Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά φέτος προγραμματίζεται στο πλαίσιο του Cinéma du réel η θεματική ενότητα που αφορά σε Ταινιοθήκες που αγωνίζονται κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες να διασώσουν την εθνική κινηματογραφική τους κληρονομιά, και ασχολούνται με τη συντήρηση, την ψηφιοποίηση, και τη διανομή της εθνικής κινηματογραφικής παραγωγής. Το 2013 το φεστιβάλ είχε τιμήσει την Ταινιοθήκη της Χιλής (Cineteca Nacional de Chile), ενώ το 2014 την Ταινιοθήκη της Πορτογαλίας (Cinemateca Portuguesa) .
Με περισσότερους από 25.000 θεατές, το Cinéma du réel, διοργανώνεται από το 1978 στο Centre Pompidou, και αποτελεί ένα από τα πλέον αναγνωρισμένα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ διεθνώς. Το φεστιβάλ στοχεύει στο να δημιουργήσει τον απαραίτητο χώρο για διάλογο ανάμεσα στη σύγχρονη δημιουργία και την κινηματογραφική κληρονομιά του ντοκιμαντέρ σε διεθνές επίπεδο. Ενώ παράλληλα αναδεικνύει τόσο ανερχόμενους όσο και ήδη καταξιωμένους σκηνοθέτες.
Στο πλαίσιο αυτό, το Cinéma du réel τιμά το 2015 το ελληνικό ντοκιμαντέρ.
Το αφιέρωμα, μια συνδιοργάνωση του Cinéma du réel και της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, πραγματοποιείται με την υποστήριξη της Πρεσβείας της Ελλάδος στο Παρίσι, το Γραφείο της Μόνιμης ελληνικής αντιπροσωπείας της UNESCO στο Παρίσι, την Aegean Airlines, το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος και τo σύλλογο Φωνή Γραφή.
Στο πλαίσιο του αφιερώματος με τίτλο Μια ιστορία σε εικόνες: FOCUS στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, το έργο της Ταινιοθήκης, επίσημου φορέα διαφύλαξης της οπτικοακουστικής μας κληρονομιάς αλλά και σύγχρονης εστίας κινηματογραφοφιλίας, αναδεικνύεται μέσα από ένα πρόγραμμα 11 ντοκιμαντέρ, μιας ταινίας μικρού μήκους και της παλαιότερης σωζόμενης ταινίας της συλλογής, ελληνικής παραγωγής, από το 1924 έως το 2012, χωρισμένων σε 5 θεματικές ενότητες:
Οι Περιπέτειες του Βιλάρ
Διαμάντια της συλλογής: Οι περιπέτειες του Βιλάρ (Ζόζεφ Χεπ, 1924), Οι εκατό ώρες του Μάη (Φώτος Λαμπρινός, Δήμος Θέος, 1960), Μοναστηράκι (Γκαίη Αγγελή, 1976), Αθήνα ή τρεις επισκέψεις στην Ακρόπολη (Θόδωρος Αγγελόπουλος, 1983)
Μπέττυ
Πολιτικές: Μέγαρα (Γιώργος Τσεμπερόπουλος, Σάκης Μανιάτης 1974), Μπέττυ (Δημήτρης Σταύρακας, 1979), To γελεκάκι (Ίρις Ζαχμανίδη,1976)
Γράμμα από το Σαρλερουά
Βιομηχανία και μετανάστευση: Γράμμα από το Σαρλερουά (Λάμπρος Λιαρόπουλος, 1965), Αλουμίνιον της Ελλάδος (Ρούσσος Κούνδουρος, 1965), Πρώτη ύλη (Χρήστος Καρακέπελης, 2011)
Ημερολόγια Αμνησίας
Μορφές αρχειοθέτησης: από το ιδιωτικό στο δημόσιο: Ημερολόγια αμνησίας (Στέλλα Θεοδωράκη, 2012)
Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος
Δάνεια τεκμηρίωσης: Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος (1997, Ροβήρος Μανθούλης), Η δικτατορία των Ελλήνων συνταγματαρχών (1998, Ροβήρος Μανθούλης) - Την προβολή της ταινίας Η δικτατορία των Ελλήνων συνταγματαρχών πλαισιώνει συζήτηση με το Ροβήρο Μανθούλη στo αμφιθέατρο της INALCO.
