Σεναριογράφος, Σκηνοθέτης, Μουσικός, Δημοσιογράφος, Τηλεοπτικός παραγωγός, Συγγραφέας.
Τις πολλές και διαφορετικές ιδιότητές του τις παραθέτει ο ίδιος στην ιστοσελίδα του: μια προσπάθεια να διασωθεί ό,τι μπορεί να σωθεί από την μεγάλη κληρονομιά του - απτή, αφού υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους συλλέκτες και ουσιαστικά ο βασικός δωρητής για το Μουσείο Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης αλλά και άυλη, αφού ο αιώνας που διέσχισε ο Νίκος Μπιλιλής μέσα (κυριολεκτικά) στο σινεμά αποτυπώθηκε μέσα σε ιστορίες που με τη σειρά τους έγιναν αναμνήσεις και στη συνέχεια πολύτιμη γνώση.
Μαζί με την ίδιότητα «Συλλέκτης», όμως, λείπει και ο «Πρωτοπόρος», αφού ο Νίκος Μπιλιλής εκτός ένα γνήσιος αναγεννησιακός άνθρωπος υπήρξε και τολμηρός, πρώτος χρήστης και «δοκιμαστής» τεχνολογιών του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, μια εμβληματική προσωπικότητα για την υπόθεση «Επίκαιρα» στην Ελλάδα, εφευρέτης και ακούραστος «δάσκαλος» και «μαθητής» του σινεμά.
Θεσσαλονίκη 1974: Ο Νίκος Μπιλιλής κινηματογραφεί την παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου πάνω στη πλατφόρα της Πυροσβεστικής για τα επίκαιρα του Υπουργείου Προεδρίου
Στη διάρκεια της ζωής του, ο Νίκος Μπιλιλής, παιδί προσφύγων από τη Σμύρνη στη Θεσσαλονίκη, έχει γράψει θεατρικά έργα, οπερέτες, ποιητικές συλλογές, βιβλία για την τηλεόραση και τον κινηματογράφου, έχει σκηνοθετήσει ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, υπήρξε ιδιοκτήτης κινηματογραφικού στούντιου (το «Armonia Films» της Θεσσαλονίκης) και υπεύθυνος για τον πρώτο τηλεοπτικό σταθμό της Ελλάδας, στη Θεσσαλονίκη, την Τηλεόραση Θεσσαλονίκης. Η τελευταία λειτούργησε μέχρι το 1972, όταν έκλεισε με προσωπική διαταγή του δικτάτορα Παπαδόπουλου.
Το τεράστιο αρχείο του, που ξεκίνησε να συλλέγει από το δημοτικό σχολείο, υπήρξε μια υπόθεση ζωής, αφού για χρόνια προσπαθούσε να το διασώσει μέσω κάποιου επίσημου φορέα. Τελικά, έγινε η βάση για το Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Η παρακάτω ιστορία από μια μακροσκελή συγκινητική συνέντευξή του στο Pontos News, είναι ενδεικτική:
«Όταν ανακαλύφθηκε το 1927 ο ομιλών κινηματογράφος, οι βουβές ταινίες πλέον δεν είχαν καμία αξία και τις πουλούσαν με το κιλό οι παραγωγοί. Τις αγόραζαν τα ψιλικατζίδικα και τις κρεμούσαν στα μανταλάκια σε ρολό. Από εκεί μπορούσε να τις αγοράσει ο καθένας με το μέτρο.»
Ένα πρωινό είδε κάποιους συμμαθητές του να παίζουν κορώνα-γράμματα με τετράδες – τμήματα από τα φιλμ του βουβού κινηματογράφου. «Ήθελα κι εγώ να παίξω μαζί τους. Έτσι, πήγα στο ψιλικατζίδικο και αγόρασα δύο πήχεις τετράδων. Είχα ποικιλία από εικόνες, διότι οι τετράδες μου προέρχονταν από διαφορετικές ταινίες», θυμάται.
