Μπορεί να είναι ένα θέμα εσωτερικής κατανάλωσης της ελληνικής κινηματογραφικής κοινότητας, είναι όμως μια διαμάχη που εντείνεται και σκοτεινιάζει το τοπίο του εγχώριου σινεμά. Εδώ και τρία χρόνια η Πανελλήνια Ενωση Κριτικών Κινηματογράφου και ο Δημήτρης Εϊπίδης, ο Διευθυντής του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, έρχονται σε μια αυξανόμενη αντιπαράθεση που φέτος κορυφώθηκε, κόβοντας (για πάντα;) τους δεσμούς ανάμεσα στους δυο φορείς. Το Flix καταγράφει ένα χρονικό, μιλά με τις τρεις εμπλεκόμενες πλευρές (καθώς πλέον ρόλο έχει και η FIPRESCI, η Διεθνής Ενωση Κριτικών Κινηματογράφου) και προσπαθεί να καταλάβει γιατί αυτός είναι ένας καυγάς που πρέπει να μας αφορά και ποιο θα είναι το κόστος.
Σημείωση: Κάθε χρόνο, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, η FIPRESCI συγκροτεί επιτροπή από κριτικούς κινηματογράφου διαφόρων χωρών, που είναι μέλη της και απονέμει τα δικά της βραβεία. Εως τώρα, σε κάθε επιτροπή συμπεριλαμβάνονταν ένα Ελληνας κριτικός, πρόταση της Π.Ε.Κ.Κ., εκπροσωπώντας τη χώρα φιλοξενίας. Παράλληλα, η ΠΕΚΚ, δίνει τα δικά της βραβεία από τις ταινίες του Ελληνικού Τμήματος και το Διεθνές Διαγωνιστικό.
Τα γεγονότα
Τα τελευταία χρόνια, η ΠΕΚΚ απονέμει τα ετήσια βραβεία που δίνει στις ταινίες του Φεστιβάλ, όχι σε περιβάλλοντες χώρους όπως γινόταν νωρίτερα, αλλά στην επίσημη τελετή λήξης του θεσμού, πράγμα που δε συνηθίζει κανένα άλλο Φεστιβάλ στον κόσμο.
Τελετή Λήξης του 52ου ΦΚΘ, Νοέμβριος 2011: ο Πρόεδρος της ΠΕΚΚ, Ανδρέας Τύρος, δίνοντας τα βραβεία της Ενωσης, κριτικάρει το νόμο Γερουλάνου, αλλά και κατηγορεί το Φεστιβάλ που δεν επαναφέρει το παλαιότερο τμήμα του Ελληνικού Πανοράματος ώστε, αντί να είναι διεθνές, να παρουσιάζει ολόκληρη την ελληνική παραγωγή της χρονιάς. Διαβάστε το σχολιασμό του Flix από εκείνη την τελετή λήξης (τελευταία παράγραφος), όταν αυτή η ομιλία δε φαινόταν ακόμα ότι θα οδηγήσει σε τέτοιες εντάσεις.
Τελετή Λήξης του 53ου ΦΚΘ, Νοέμβριος 2012: Ο Νίκος Αρτινός, μέλος της επιτροπής της FIPRESCI γι’ αυτήν τη διοργάνωση, επαναλαμβάνει στη σκηνή τη διαμαρτυρία της Πανελλήνιας Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου, η οποία λίγο νωρίτερα μέσα στην ημέρα είχε στείλει ανοιχτή επιστολή κατηγορώντας το Φεστιβάλ για «λογοκρισία» επειδή της αρνήθηκε να παρουσιάσει τα βραβεία της - για το τμήμα των ελληνικών ταινιών και το Διεθνές Διαγωνιστικό - στην τελετή λήξης. Διαβάστε το σχολιασμό του Flix από εκείνη την τελετή λήξης.
