με τη γυναίκα σου, βάλε μουσική, καλλιέργησε τον κήπο σου, πέρνα χρόνο με τα παιδιά σου,απόλαυσε όσα έχεις, φτιάξε αναμνήσεις. Βρες την ομορφιά στην καθημερινότητα και στη ρουτίνα. Αν φύγετε από την ταινία με μια γλύκα και μια ζεστασιά, αυτό ακριβώς ήθελα. Να νιώσουμε μαζί την αγάπη που απομένει.
«Η Αγάπη που Απομένει» κυκλοφορεί στις αίθουσες από την Πέμπτη 20 Νοεμβρίου από την Weirdwave