Ο Αλαν Μπίσοπ, ο πρωτοποριακός Αμερικάνος Λιβανέζικής καταγωγής μουσικός και εθνομουσικολόγος, έχει χτίσει μια εκλεκτική κι ενδιαφέρουσα καριέρα μέσα από γκρουπ και projects όπως τα «Sun City Girls», «Sublime Frequencies» και «Alvarius B» αποφάσισε να μετακομίσει στο Κάιρο λίγο καιρό μετά την εξέγερση του 2001 και να συνεργαστεί με Αιγύπτιους μουσικούς σε ένα καινούριο πρότζεκτ. Την μετάφραση μερικών παλιότερων ανέκδοτων κομματιών του στα Αραβικά και την «μετάφρασή» τους σε κάτι καινούριο, μέσα από την επαφή του με την κουλτούρα μιας χώρας σε περίοδο μετάβασης. Δύο χρόνια αργότερα και με την Αιγυπτιακή Ανοιξη να μεταμορφώνεται σε έναν δημοκρατικά εκλεγμένο «Ισλαμικό χειμώνα», το προτζεκτ του εξελίσσεται σε μια μπάντα, τους «The Invisible hands», ένα άλμπουμ και μια περιοδεία. Πως ένας δίσκος που θα μπορούσε να αποτελούσε κομμάτι της δισκογραφίας του πριν από χρόνια βρίσκει τον δρόμο του στο σήμερα, σε μια άλλη γλώσσα και σε αντίστιξη με ιστορικά τεταμένους καιρούς στο κέντρο του Αραβικού κόσμου; Και τι ανταπόκριση μπορεί να έχει ένα τέτοιο μουσικό πείραμα;
Αυτό είναι το concept πίσω από το ντοκιμαντέρ που ετοιμάζουν η Μαρίνα Γιώτη και ο Γιώργος Σάλαμε σε παραγωγή της Haos Films από την Ελλάδα και της MeMSéA από την Ιταλία, και το οποίο βρέθηκε στο forum συμπαραγωγών του Φεστιβάλ της Μασσαλίας το οποίο ολοκληρώνεται σήμερα. Η ταινία είναι η πρώτη δουλειά που υπογράφουν από κοινού η σκηνοθέτης και εικαστικός Μαρίνα Γιώτη, της οποίας το «Κρυφό Σχολείο» έχει προβληθεί εκτός των άλλων στο φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης και του Τορόντο και ο Γιώργος Σαλαμέ, ελληνολιβανέζος σκηνοθέτης ιδιαίτερων ντοκιμαντέρ όπως το «Maesmak» ή το «Ορος Φαλακρό».
Το φιλμ βρίσκεται στο στάδιο του development και με την αφορμή της συμμετοχής του στο FIDLab ζητήσαμε από την Μαρίνα Γιώτη να μας δώσει περισσότερες πληροφορίες για το «The Invisible Hands».
Τι ήταν αυτό που κέντρισε το ενδιαφέρον σας στην δουλειά του Αλαν Μπίσοπ στο The Invisible Hands; Πως ανακαλύψατε το project του και πότε αρχίσατε να ακολουθείτε την πορεία του του στο Κάιρο;
Βρεθήκαμε στο Κάιρο μέσα από μια σειρά συμπτώσεων και διάθεσης να τις ακολουθήσουμε. Καταλύτης για όλα αυτά είναι φυσικά ο Άλαν. Έχει αστείρευτη ενέργεια, ενθουσιασμό, ικανότητα να παρακινεί σε δράση προκαλώντας απρόβλεπτες καταστάσεις. Εκεί ακριβώς βρίσκω και την αφετηρία όλων μας, συμπεριλαμβανομένου και του συγκροτήματος.Ηξερα τον Αλαν, τους «Sun City Girls», το εθνογραφικό label Sublime Frequencies καθότι μουσικόφιλη. Λάτρευα τη μουσική του. Τον γνώρισα στην Αθήνα το Μάιο του 2011. Είχαμε διοργανώσει το live του –με τον αδελφό του, ως «Brothers Unconnected»- μαζί με κάποιους φίλους. Εκείνο το βράδυ μείναμε όλοι άφωνοι από τη μουσική, το χιούμορ και την χαρισματική τους παρουσία στη σκηνή. Ξανασυνάντησα τον Άλαν περίπου ένα χρόνο αργότερα σε ένα φεστιβάλ στην Ευρώπη. Μόλις είχε μετακομίσει στο Κάιρο και ήταν πανευτυχής. Μου μίλησε για το καινούριο του πρότζεκτ, τη μετάφραση στον στίχων του στα Αραβικά από Αιγύπτιους μουσικούς. Γνωρίζοντας πόσο διφορούμενοι και ασυνήθιστοι είναι οι στίχοι του, ακόμα και στα Αγγλικά, η μετάφραση τους στα Αραβικά μας κίνησε την περιέργεια. Ένα μήνα μετά βρεθήκαμε με το Γιώργο στο Κάιρο, ήταν προεκλογική περίοδος και το συγκρότημα ηχογραφούσε το δίσκο του. Από τότε έχουμε κάνει άλλα δύο ταξίδια στην Αίγυπτο και όλως τυχαίως έχουμε βρεθεί μάρτυρες ιστορικών στιγμών για τη χώρα. Ενώ στην αρχή εστιάζαμε σχεδόν αυστηρά στη μουσική και τη μετάφραση, κάπου στο δεύτερο ταξίδι αρχίσαμε να ανακαλύπτουμε ένα συναρπαστικό σύμπαν χαρακτήρων και καταστάσεων, υπό τους ήχους φοβερής μουσικής και με πλατό μια χώρα που δε σταματάει να σε καταπλήσσει και να σε εμπνέει. Κάπου εκεί διαμορφώθηκε η ιδέα για μια ταινία. Νιώσαμε ότι πρέπει να μοιραστούμε αυτή την ιστορία.