Τελετή Λήξης του 15ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Ο κριτικός κινηματογράφου Νίκος Τσαγκαράκης, μέλος της Π.Ε.Κ.Κ. κι εκπρόσωπός της στη FIPRESCI γι’ αυτή τη διοργάνωση, απονέμοντας τα βραβεία της Ενωσης κατήγγειλε το Φεστιβάλ για τη λογοκρισία της Π.Ε.Κ.Κ., καθώς η διοργάνωση αρνήθηκε να διαπιστεύσει τον Νίκο Αρτινό. Διαβάστε το σχολιασμό του Flix από εκείνη την τελετή λήξης.
Διοργάνωση του 54ου ΦΚΘ 2013 Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης αρνείται να διαπιστεύσει τους δημοσιογράφους που πρωτοστάτησαν στη διαμαρτυρία που περιγράφεται παραπάνω, Ανδρέα Τύρο (Εφημερίδα «Επενδυτής», Πρόεδρος της Π.Ε.Κ.Κ.), Νίκο Αρτινό (Εφημερίδα «Ελευθερία» Λάρισας), Νέστορα Πουλάκο (Εφημερίδα «Το Χωνί», sevenart, Γενικός Γραμματέας Π.Ε.Κ.Κ.) και Νίκο Τσαγκαράκη (εφημερίδα «Πατρίδα», Κρήτη), στερώντας τους τη δημοσιογραφική δυνατότητα να παρακολουθούν και να καλύπτουν το Φεστιβάλ. Ταυτόχρονα, με απόφαση του Δημήτρη Εϊπίδη και σε συνεννόηση με τη FIPRESCI, η επιτροπή της Διεθνούς Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου φέτος συγκροτήθηκε μόνο από ξένους δημοσιογράφους, χωρίς τη συμμετοχή Ελληνα κριτικού.
Η επίσημη θέση της Π.Ε.Κ.Κ. Με ανακοίνωσή της την Πέμπτη, 7 Νοεμβρίου, η Πανελλήνια Ενωση Κριτικών Κινηματογράφου δηλώνει:
Αναυδοι παρακολουθούμε την κορύφωση των εξωθεσμικών και εξωφρενικών ενεργειών του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης που βλάπτουν κυρίως το θεσμό, την ελεύθερη γνώμη και εντέλει τη δημοκρατία.
Επειδή διατυπώσαμε ενστάσεις για το νόμο Γερουλάνου και την άνιση μεταχείριση των ελληνικών ταινιών, απαγόρευσε πέρυσι τη συμμετοχή μας στην τελετή λήξης και απονομής βραβείων. Βαφτίζοντας «λασπολογία» τη διαμαρτυρία και διεκδικώντας την παγκόσμια πρωτοτυπία, στερεί τώρα και το δικαίωμα εισόδου και άσκησης του επαγγέλματός τους από κριτικούς και δημοσιογράφους. Η ανάμειξη ιλαρότητας και βαναυσότητας είναι ομολογουμένως εντυπωσιακή, όμως εξακολουθούμε να στηρίζουμε δημιουργικά το φεστιβάλ, ανεξαρτήτως προσώπων.
Επειδή: α) η προληπτική λογοκρισία αποτελεί μορφή βίας, β) κάθε κατάχρηση εξουσίας είναι ασύμβατη μ' οποιονδήποτε πολιτιστικό οργανισμό και, γ) είναι υποχρέωση ενός πνευματικού σωματείου η δημόσια κατάθεση απόψεων, δίχως εμπάθεια ή προκαταλήψεις,καλούμε την κινηματογραφική κοινότητα, ενώσεις και φορείς, τους δημοσιογράφους και τα ΜΜΕ, την κοινωνία των πολιτών και τους φίλους του σινεμά ν' αποδοκιμάσουν το κρούσμα αυταρχισμού, τους δε αρμόδιους ν' αναλογισθούν επιτέλους τις ευθύνες τους.