Λίγες μέρες αργότερα, κατευθυνόμενος με τη γιαγιά του προς την οδό Εγνατία, είδε σε ένα ψιλικατζίδικο μεγάλα ρολά ταινιών βουβού κινηματογράφου, τα οποία ήταν μήκους πέντε μέτρων το κάθε ένα. «Αγόρασα κάποια μέτρα και μέσα σε αυτά μου έτυχαν περίπου ένα μέτρο σκηνές με καουμπόηδες. Για εμάς τα παιδιά αυτές οι εικόνες τότε είχαν μεγάλη αξία. Τις πούλησα ακριβά. Επέστρεψα στο ψιλικατζίδικο και αγόρασα πολλά μέτρα, όλο το ρολό, το οποίο είχε πολλές σκηνές με καουμπόηδες», λέει ο κινηματογραφιστής.
Μέσα σε ένα εξάμηνο κατάφερε να γεμίσει ένα σεντούκι στο σπίτι του με ταινίες του βωβού κινηματογράφου. Ωστόσο, επειδή το υλικό κατασκευής τους ήταν εύφλεκτο και επικίνδυνο (βαμβακοπυρίτης), φοβόταν πολύ, μήπως κάποιο βράδυ ανατιναχθεί ολόκληρο το σπίτι του. «Πήγα κάποια μέτρα σε έναν εβραίο έμπορο καλλυντικών, που ήξερα ότι τα ήθελε για να παρασκευάσει όζες για τα νύχια. Μου ζήτησε να του πάω ολόκληρο το μπαούλο. Του τις πούλησα σε τιμή καλύτερη από αυτήν που αγόραζε την πρώτη ύλη για τις όζες. Έτσι, στα 12 μου χρόνια έγινα έμπορος κι έφτασα να βγάζω περισσότερα χρήματα από τον πατέρα μου», διηγείται με χαμόγελο ο Νίκος Μπιλιλής.
Στο Σέλι το 1979
Διαβάστε το βιογραφικό του Νίκου Μπιλιλή από το επίσημο site του:
Ο Νίκος Μπιλιλής γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1927.
Σπούδασε στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα και στη Ρώμη διοίκηση επιχειρήσεων, θέατρο, μουσική (αρμονία, σύνθεση) και κινηματογράφο (σκηνοθεσία και φωτογραφία). Από το 1945 γράφει και διασκευάζει θεατρικά έργα, εκδίδει βιβλία (ποίηση, πεζογραφία) και αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περιοδικά (άρθρα, σατυρικά, χρονογραφήματα και μελέτες). Γράφει σενάρια, σκηνοθετεί και φωτογραφίζει ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους, έχοντας μέχρι τώρα αποσπάσει αρκετές διακρίσεις σε ελληνικά και ξένα κινηματογραφικά φεστιβάλ. Σε μερικές από αυτές τις ταινίες έχει συνθέσει και τη μουσική.
Από το 1949 μέχρι και πρόσφατα δίδασκε σε σχολές κινηματογράφου, θεάτρου και δημοσιογραφίας. Εχει ακόμα ασχοληθεί με την παραγωγή και την παρουσίαση αρκετών τηλεοπτικών εκπομπών που αναφέρονται στην ιστορία και την τεχνική του κινηματογράφου.