Η χρονική συγκυρία του «The Invisible hands» είχε να κάνει με την Αραβική άνοιξη. Πόσο ένα μουσικό project μπορεί να δώσει μια εικόνα της διαδρομής του αραβικού κόσμου μέσα σε αυτή την περίοδο;
Η πολιτική κατάσταση στην Αίγυπτο είναι κινούμενη άμμος δυόμισι χρόνια τώρα και μάλλον θα συνεχίσει να είναι για καιρό. Ακόμα και πολιτικοί αναλυτές πρέπει να έχουν σηκώσει τα χέρια ψηλά. Η Αραβική Άνοιξη μετατράπηκε σε έναν Ισλαμικό Χειμώνα και μετά τα πολύ πρόσφατα γεγονότα μάλλον πρέπει να μιλάμε για ένα περίεργο Στρατιωτικό Καλοκαίρι με τον κίνδυνο θρησκευτικού εμφυλίου να παραμονεύει. Πέρα από τις απανωτές κρίσεις διακυβέρνησης, το σημαντικότερο πρόβλημα της Αιγύπτου είναι η οικονομική κρίση η οποία βαθαίνει χωρίς ορατή διέξοδο.Οι «Invisible Hands» γεννήθηκαν σαν ιδέα μέσα στην εξεγερσιακή μέθη, ο δίσκος τους ηχογραφήθηκε τον καιρό της μετεπαναστατικής κατάθλιψης και απογοήτευσης. Σαν συγκρότημα συνεχίζουν να εξελίσσονται μέσα στο περιβάλλον καθολικής αβεβαιότητας για τη χώρα, το ίδιο φυσικά συμβαίνει και στην ταινία και στις ζωές όλων μας. Αν και όχι το κεντρικό θέμα της ταινίας, η κοινωνική πραγματικότητα αναπόφευκτα παρεισφρέει σε μια ταινία που παρακολουθούμε τις ζωές νεαρών Αιγυπτίων μουσικών και ενός Αμερικάνου στο Κάιρο (έχει σημασία η εθνικότητά του επί Αραβικού εδάφους) ενώ χρωματίζεται και από τη δική μας εμπειρία. Παρά τις τοπικές ιδιαιτερότητες τα γεγονότα στην Αίγυπτο απηχούν το τι συμβαίνει σήμερα σε ολόκληρη τη Μεσόγειο ακόμα και στην Ελλάδα. Όσο περνάει ο καιρός συνειδητοποιούμε ότι είμαστε όλοι μέλη ενός παγκόσμιου γκούλαγκ.
Θα έλεγες ότι το «Τhe Ιnvisible Ηands» είναι ένα μουσικό ντοκιμαντέρ; Ή αν δεν το περιγράφατε ως τέτοιο πως θα το χαρακτηρίζατε;
Η ταινία έχει αφετηρία τη μουσική και πρωταγωνιστές έναν μουσικό και το συγκρότημα του. Είναι σαφέστατα ένα μουσικό ντοκιμαντέρ που εστιάζει σε έναν από τους πιο αντικομφορμιστές και ιδιοσυγκρασιακούς μουσικούς/ εθνομουσικολόγους σήμερα και στον τρόπο που δουλεύει, δημιουργώντας δίκτυα και φέρνοντας κοντά ανθρώπους από τελείως διαφορετικές κουλτούρες, γλώσσες και εμπειρίες. Ευελπιστεί να πει όμως πολλές ιστορίες που σχετίζονται με την έμπνευση και που τη βρίσκεις, πώς συνεχίζεις να κάνεις τέχνη σε καιρούς απόλυτης ισοπέδωσης και αβεβαιότητας. Λαμβάνοντας υπόψη βέβαια το ανατρεπτικό χιούμορ του Αλαν και τον σουρεαλισμό της Αιγυπτιακής καθημερινότητας, η ταινία ίσως είναι με τον τρόπο της και μια μαύρη κωμωδία.
Συν-σκηνοθετείτε το φιλμ με τον Γιώργο Σαλαμέ. Πόσο εύκολο ή διαφορετικό είναι το να δουλεύεις με κάποιον άλλο σε ένα ντοκιμαντέρ, όχι μόνο από την πρακτική, μα κι από την δημιουργική πλευρά;
Με το Γιώργο Σαλαμέ είμαστε φίλοι και δουλεύουμε μαζί χρόνια, από τότε που ζούσε στην Αθήνα. Αισθητικά υπάρχει ταύτιση και αλληλοσυμπληρωνόμαστε σε πολλά επίπεδα. Το πιο δύσκολο όμως σ’ αυτό το τρελό εγχείρημα είναι ότι είμαστε σκορπισμένοι όλοι στα 4 σημεία του ορίζοντα. Εγώ και η HAOS στην Αθήνα, ο Γιώργος στο Παλέρμο, οι Invisible Hands στο Κάιρο, ο Αλαν πότε στο Κάιρο, πότε στο Σιάτλ, πότε σε τουρ. Τα πράγματα θα γίνουν ακόμα πιο περίπλοκα καθώς σχεδιάζουμε να ακολουθήσουμε το συγκρότημα στην περιοδεία τους στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη το φθινόπωρο. Η ταινία είναι ένα διεθνές νομαδικό πρότζεκτ στην κυριολεξία.
Δείτε πιο κάτω ένα teaser του φιλμ