Για το Δ.Σ. της Π.Ε.Κ.Κ., Ο Γενικός Γραμματέας, Νέστορας Πουλάκος
Η επίσημη θέση της FIPRESCI To Flix μίλησε με τον κριτικό κινηματόγραφου Νίνο Φενέκ Μικελίδη, εκπρόσωπο της Π.Ε.Κ.Κ. στη FIRPESCI, ζητώντας του την επίσημη θέση της Διεθνούς Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου για το θέμα της απουσίας Ελληνα κριτικού από τη φετινή επιτροπή και κατέγραψε όσα είπε: «Η FIPRESCI δήλωσε μέσω επιστολής της που απεστάλη και στον κ. Δημήτρη Εϊπίδη αλλά και στην Π.Ε.Κ.Κ. πως πρέπει να βρεθεί τρόπος να λήξει η διένεξη και πως τα δύο μέρη πρέπει να συναντηθούν ώστε να βρεθεί μια λύση. Προσθέτοντας, πως αν δεν υπάρξει λύση, εκτάκτως για αυτή τη χρονιά η FIPRESCI θα δεχτεί να μην υπάρχει ελληνικό μέλος στην επιτροπή. Μετά από γενική συνέλευση της Π.Ε.Κ.Κ. αποφασίστηκε να μην κάνουμε ξανά κριτική από τη σκηνή της τελετής λήξης του Φεστιβάλ ως Π.Ε.Κ.Κ., αλλά και το ελληνικό μέλος της FIPRESCI να περιορίζεται στην ανακοίνωση των βραβείων και το εκάστοτε σκεπτικό της επιτροπής. Και μάλιστα για να δείξουμε καλή θέληση, θα προτείναμε να είμαι εγώ μέλος της FIPRESCI για φέτος και εγώ να διαβάσω και τα βραβεία της Π.Ε.Κ.Κ. Προσπάθησα λοιπόν να επικοινωνήσω με τον κ. Εϊπίδη, τελικά μιλήσαμε μόνο τηλεφωνικά και η αντίδρασή του ήταν κάθετα αρνητική και επιπρόσθετα με τη δήλωση πως όσο αυτός παραμένει διευθυντής του Φεστιβάλ όχι μόνο δεν θα δεχτεί μέλη της Π.Ε.Κ.Κ. στην επιτροπή, αλλά ούτε και θα τα καλέσει να παρακολουθήσουν το Φεστιβάλ. Εγώ έγραψα στον Κλάους Εντερ, Πρόεδρο της FIPRESCI, ενημερώνοντάς τον πως δεν μπορέσαμε να επικοινωνήσουμε, πόσω μάλλον να συζητήσουμε με τον κ. Εϊπίδη. Θα ήθελα εδώ να δηλώσω πως χάρη στους κριτικούς κινηματογράφου ξεκίνησε το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, με πρόεδρο τον Παύλο Ζάννα που ήταν κριτικός. Η Π.Ε.Κ.Κ. πρωτοστάτησε τη δεκαετία του '90 ώστε το Φεστιβάλ να γίνει διεθνές, χωρίς βέβαια να χαθεί ο ελληνικός του χαρακτήρας. Ο νόμος Γερουλάνου ήρθε για να καταργήσει τα Κρατικά Βραβεία, αλλά όχι και το διαγωνιστικό ελληνικό τμήμα (Ελληνικό Πανόραμα), το οποίο το κατήργησε από μόνος του ο Δημήτρης Εϊπίδης και έτσι ξεκίνησε η διένεξη με την Π.Ε.Κ.Κ. Για να μπει επιτροπή της FIPRESCI σε ένα Φεστιβάλ τοπικό, γίνεται πρόταση από το εθνικό τμήμα της χώρας. Η Π.Ε.Κ.Κ. πρότεινε να υπάρχει επιτροπή της FIRPESCI στη Θεσσαλονίκη και εμένα προσωπικά μου ζητήθηκε από τον κ. Εϊπίδη να μεσολαβήσω στη γενική συνέλευση της FIPRESCI ώστε να υπάρξει διεθνής επιτροπή και στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ. Αν συνεχίσει αυτή η διένεξη, το θέμα θα μεταφερθεί στη Γενική Συνέλευση της FIPRESCI τον Απρίλιο για να αποφασίσει όλος ο κλάδος αν, υπό αυτές τις συνθήκες, υπάρχει λόγος να υπάρχει επιτροπή FIPRESCI στα δύο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Αλλά εμείς δεν θέλουμε να το φτάσουμε μέχρι εκεί. Προσπαθήσαμε να συμβιβαστούμε και να βρούμε μια λύση. Από την άλλη το γεγονός να αποκλείονται κριτικοί κινηματογράφου από το δικαίωμα της διαπίστευσης σε ένα Φεστιβάλ είναι πρωτάκουστο στα χρονικά.»