Βρίσκεται στο χώρο του κινηματογράφου από το 1935, τότε που τις βουβές ταινίες τις πουλούσαν στα ψιλικατζίδικα και τα παιδιά "παίζανε" τα καρέ τους κορώνα γράμματα. Ξεκίνησε έτσι παίζοντας, αργότερα έγινε συλλέκτης, στη συνέχεια έμπορος εύφλεκτων φιλμ και το 1960 μετά από κινηματογραφικές σπουδές στη Ρώμη, δημιούργησε την μοναδική στη χώρα μας μονάδα παραγωγής και εξαγωγής κινηματογραφικών επικαίρων. Εργάσθηκε ως ανταποκριτής ξένων κινηματογραφικών επικαίρων και μόνιμος ανταποκριτής των ελληνικών επικαίρων του Υπουργείου Προεδρίας από το 1964 μέχρι το 1982 όπου σταμάτησε η κυκλοφορία τους. Με τη μονάδα αυτή ιδρύθηκε ο πρώτος τηλεοπτικός σταθμός της Ελλάδας το Σεπτέμβρη του 1965, όπου λειτούργησε μέχρι το 1972 και το Κ/ΤΟ Β.Ε σημερινή Ε.Ρ.Τ-3 το 1976 που εργάσθηκε με την μονάδα του Νίκου Μπιλιλή μέχρι και το 1984 όταν αντικαταστάθηκε το φιλμικό υλικό με μαγνητικό. Tότε για την συλλογή του από αντίκες, τον σύγχρονο εξοπλισμό του ΣΤΟΥΝΤΙΟ και κυρίως την φιλμική συλλογή, χιλιάδες θέματα κινηματογραφικών και τηλεοπτικών επικαίρων ελληνικών και ξένων, καθώς και παραγωγής του ιδίου με κυριότητα για όλο το κόσμο, ξεκίνησε έναν αγώνα εξεύρεσης φορέα για την παράδοση και αξιοποίηση του. Δέκα (10) χρόνια μετά, το 1994 δόθηκε στην Νομαρχία Θεσσαλονίκης και εκείνη το παρεχώρησε στον Ο.Π.Π.Ε.Θ '97 με την ευχή και την ελπίδα της διάσωσης και αξιοποίησης του. Έτσι ιδρύθηκε το Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Μετά από αυτή τη παράδοση των απαριθμημένων βρέθηκε στις ανεξέλεγκτες αποθήκες του Νίκου Μπιλιλή και άλλο κινηματογραφικό υλικό το οποίο χρησιμοποίησε από το 2001 μέχρι το 2004 σε ημίωρη εβδομαδιαία τηλεοπτική εκπομπή με τίτλο "ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ" στη Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης (TV100).
Λίγα (επιλεκτικά) από το έργο του:
Κινηματογράφος
- Un requiem per il cinematografo, ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία William Sokey, συνεργασία στο σενάριο, 1989
- Αδιάφοροι και μαριονέτες, ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1987
- Σαλονικιώτικες αναμνήσεις, ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1986
- Η ρουλέτα των κανιβάλων, ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1986
- Θεού πλάσμα εν κι ο φτωχόν, ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1976
- Όσο υπάρχουνε ταμπού (2), ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1976
- Ποιος έβρεξε τον Cow-Boy, ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία Roberto Bellini, 1965
- Εδώ γελάνε, ταινία μικρού μήκους, κινούμενο σχέδιο, σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1977
- Όσο υπάρχουνε ταμπού (1), ταινία μικρού μήκους, σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1976
Τηλεόραση
- Ιστορικά επίκαιρα, 129 ημίωρες εβδομαδιαίες εκπομπές σε σκηνοθεσία Γ. Χρόνη & Γ. Τοτονίδη, TV 100, 2001-04
- Αναδρομή στην 7η τέχνη, 40 ημίωρες εβδομαδιαίες εκπομπές στην σε σκηνοθεσία Κ. Μελιάδη, ΑΡΓΩ ΤV, 1990
Ντοκιμαντέρ
- Θεσσαλονίκη μου, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, παραγωγής Global Stroker, 2004
- Μόσχα – Περεστρόικα, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1990
- Ρουλέτα, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1987 | Χρυσό Μετάλλιο Μ.Ε.Β.Ε., 29ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Μικρού Μήκους Θεσσαλονίκης | Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Bilbao
- Ποντιακόν προσκύνεμαν, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1978
- Νεβεσκα, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1977 | Τιμητική Διάκριση στο 18ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
- Για ποιον θ’ ανατείλει ο ήλιος, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1974 | Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Bilbao
- Νυχτερινές ηλιαχτίδες, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1973 | Τιμητική Διάκριση στο Φεστιβάλ Λαογραφικού Κινηματογράφου Σίδνεϋ
- Κηφήνες στο τσίρκο, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1969
- Χαρούμενη Θεσσαλονίκη, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1965 | Τιμητική Διάκριση στο Φεστιβάλ Λαογραφικού Κινηματογράφου Σίδνεϋ
- Αν μιλούσε η γη, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1965
