Οι καλεσμένοι στα «γενέθλια» του Θόδωρου Αγγελόπουλου ήταν λίγοι. Κυρίως άνθρωποι του στενού οικογενειακού του κύκλου, η σύζυγος του Φοίβη Οικονομοπούλου και οι τρεις κόρες του και συνεργάτες με τους οποίους μοιράστηκε μια ολόκληρη ζωή: σκηνοθέτες, παραγωγοί, ηθοποιοί, τεχνικοί, λίγοι δημοσιογράφοι, άνθρωποι που τον γνώριζαν καλά, άνθρωποι που τον γνώριζαν λίγο και άνθρωποι που δεν είχαν την ευκαιρία να τον γνωρίσουν ποτέ. Λίγοι περισσότεροι απ' όσους μαζεύονταν κάθε χρόνο στο σπίτι του, την ημέρα των γενεθλίων του, για να ακυρώσουν για λίγο το χρόνο και να θυμηθούν...
Με οικοδεσπότη τον παραγωγό και σκηνοθέτη Θάνο Αναστόπουλο, η αναδρομή στο έργο του Θόδωρου Αγγελόπουλου σε μια διοργάνωση της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, του Μουσείου Μπενάκη και της οικογένειας του Θόδωρου Αγγελόπουλου ξεκίνησε από το τέλος και έφτασε στην αρχή. Ξεκίνησε με την «Αλλή Θάλασσα» που άφησε ημιτελή με το θάνατο του και έφτασε στους μισοτελειωμένους «The Forminx» που δεν κατάφερε να ολοκληρώσει ποτέ στο ξεκίνημα της κινηματογραφικής του πορείας.
Ενδιάμεσα υπήρξαν μόνο ιστορίες. Ιστορίες στην οθόνη της αίθουσας του Μουσείου Μπενάκη που προβλήθηκαν σπάνια ντοκουμέντα από τα γυρίσματα όλων των ταινιών του Θόδωρου Αγγελόπουλου και κυρίως ιστορίες των ανθρώπων που ο καθένας με τον δικό του τρόπο υπήρξαν πρωταγωνιστές της φιλμογραφίας του. Ανθρώπων, στην πλειοψηφία τους, αναπάντεχων που λες και ήταν όλοι συνεννοημένοι, θυμήθηκαν έναν «άλλο» Αγγελόπουλο. Οχι αυτόν που όλοι (νομίζουμε) ότι ξέρουμε, αλλά αυτόν που τελικά πραγματικά ήταν: έναν ακούραστο κινηματογραφιστή, έναν αφοσιωμένο συνεργάτη, έναν παθιασμένο εργάτη του σινεμά.
Την εισαγωγή της βραδιάς ανέλαβαν ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Αγγελος Δεληβορίας, ο σκηνοθέτης Δήμος Αβδελιώδης και ο εκδότης των κινηματογραφικών σεναρίων και βιβλίων του Θόδωρου Αγγελόπουλου, Γιάννης Σολδάτος.
Και μετά ξεκίνησαν οι ταινίες.
Για την «Αλλή Θάλασσα» (τις πρώτες εικόνες της οποίας είδαμε για πρώτη φορά στην οθόνη) μίλησαν η μικρότερη κόρη του Θόδωρου Αγγελόπουλου, Ελένη, που δούλευε στην ταινία ως βοηθός σκηνοθέτη και ο μόνιμος συνεργάτης του, Τάκης Κατσέλης. Για τη «Σκόνη του Χρόνου» μίλησε ο μοντέρ Γιάννης Τσιτσόπουλος. Για την «Τριλογία: Το Λιβάδι που Δακρύζει» μίλησε ο αγρότης Κώστας Παντζίδης από την ευρύτερη περιοχή της λίμνης Κερκίνης όπου και γυρίστηκε η ταινία και η ενδυματολόγος Ιουλία Σταυρίδου. Για το «Μια Αιωνιότητα και Μια Μέρα» μίλησε η ηθοποιός Δέσποινα Μπεμπεδέλη. Για το «Βλέμμα του Οδυσσέα» μίλησε η ηθοποιός Μάνια Παπαδημητρίου. Για το «Μετέωρο Βήμα του Πελαργού» ο πρωταγωνιστής Γρηγόρης Πατρικαρέας. Για το «Τοπίο στην Ομίχλη» η «μικρή» πρωταγωνίστρια της ταινίας, Τάνια Παλαιολόγου. Για τον «Μελισσοκόμο» η ντοκιμαντερίστρια και υπεύθυνη για το ντοκιμαντέρ «Ενας Μελισσοκόμος Πεθαίνει», Μαίρη Παπαλιού. Για το «Ταξίδι στα Κύθηρα» ο τότε διευθυντής του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Μάμαλης. Για τον «Μεγαλέξανδρο» ο φωτογράφος και μόνιμος συνεργάτης του, Δημήτρης Σοφικίτης. Για τους «Κυνηγούς» η ηθοποιός Μπέττυ Βαλάση. Για το «Θίασο» η ηθοποιός Εύα Κοταμανίδου. Για τις «Μέρες του '36» ο διευθυντής ήχοληψίας Θανάσης Αρβανίτης και ο υπεύθυνος για τα κοστούμια, Κυριάκος Κατζουράκης. Για την «Αναπαράσταση» ο διευθυντής παραγωγής Χρήστος Παληγιαννόπουλος.