Η επίσημη θέση του Δημήτρη Εϊπίδη, Διευθυντή του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Το Flix μίλησε με τον Δημήτρη Εϊπίδη και κατέγραψε τη δική του άποψη για τα δύο θέματα, την απουσία Ελληνα κριτικού από την επιτροπή της FIPRESCI και την άρνηση διαπίστευσης δημοσιογράφων της Π.Ε.Κ.Κ. στο φετινό Φεστιβάλ: «Το 2011 ο Ανδρέας Τύρος διάβασε στη σκηνή της τελετής λήξης του Φεστιβάλ έναν ατελείωτο λίβελο εναντίον της διοργάνωσης. Οταν εμείς κάνουμε για μήνες προσπάθεια να παρουσιάσουμε ένα Φεστιβάλ ελκυστικό, όταν η μισή αίθουσα είναι γεμάτη ξένους προσκεκλημένους που ούτε γνωρίζουν τι λέγεται ούτε τους αφορά, εγώ δε θέλω να αμαυρωθεί η διοργάνωση επειδή κάποιος εξυπηρετεί τα δικά του συμφέροντα. Δεν είπα τίποτα. Αλλά αυτό επαναλήφθηκε με παρόμοιο τρόπο σε κάθε ακόλουθη απονομή. Θύμωσα πολύ, αλλά τι θα μπορούσα να κάνω; Οφείλω να προστατεύσω τον εαυτό μου. Δεν μπορεί ο καθένας να με αποκαλεί δημόσια φασίστα. Θεωρούσα ότι είναι κανόνας της FIPRESCI σε κάθε Φεστιβάλ να συμμετέχει στην επιτροπή ένας εκπρόσωπος από τους κριτικούς κινηματογράφου της χώρας όπου γίνεται η εκδήλωση. Με επιστολή του ο Πρόεδρος της FIPRESCI, Κλάους Εντερ, με διαβεβαίωσε ότι αυτό δεν ισχύει. Εφόσον ο κανονισμός της FIPRESCI δεν προβλέπει ότι είναι υποχρεωτική η συμμετοχή Ελληνα κριτικού, αποφάσισα ότι, καθώς βλάπτει το Φεστιβάλ, προτιμώ να μη συμμετάσχουν. Εμένα μ’ ενδιαφέρει να κάνω τη δουλειά μου. Σε όποιον δεν αρέσει, ας προκαλέσει την απόλυσή μου. Το Φεστιβάλ δεν είναι βήμα για να λέει ο καθένας τα δικά του, δε φιλοξενεί καιροσκόπους το Φεστιβάλ. Εγώ θέλω να γνωρίζουν ότι το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι κάτι στο οποίο πια δεν έχουν πρόσβαση, γι’ αυτό και αρνήθηκα να διαπιστευτούν οι συγκεκριμένοι δημοσιογράφοι. Εχουν προσβάλει το Φεστιβάλ κι εμένα προσωπικά, για τρεις συνεχόμενες χρονιές. Να γυρίσω και το άλλο μάγουλο; Αμύνομαι γιατί εγώ δουλεύω πολύ σκληρά για να στηθεί αυτό το πράγμα και θέλω να είναι μια διεθνής διοργάνωση, να έχει ένα γόητρο και να τη σέβεται ο κόσμος. Αυτοί οι άνθρωποι είναι personae non gratae. Μπορώ να δείξω τρομερή σκληρότητα σ’ αυτό. Εχουν υπερβεί τους κανόνες κατά πολύ, πράγμα που αναγνωρίζει κι η FIPRESCI στην επιστολή της. Ενας δημοσιογράφος δεσμεύεται από μια υποχρέωση ήθους κι εγώ δεν τη βλέπω ανάμεσα στους συγκεκριμένους επαγγελματίες.»