Στο Παρίσι θα βρεθούν οι σκηνοθέτες Στέλλα Θεοδωράκη και Γιώργος Τσεμπερόπουλος, ενώ η Γεν. Γραμ. ΔΣ της Ταινιοθήκης της Ελλάδος Μαρία Κομνηνού θα προλογίσει τις προβολές και υπογράφει και το παρακάτω εισαγωγικό κείμενο για το αφιέρωμα στο 37ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Cinéma du réel που διοργανώνεται από την B.p.i (Bibliothèque publique d’information), του Centre Pompidou και θα λάβει χώρα από τις 19 ως τις 29 Μαρτίου 2015 στο Παρίσι.
Σκηνή από τα «Μέγαρα» του Γιώργου Τσεμπερόπουλου
«Η επιλογή ταινιών από τη συλλογή της Ταινιοθήκης της Ελλάδος καλύπτει τη χρονική περίοδο από το 1924 έως το 2012. Αντανακλά την δημιουργία και εξέλιξη του αρχείου ξεκινώντας από μια ενθουσιώδη ομάδα την δεκαετία του ‘50, με πρωτεργάτρια την Αγλαΐα Μητροπούλου, μέντορας της οποίας υπήρξε ο Ανρί Λανγλουά, και φτάνοντας στην νομοθετική αναγνώρισή της μόλις τον Δεκέμβριο του 2014 ως επίσημου φορέα διαφύλαξης της κινηματογραφικής κληρονομιάς, αναθέτοντάς της την υποχρεωτική κατάθεση (dépôt légal).
Με αφορμή το αφιέρωμα αυτό θα θέλαμε επίσης να επισημάνουμε τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπισε το Αρχείο λόγω της έλλειψης σταθερής κρατικής πολιτικής για τη διαφύλαξη της οπτικοακουστικής κληρονομιάς, από τις εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις. Ευτυχώς το «φιλμ μπορεί να περιμένει» (Film can wait). Έτσι το αρχείο της Ταινιοθήκης κατάφερε να διατηρήσει και διαφυλάξει μια μεγάλη συλλογή από Ελληνικά ντοκιμαντέρ, τα επίκαιρα της βωβής περιόδου και πολλά από την περίοδο του ομιλούντος, ειδικότερα από το 1960-2012. Η βάση για τη συλλογή των βωβών ταινιών τέθηκε κυρίως τη δεκαετία του ‘60, όταν ξεκίνησαν οι πρώτες δωρεές και αγορές. (πληροφορίες σχετικά με τη συλλογή μπορεί να βρει κανείς στο www.filmarchives online.eu.) Η βωβή ταινία Οι περιπέτειες του Βιλλάρ (1924) αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της αρχικής συλλογής λόγω της μοναδικής κινηματογραφικής καταγραφής και απεικόνισης της Αθήνας της δεκαετίας του ’20.
Στη δεκαετία του ‘60 πολλοί ταλαντούχοι κινηματογραφιστές όπως οι Δήμος Θέος, Φώτος Λαμπρινός, Κώστας Σφήκας, Ρούσος Κούνδουρος, Λάμπρος Λιαρόπουλος, Ροβήρος Μανθούλης κάνουν τα πρώτα τους βήματα στο ντοκιμαντέρ. Σύμφωνα με τον Νίκο Κολοβό αναπτύσσουν ένα νέο ύφος συλλογικού έργου, μια νέα κοινωνική συνείδηση προς τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα που προαναγγέλουν την εμφάνιση του δεύτερου κύματος ελλήνων σκηνοθετών –δημιουργών (cinéma d’ auteur) που ονομάστηκε Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος (ΝΕΚ).
Η πολιτική καταπίεση (Οι εκατό ώρες του Μάη, 1960), η μαζική μετανάστευση Ελλήνων εργατών προς τη Δυτική Ευρώπη (Γράμμα από το Σαρλερουά, 1965), η εκβιομηχάνιση (Αλουμίνιον της Ελλάδος, 1965) είναι οι θεματικές με τις οποίες καταπιάνεται η νέα αυτή γενιά κινηματογραφιστών. Πολλά από αυτά τα ντοκιμαντέρ δωρίστηκαν στην Ταινιοθήκη, εμπλουτίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο τη συλλογή της.