Ο επίλογος ανήκε στον συμμαθητή και φίλο του Θόδωρου Αγγελόπουλου δικηγόρο Γιάννη Παντουβάκη ο οποίος θυμήθηκε στιγμές από το ξεκίνημα του στον κινηματογράφο και στην συνεργάτη του και ουσιαστικά εμπνεύστρια και «ψυχή» της χθεσινής βραδιάς, σκηνοθέτιδα Μαργαρίτα Μαντά, η οποία διάβασε ένα από τα τελευταία κείμενα του Θόδωρου Αγγελόπουλου, ένα απόσπασμα από την ομιλία του κατά την τελετή ανακήρυξης του ως επίτιμου διδάκτορος στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ.
Δεν έχει σημασία να ξεχωρίσει κανείς ποια απ' όλες τις σύντομες και χωρίς κανένα ίχνος σοβαροφάνειας «αναμνήσεις» υπήρξε πιο συγκινητική.
Ισως η ιστορία της Τάνιας Παλαιολόγου που στα 11 της χρόνια πρωταγωνίστησε στο «Τοπίο στην Ομίχλη» και βρέθηκε κάποτε στη μέση του πουθενά μαζί με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο και το ευχαριστώ της που την έμαθε να αγαπάει τη...φασολάδα να ήταν η πιο αφοπλιστική. Ισως η αφήγηση του Δημήτρη Σοφικίτη για μια βραδιά στην προετοιμασία του «Μεγαλέξανδρου» που βρήκε τον ίδιο μαζί με τον Αγγελόπουλο σε μια καλύβα να μοιράζονται για κρεβάτια ένα φέρετρο και ένα τραπέζι να ήταν η πιο κινηματογραφική. Ισως οι περιπέτειες στις οποίες χρειάστηκε να μπει ο διευθυντής του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης για να ικανοποίησει το οραμα του Αγγελόπουλου για το «Ταξίδι στα Κύθηρα» να ήταν η πιο ενδεικτική για το σινεμά «άνευ περιορισμών» που πάντοτε υπηρέτησε.
Σημασία έχει πως για πρώτη ίσως φορά, μέσα από όλες τις παραπάνω ιστορίες, μπορούσε κανείς να αντιληφθεί τον τρόπο με τον οποίο δούλευε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, το πόσο αγάπησε την Ελλάδα, το πόσο είχε ανάγκη να είναι μέλος μιας «οικογένειας» που θα μπορούσε να εμπιστευτεί και να εμπνέει.
Και το σημαντικότερο. Για πρώτη φορά, κατά τη διάρκεια αυτών των «γενεθλίων» - που διήρκεσαν περίπου όσο και μια ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου - μπορούσε κανείς να νιώσει καθαρή την επιθυμία να ξαναδεί τις ταινίες του μια μία, σε χρονολογική σειρά ή και ανακατεμένες. Οχι για να τιμήσει τον μεγάλο καλλιτέχνη, ούτε για να νιώσει περήφανος για τα βραβεία που χάρισε στην Ελλάδα, ούτε επειδή μετά θάνατον θα μοιάζουν καλύτερες ή λιγότερο καλές απ' όσο υπήρξαν.
Να ξαναδεί απλά τις ταινίες του για να μπορέσει κι αυτός να θυμηθεί...