Από την επιστολή του Κλάους Εντερ, Προέδρου της FIPRESCI:
Η τελευταία μας συνεργασία σκιάστηκε από μια σύγκρουση που οφείλει να συζητηθεί και να επιλυθεί. Θέλουμε να διευκρινίσουμε και να υπογραμμίσουμε ότι αυτή η σύγκρουση δεν αφορά τη FIPRESCI, τουλάχιστον όχι άμεσα και δεν προκλήθηκε από εμάς.
Δεν μπορούμε να δεχτούμε τη δήλωση του συναδέλφου Νίκου Τσαγκαράκη, η δουλειά και ο σκοπός του ήταν να ανακοινώσει το νικητή του τμήματος Ελληνικών Ντοκιμαντέρ, τίποτε άλλο, τίποτε περισσότερο. Ωστόσο έκανε μια πολιτική δήλωση για το Φεστιβάλ, για την οποία δεν ήταν εξουσιοδοτημένος σε καμιά περίπτωση και ειδικά όχι χωρίς τη δική μας έγκριση. Αυτό το κατακρίνουμε έντονα. Ζητούμε από τους Ελληνες συναδέλφους μας στην Π.Ε.Κ.Κ. να απολογηθούν γι’ αυτήν την απροσδόκητη παράβαση των κανόνων μας.
Ο κανονισμός μας προβλέπει ότι οι κριτικές επιτροπές μας «καλό θα ήταν» [should] να συμπεριλαμβάνουν ένα μέλος από την εθνική ένωση, σ’ αυτήν την περίπτωση την Π.Ε.Κ.Κ. Αυτό σημαίνει όντως «καλό θα ήταν» και όχι «πρέπει» [must].
Ελπίζουμε κι ευχόμαστε ότι η προφανής σύγκρουση μεταξύ της Π.Ε.Κ.Κ. και του Φεστιβάλ θα κατευναστεί και θα επιλυθεί. Ολοι δουλεύουμε για τον ίδιο σκοπό: την κουλτούρα του κινηματογράφου, ιδιαίτερα του Ελληνικού κινηματογράφου.
Η γνώμη του Flix Με τα παραπάνω δεδομένα, όσοι παρακολουθούν τη διένεξη Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και Π.Ε.Κ.Κ., μπορούν να βγάλουν τα συμπεράσματά τους. Το Flix από την αρχή της ύπαρξής του διαφώνησε με τη μικροπολιτική της Π.Ε.Κ.Κ., τον τρόπο με τον οποίο εξέφρασε την άποψή της και την επιθυμία επαναφοράς του Ελληνικού Πανοράματος στο Φεστιβάλ. Αναγνωρίζουμε και εκτιμούμε το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ως μια διεθνή διοργάνωση με ακτινοβολία στο σινεμά του κόσμου. Είμαστε, ωστόσο, κάθετα αντίθετοι με τον αποκλεισμό δημοσιογράφων από το Φεστιβάλ, μια απόφαση που υπονομεύει την ανεξαρτησία του Τύπου και στην ουσία φέρνει το Φεστιβάλ σε μειονεκτική θέση.
