Ο Σαμιουέλ Μπενσετρίτ μοιάζει να έχει μια ζωή βγαλμένη από τις ταινίες του - ή, μάλλον, το αντίστροφο: εργατική τάξη, μελαγχολία, μοναξιά, τρυφερότητα, λυρισμός και μια δόση σουρεαλισμού. Ο Γάλλος σκηνοθέτης βραβευμένων ταινιών σαν το «Janis et John» και το «J'ai toujours rêvé d'être un gangster» μεγάλωσε φτωχικά, παράτησε το σχολείο στα 15 και δούλεψε για να επιβιώνει - η πορεία του τον οδήγησε στη φωτογραφία και, σιγά-σιγά, στο σινεμά. Είναι συγγραφέας, ποιητής, ζωγράφος, ηθοποιός κι όλες τις ιδιότητές του τις συνδέει στις ταινίες που γράφει και σκηνοθετεί. Ο γάμος του με τη Μαρί Τρεντινιάν, αρκετά πριν τον τραγικό θάνατό της, του έφερε ένα γιο, τον πανέμορφο Ζιλ, που πρωταγωνιστεί στο «Asphalte». Είναι ο κατεξοχήν σύγχρονος Γάλλος σκηνοθέτης του πνεύματος, που δε διστάζει να δοκιμάσει τι συμβαίνει όταν η ζωή κι η τέχνη γίνονται ένα.
Διαβάστε εδώ τη γνώμη του Flix για την «Ασφαλτο» του Σαμιουέλ Μπενσετρίτ
Το 2005, ο Μπενσετρίτ ξεκίνησε να εκδίδει την αυτοβιογραφία του, η οποία ξετυλίχτηκε, με τον χαρακτηριστικό πληθωρικό τρόπο του, όχι σε έναν, αλλά σε 5 τόμους, παρότι γράφοντάς την δεν ήταν παρά 33 χρόνων. Ο γενικός τους τίτλος ήταν «Τα Χρονικά της Ασφάλτου» και σε κομμάτια τους βασίστηκε η νέα του ταινία, «Ασφαλτος», που έκανε την πρεμιέρα της στο τελυταίο Φεστιβάλ Καννών. Σε μια εργατική πολυκατοικία στα παρισινά προάστια, ο Μπενσετρίτ στήνει ανάμεσα σε τρία απρόσμενα ζευγάρια ανθρώπων, μια ιστορία μελαγχολικού ρομαντισμού και σουρεαλιστικής αισιοδοξίας. Μπροστά στην κάμερά του, ένας στριφνός και τσιγκούνης ένοικος πρέπει να τιμωρηθεί από τη μοίρα για να νιώσει τον έρωτα για τη λιγομίλητη νοσοκόμα που καπνίζει στον ακάλυπτο. Ενας έφηβος που μοιάζει εγκαταλελειμμένος, βρίσκει την «ώριμη», παρηκμασμένη ηθοποιό γειτόνισσά του συναρπαστική. Και μια Αράβισσα μαμά, με το γιο της στη φυλακή, διοχετεύει όλη της τη στοργή και τη μαγειρική δεξιότητα στον αστροναύτη της NASA που προσγειώνεται στο σαλόνι της. Το Flix είχε την ευκαιρία να του κάνει κάποιες ερωτήσεις για το φιλμ του και βρέθηκε με μικρές απαντήσεις υπαρξιακής ευαισθησίας. Διαβάστε όσα μάς είπε ο Σαμιουέλ Μπενσετρίτ παρακάτω.
Πόσο μεγάλο μέρος από το βιβλίο σας, «Les Chroniques de l' Asphalte Vol.1, μπήκε τελικά στην ταινία;
Διασκεύασα δυο διηγήματα από τον πρώτο τόμο των «Χρονικών της Ασφάλτου». Το πρώτο, όπως διαβάζει κανείς το βιβλίο, το οποίο βλέπουμε στην ταινία με τον Στέρνκοβιτς στην αναπηρική καρέκλα του. Για την ταινία, δημιούργησα την ηρωίδα της Βαλέρια Μπρούνι-Τεντέσκι, τη νοσοκόμο που συναντά τη νύχτα. Το άλλο διήγημα του βιβλίου είναι η ιστορία του αστροναύτη που συναντά τη Μαντάμ Χαμίντα. Και για την ταινία γράψαμε την ιστορία του Σαρλί και της Ζαν Μεγιέρ.
Εχετε περιγράψει την ταινία ως την «ιστορία μιας πτώσης». Τι είναι αυτό που μας κάνει να σηκωθούμε;
Ναι, είναι μια ταινία για την πτώση. Την πτώση σε μια αναπηρική καρέκλα, την πτώση από την απέραντη θέα, ή απ' τον ουρανό, και τη σωτηρία από ανθρώπους απ' τους οποίους δεν περιμένει κανείς απαραίτητα τέτοια υποδοχή. Ενα βλέμμα, ένα μικρό σημάδι... Ο Γιέρζι Κοζίνσκι έλεγε σ' ένα απ' τα βιβλία του, «όσο δεν κοιτάζει κανείς τους ανθρώπους, δεν υπάρχουν,» οπότε να, κάποιες φορές αρκεί να τους κοιτάζεις.
Τι είναι αυτό που ενώνει και χωρίζει τους ήρωες σας;
Η μοναξιά τους. Η απομόνωσή τους. Εχουν χάσει τη φωνή τους. Υπάρχει επίσης μια σχέση με την εικόνα της μητέρας. Κάθε ήρωας συνδέεται μ' αυτό το στοιχείο. Είτε ως παιδί, είτε ως μητέρα.
Παρακολουθούμε ιστορίες σουρεαλιστικές, ή ιστορίες που θα μπορούσαν να συμβούν και στην πραγματικότητα;
Δεν έχω καμιά αίσθηση της πραγματικότητας. Πιστεύω στα πάντα, σε όλα εκείνα που δε βλέπω ποτέ.
Πόσο χρειάστηκε να ερευνήσετε τη ζωή στα προάστια του Παρισιού προκειμένου να δώσετε αυθεντικότητα στους ήρωες σας;
Μεγάλωσα σ' ένα από τα εργατικά προάστια κι επιστρέφω εκεί πολύ συχνά. Ηθελα η ταινία να χαθεί στο χρόνο. Ας πούμε, να εκτυλίσσεται ανάμεσα στο '80 και στο σήμερα. Ψάχνοντας τους χώρους όπου θα κάναμε το γύρισμα, είδαμε πολλές περιοχές. Ο οικισμός όπου τελικά γυρίστηκε η ταινία έγινε ο τόπος της ζωής μας, των συναντήσεων και των γνωριμιών μας.
Με ποιον από τους ήρωες της ταινίας ταυτίζεστε περισσότερο; Τι θα κάνατε αν ένας αστροναύτης προσγειωνόταν στο διαμέρισμά σας;
Προφανώς, θα ήθελα να πω ότι νιώθω πιο κοντά στον ήρωα του Σαρλί. Τον υποδύεται ο γιος μου. Είναι καινούριος σ' αυτήν την πόλη, ανακαλύπτει μια καλλιτεχνική φλέβα μέσα του όταν συναντά τη Ζαν Μεγιέρ. Αλλά δεν ξέρω. Οι ήρωες κάποιες φορές μου μοιάζουν στη διαδρομή τους, στα κρυφά τους ελαττώματα. Τον αστροναύτη νομίζω ότι θα τον υποδεχόμουν με τον καλύτερο τρόπο. Κι η κυρία Χαμίντα είναι υπόδειγμα καλών τρόπων.
Υπό τη σκιά των πρόσφατων τραγικών γεγονότων στο Παρίσι, πόσο επίκαιρη πιστεύετε ότι είναι η ταινία σας;
Τα εργατικά προάστια έχουν μια πολύ αρνητική εικόνα στη Γαλλία και στον κόσμο, καθώς διαπομπεύονται εδώ και χρόνια από τους πολιτικούς και τα media για να προκληθεί αίσθηση κι ανασφάλεια. Το μόνο που έχουν καταφέρει μ' αυτόν τον τρόπο είναι ν' αυξηθεί η βία. Φυσικά αυτές οι γειτονιές είναι βίαιες, υπάρχει αύξηση του εξτρεμισμού και του θυμού. Είναι η απόδειξη και μιας έλειψης αγάπης, φροντίδας, μιας εγκατάλειψης. Η «Ασφαλτος» δεν είναι μια ταινία για τα προάστια, αλλά είναι μια ταινία μέσα στα προάστια. Που δείχνει άλλους ανθρώπους, που ζουν άλλες ιστορίες. Ανθρώπους που κοιτάζονται χωρίς ν' ασκούν αυτόματα κριτική. Που πιστεύουν ότι τα μεγάλα πράγματα στη ζωή ξεκινούν με μικρές χειρονομίες.
Ποια είναι η στάση σας απέναντι στη σύγχρονη τρομοκρατία; Πιστεύετε ότι το σινεμά και η Τέχνη γενικότερα μπορεί να είναι μια απάντηση;
Νομίζω ότι η τέχνη είναι μια από τις κύριες απαντήσεις στη βία και το θυμό. Οι καλλιτέχνες στο παρελθόν έχουν κάνει συχνά περισσότερα ενάντια στον πόλεμο απ' τον καθένα. Σε κάθε περίπτωση, οι φωνές τους ήταν δυνατές κι ακούστηκαν από εκατομμύρια νέους σ' όλον τον κόσμο. Σήμερα, στις πόλεις και στα προάστια δεν υπάρχει αρκετός πολιτισμός. Ενώ ξέρουμε ότι μια φωνή κάποιου που υποφέρει μπορεί να μεταφραστεί από ένα τραγούδι, έναν πίνακα, ένα βιβλίο, μια ταινία...
