Στο πρώτο του ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, ο Γιώργος Γεωργόπουλος του «Τungsten» μεταφέρεται από την Αθήνα του σήμερα στους καταυλισμούς της Αφρικής, πιο γνωστούς ως «witch camps», εκεί όπου εξόριστες γυναίκες ζουν με το στίγμα της «μαγείας», αναζητώντας τη λεπτή γραμμή που χωρίζει τις προκαταλήψεις από την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στο Flix μας μιλάει για το πως έφτασε μέχρι τη Γκάνα, για την ανοχή στο «διαφορετικό» και για την αλληλεγγύη ως μοναδικό μέσο εξόδου από την (οποιαδήποτε) κρίση, εντός και εκτός συνόρων.
Τι είναι το «The Outcasts»;
To “The Outcasts” είναι ένα ντοκιμαντέρ για τους καταυλισμούς των εξόριστων γυναικών στη Γκάνα, οι οποίες έχουν κατηγορηθεί για μαγεία. Αυτού του τύπου οι κατηγορίες και η συνεπακόλουθη περιθωριοποίηση είναι φαινόμενα που χάνονται μέσα στα βάθη της παράδοσης της Γκάνας, αλλά και άλλων αφρικανικών χωρών. Οι καταυλισμοί αυτοί είναι έξι. Στην ταινία παρουσιάζουμε τους τρεις. Φυσικά η προσέγγιση του όλου θέματος έχει να κάνει με την καταπάτηση των δικαιωμάτων των γυναικών αυτών.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα για το ντοκιμαντέρ;
Με την ActionAid, που έχει κάνει την παραγωγή, είχαμε κάνει πέρσι κάποια γυρίσματα στην Κένια για μία ομάδα ελλήνων εθελοντών που βοηθούσε μία κοινότητα οροθετικών να χτίσει μία αποθήκη και να φέρει νερό στα χωράφια της. Τελικά μας προέκυψε ένα ντοκιμαντέρ το οποίο παρουσιάστηκε στο περσινό φεστιβάλ στη Θεσσαλονίκη («Kuluhiro: Ελπίδα»). Μας άρεσε η εμπειρία και η συνεργασία μας οπότε αρχίσαμε να ψάχνουμε για θέματα στις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου που δραστηριοποιείται η ActionAid ώστε να παρουσιάσουμε κάτι και φέτος. Τα θέματα ήταν φυσικά ανεξάντλητα όπως και τα προβλήματα των χωρών αυτών. Το θέμα των Witch Camps τελικά μας κέρδισε. Είναι ένα θέμα που δεν έχει παρουσιαστεί στην Ελλάδα αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο δεν έχει καλυφθεί επαρκώς.
Πώς έφτασες στη Γκάνα και γνώρισες την κοινότητα των «εξορισμένων» γυναικών;
Αφού αποφασίσαμε για το θέμα, αρχίζαμε να σχεδιάζουμε τη δομή του όλου project για να βρούμε τους κατάλληλους ανθρώπους για να μας μιλήσουν (πέραν προφανώς των ίδιων των γυναικών). Πριν το ταξίδι για τα γυρίσματα προηγήθηκαν δύο ταξίδια της Βίκυς Μαρκολέφα από την ActionAid, που έκανε την έρευνα και την οργάνωση. Καθοριστική ήταν και η βοήθεια της ActionAid Γκάνας στο κομμάτι αυτό. Σε αυτά τα ζητήματα δεν μπορείς να εμφανιστείς μία μέρα με το συνεργείο και να πείς «γεια σας, ήρθα να μου μιλήσετε». Πρέπει να σε γνωρίζουν και να υπάρχει εμπιστοσύνη. Οταν φτάσαμε στη Γκάνα για τα γυρίσματα είχαμε να αντιμετωπίσουμε μόνο τις αυτονόητες δυσκολίες της απρόβλεπτης αυτής ηπείρου.
Ποια είναι η δική σου προσέγγιση σε σχέση με το σινεμά τεκμηρίωσης και πάντοτε συγκριτικά με τη μυθοπλασία;
Στο συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ αυτό που προσπάθησα να κάνω ήταν να αφήσω τους ανθρώπους που ζουν άμεσα το πρόβλημα να μιλήσουν για αυτό. Το όλο ζήτημα ξεδιπλώνεται ουσιαστικά μόνο μέσα από προσωπικές μαρτυρίες. Χωρίς κατευθύνσεις, και παρεμβάσεις. Πήγαμε στη Γκάνα προσπαθώντας να κατανοήσουμε το φαινόμενο, σεβόμενοι τις παραδόσεις τους, όσο διαφορετικές κι αν μας φαίνονται από τις δικές μας. Αυτήν την προσπάθεια κατανόησης παρουσιάζουμε.
Για μένα τόσο για το σινεμά τεκμηρίωσης όσο και για τη μυθοπλασία, το θέμα είναι αυτό που θα μου υπαγορεύσει το τρόπο προσέγγισης. Αν με το χρόνο προκύψει και αυτό που λέμε προσωπικό ύφος τότε προτιμώ αυτό να γίνει μέσα απο μία πιο φυσική διαδικασία, αυθόρμητα, ασυνείδητα ίσως. Αλλά είναι κάτι που δε με απασχολεί ιδιαίτερα.
Ποια πιστεύεις ότι είναι η θέση του ντοκιμαντέρ σε μια εποχή κρίσης;
Στο ντοκιμαντέρ, η μηχανή βρίσκεται εκεί για να καταγράφει. Οσο πιο σημαντικά είναι τα γεγονότα που συντελούνται σε μία περίοδο τόσο πιο απαραίτητη και ουσιαστική γίνεται η παρουσία της μηχανής μέσα σε αυτά. Ποια είναι όμως η θέση ενός ντοκιμαντέρ που πραγματεύεται ένα θέμα παγκόσμιας απήχησης σε μία εποχή που η χώρα είναι βουτηγμένη στα δικά της προβλήματά και δείχνει να αδυνατεί να ασχοληθεί με οτιδήποτε έξω από αυτή;
Κι όμως ίσως τώρα είναι ευκαιρία να μάθουμε να σκεφτόμαστε παγκόσμια. Τώρα που μιλάμε για τη διαγραφή του χρέους μας μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα το αίτημα για τη διαγραφή των χρεών των χωρών του αναπτυσσόμενου κόσμου. Τώρα που αντιμετωπίζουμε όλα αυτά τα ζητήματα με το μεταναστευτικό μπορούμε να αντιληφθούμε τι σημαίνει καταπάτηση δικαιωμάτων, περιθωριοποίηση, φτώχεια σε μία χώρα πολύ μακρινή. Τώρα που ζητάμε εμείς την αλληλεγγύη των άλλων καταλαβαίνουμε τι σημαίνει να ζητάνε τη δικιά μας αλληλεγγύη.
Διάβαστε περισσότερα για το «Τhe Outcasts» στην επίσημη σελίδα της ταινίας στο Ιντερνετ, αλλά και στο site της ActionAid.
Το «Τhe Outcasts» του Γιώργου Γεωργόπουλου προβάλλεται την Τετάρτη 14 Μαρτίου στις 13.00 στην αίθουσα «Τώνια Μαρκετάκη» και το Σάββατο 17 Μαρτίου στις 17.30 στην αίθουσα «Φρίντα Λιάππα».
