Ο Νεοϋορκέζος δημιουργός - Μπομπ Ρέιφελσον στ' αλήθεια, παρότι στα ελληνικά παρέμεινε πεισματικά Ράφελσον - πέθανε στα 89 χρόνια του, το βράδυ του Σαββάτου, στο σπίτι του στο Ασπεν, τριγυρισμένος από την οικογένειά του - τι όμορφος τρόπος να φύγεις, έχοντας, επιπλέον, υπογράψει κάποιες από τις ωραιότερες ταινίες του αμερικανικού σινεμά του '70.
Ο Μπομπ Ράφελσον δήλωσε «παρουσία» στο entertainment, ως συν-δημιουργός των Monkees, του φανταστικού ποπ συγκροτήματος και της αντίστοιχης τηλεοπτικής σειράς, που τιμήθηκε το 1967 με Emmy. Οι Monkees ήταν η αφορμή και για την πρώτη του ταινία, το «Head», με πρωταγωνιστή τον νεαρό Τζακ Νίκολσον - ο ηθοποιός δήλωσε, αργότερα, σε συνέντευξή του, «Θα μπορούσα να πω ότι πυροδότησα την καριέρα του, αλλά μπορεί εκείνος να πυροδότησε τη δική μου.»Ο Ράφελσον γρήγορα μεταπήδησε από την τηλεόραση στο σινεμά, δίνοντας φωνή και βλέμμα σε μια γενιά που επιχείρησε ν' απομακρυνθεί από το σύστημα των στούντιο στην Αμερική και να αντιδράσει στο κατεστημένο, πολιτικό και κινηματογραφικό.
The Monkees
Η ταινία που του έδωσε την ευκαιρία ν' αφήσει τη σφραγίδα του στο σύγχρονο σινεμά - και μια από τις ωραιότερες ταινίες της Αμερικής του '70, υποψήφια για δύο Οσκαρ - ήταν το «Five Easy Pieces», η ιστορία του προνομιούχου, φερέλπιδα πιανίστα Ρόμπερτ (Τζακ Νίκολσον), που είναι αποφασισμένος να ζήσει την εργατική ζωή, αλλά αναγκάζεται να έρθει ξανά σε επαφή με τη μεγαλοαστική οικογένειά του. Δυο χρόνια αργότερα ήρθε το «The King of Marvin Gardens», με ήρωα τον Ντέιβιντ Στέιμπλερ (Τζακ Νίκολσον και πάλι), ραδιοφωνικό παραγωγό, που δέχεται να στηρίξει τη ρομαντική επιχειρηματική ιδέα του αδελφού του, Τζέισον (Μπρους Ντερν). Και οι δυο ταινίες χάιδεψαν και τσαλάκωσαν όσο λίγες την αποτυχία του αμερικανικού ονείρου. Και οι δυο θεμελίωσαν τη σχέση του Μπομπ Ράφελσον με τον Τζακ Νίκολσον, που τους συντρόφευσε σε όλη τους τη ζωή.
Τη δεκαετία του '80, ο Ράφελσον έγραψε ιστορία σκηνοθετώντας τον Τζακ Νίκολσον και την Τζέσικα Λανγκ στο «Ο Ταχυδρόμος Χτυπάει Πάντα Δυο Φορές», σε σενάριο του Ντέιβιντ Μάμετ και βασισμένο στο μυθιστόρημα του Τζέιμς Μ. Κέιν, ένα σέξι νεο-νουάρ που στην εποχή του χαρακτηρίστηκε... πορνογράφημα και ελαφρύ σε σχέση με την αντίστοιχη διασκευή του 1946 με τη Λάνα Τέρνερ, στην πορεία του χρόνου όμως αναγνωρίστηκε για την εμπνευσμένη σκηνοθεσία του και την εκρηκτική χημεία των δυο πρωταγωνιστών.
Η πρεμιέρα του «Ταχυδρόμου» στις Κάννες
Η προσωπική του αγαπημένη δουλειά του, παραδόξως, ήταν η ταινία που σκηνοθέτησε το 1990, το «Mountains of the Moon», το ιστορικό δράμα βασισμένο στους αληθινούς εξερευνητές, Σερ Ρίτσαρντ Μπέρτον και Τζον Χάνινγκ Σπικ, που αναζήτησαν την πηγή του Νείλου. Εκτός από σκηνοθέτης, ο Ράφελσον ως παραγωγός στήριξε ταινίες σαν τον «Ξένοιαστο Καβαλάρη» του Ντένις Χόπερ και το «The Last Picture Show» του Πίτερ Μπογκντάνοβιτς. Δημιουργικός και team player, βοήθησε να ξεκινήσουν την καριέρα τους εμβληματικοί άνθρωποι σαν τον Μάρτιν Σκορσέζε, τον Μπράιαν Ντε Πάλμα, τον Φράνσις Φορντ Κόπολα και τον Στίβεν Σπίλμπεργκ. Οπως ο ίδιος εξήγησε σε μια εκπληκτική συνέντευξη που έδωσε το 2019 στο Esquire, ωστόσο, όταν οι φίλοι και μαθητευόμενοί του έγιναν το νέο κατεστημένο του Χόλιγουντ, ο ίδιος προτίμησε ν' αποσυρθεί.
Ο Μπομπ Ράφελσον επισκέφθηκε την Ελλάδα το 2002, προσκεκλημένος του 43ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Τον αποχαιρετούμε με μια αγαπημένη ατάκα του Μπόμπι (ή Ρόμπερτ Ερόικα Ντουπί), από το «Five Easy Pieces»: «Μετακινούμαι πολύ, όχι στ' αλήθεια γιατί ψάχνω κάτι, αλλά γιατί φεύγω από τα πράγματα που θα χαλάσουν αν μείνω...»
Παρακάτω, η διάσημη σκηνή του ντάινερ από το «Five Easy Pieces» και η ανάλυσή της, από τον Μπομπ Ράφελσον και τον Τζακ Νίκολσον.