Κατά την περίοδο της δικτατορίας (1967-74) μια νέα γενιά κινηματογραφιστών στρέφεται στον κινηματογράφο φιλοδοξώντας να συνδυάσει την πολιτική διαμαρτυρία με την καλλιτεχνική καινοτομία. Η κινηματογράφηση γίνεται πιο περίτεχνη και οι επιρροές των Ζαν Λυκ Γκοντάρ, Κρις Μαρκέρ ή Σολάνας – τις ταινίες των οποίων παρακολουθούν στην Ταινιοθήκη της Κανάρη – γίνονται έμπνευση ώστε να χρησιμοποιήσουν την κάμερά τους ως όπλο. Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος και ο Σάκης Μανιάτης κινηματογραφούν για μήνες την κινητοποίηση των ελαιοπαραγωγών που απαλλοτριώθηκαν αναγκαστικά τα κτήματά τους στα Μέγαρα πετυχαίνοντας έναν άθλο (Μέ¬γαρα, 1974).
Μετά την πτώση της χούντας το ενδιαφέρον στρέφεται προς το πολιτικό ντοκιμαντέρ και την παρουσία γυναικών σκηνοθετών στον κινηματογράφο, όπως οι Ίρις Ζαχμανίδη με την ταινία (To γελεκάκι, 1976) ένα ποιητικό υπαινιγμό παλαιών παθών (cinéma d’ auteur) και νέων (φεμινιστικό κίνημα και σοσιαλιστική πολιτική) και Γκαίη Αγγελή, η οποία με μια φρέσκια και ποιητική ματιά, αποφεύγει την παγίδα της φολκλορικής απεικόνισης στο Μοναστηράκι (1976). Ο Δημήτρης Σταύρακας γυρίζει την Μπέττυ (1979), το πορτραίτο μιας Αθηναίας τραβεστί, αποφεύγοντας όλες τις παγίδες της φτηνής ηδονοβλεψίας και συμβολίζοντας το τέλος του φόβου για την ομοφυλοφιλική κοινότητα στην Αθήνα.
Ο κορυφαίος εκπρόσωπος του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, ήταν ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος. Το 1983 θα γυρίσει το Αθήνα ή τρεις επισκέψεις στην Ακρόπολη. Στο μοναδικό οπτικό του ύφος ενορχηστρώνει ένα λυρικό ποίημα που επεξεργάζεται κείμενα και εικόνες για την Αθήνα αντλώντας έμπνευση από τον βραβευμένο με Νόμπελ Γιώργο Σεφέρη, τον ζωγράφο Γιάννη Τσαρούχη, τον συνθέτη Μάνο Χατζηδάκι και τον σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη. Ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος, ο οποίος εξελέγη το 2009 Πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης της Ταινιοθήκης, αγωνίστηκε για την εξασφάλιση των κρατικών κονδυλίων, τα οποία θα εξασφάλιζαν στην Ταινιοθήκη την επέκταση του ρόλου της στην διαφύλαξη της ελληνικής κινηματογραφικής κληρονομιάς.
Το 2009 η Ταινιοθήκη της Ελλάδος μετακόμισε στις νέες της εγκαταστάσεις στον Κεραμεικό και αφιερώθηκε στην επιτυχή υλοποίηση της αποστολής της ως ψηφιακή βιβλιοθήκη, Μουσείο Κινηματογράφου και εστία ανάπτυξης μιας νέας κινηματογραφοφιλίας. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε ως εκ τούτου στην προβολή ντοκιμαντέρ, καθώς και την διοργάνωση ανοιχτών στο κοινό συζητήσεων.
Οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες επιτρέπουν πλέον στους ίδιους τους δημιουργούς να ενεργούν ως αρχειοθέτες και ιστορικοί: η Στέλλα Θεοδωράκη στα Ημερολόγια αμνησίας (2012) συνδυάζει όλα όσα ο Ντεριντά έχει αποκαλέσει « πυρετό του αρχείου» συνυφαίνοντας καταγεγραμμένες αναμνήσεις και νέο υλικό τόσο από ιδιωτικές όσο και από δημόσιες εκδηλώσεις στην Αθήνα σμιλεύοντας το χρόνο.
Ο Χρήστος Καρακέπελης στην Πρώτη ύλη (2011) επί 6 χρόνια καταγράφει πώς μετανάστες και Ρομ συλλέγουν μέταλο και ενώ ζουν περιθωριακά αυτοί που το εκμεταλεύονται πραγματοποιούν τεράστια κέρδη.»
Σκηνή από τις «Εκατό Ωρες του Μάη»
Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος είναι τιμώμενο κινηματογραφικό αρχείο στην 37η έκδοση του Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Cinéma du réel που διοργανώνεται από την B.p.i (Bibliothèque publique d’information), του Centre Pompidou και θα λάβει χώρα από τις 19 ως τις 29 Μαρτίου 2015 στο Παρίσι.
Διαβάστε ακόμη:
