Το 2011 ένας νεαρός Βέλγος σκηνοθέτης, ο Μάικλ Ρ. Ρόσκαμ εμφανίστηκε θεαματικά στο κινηματογραφικό προσκήνιο με την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του. Το «Bullhead» (στα ελληνικά με τον τίτλο «Μοσχαροκεφαλή») έφτασε μέχρι τα Οσκαρ και μετέτρεψε τον επίσης άσημο πρωταγωνιστή του, Ματίας Σχούναρτς σε ταχύτατα ανερχόμενο κινηματογραφικό αστέρα.
Εξι χρόνια μετά και με ενδιάμεσο σταθμό την αναμενόμενη μετάβαση στο Χόλιγουντ («Η Συγκάλυψη»), οι δύο φίλοι και συνεργάτες επέστρεψαν στα πάτρια εδάφη με το «Μη Φέρνεις Λουλούδια», ένα φιλόδοξο ερωτικό νουάρ για τον υπόκοσμο των Βρυξελλών, που ποντάρει κυρίως στην εκρηκτική χημεία του πρωταγωνιστή με την Αντέλ Εξαρχόπουλος. Με αφορμή την προβολή της ταινίας στο 74ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, το Flix συνάντησε τον σκηνοθέτη και τους πρωταγωνιστές και μίλησε μαζί τους για την εμπειρία τους από τα γυρίσματα, το κλίμα της συνεργασίας και την …αγάπη.
Το «Μη Φέρνεις Λουλούδια» προβάλλεται ήδη στις ελληνικές αίθουσες σε διανομή της Seven Films.
Θέλω οι θεατές να παρκάρουν τον κυνισμό τους έξω από το σινεμά (γέλια) και να δουν την ταινία μου με την ίδια αθωότητα που είχαν όταν ερωτεύτηκαν για πρώτη φορά. Γι’ αυτό αποφάσισα το τέλος να είναι λυρικό και μελοδραματικό. Αυτό είναι για μένα ο έρωτας και αυτό ήθελα να δείξω. Από την Ελλάδα κατάγεστε, ξέρετε τι σημαίνει αυτό (γέλια). Eχετε και το μύθο του Ορφέα και της Ευριδίκης άλλωστε.» - Μάικλ Ρ. Ρόσκαμ
Ο Mάικλ Ρ. Ρόσκαμ μιλάει
Για την έμπνευση για την ταινία
Δύο ήταν οι βασικές πηγές έμπνευσής μου. Η πρώτη ήταν ο υπόκοσμος των Βρυξελλών στις δεκαετίες του 80 και του 90 και οι θρυλικές πλέον ιστορίες που τον συνοδεύουν. Η ιστορία της Μπίμπι μάλιστα βασίζεται εν μέρει σε πραγματικά γεγονότα, σε μία γυναίκα που ήταν οδήγός σε αγώνες ταχύτητας αυτοκινήτων και γόνος μιας από τις πιο σεβαστές οικογένειες του Βελγίου και ερωτεύτηκε έναν νεαρό που αποδείχθηκε στην πορεία ότι ήταν γκανγκστερ και μέλος μιας διαβόητης τότε συμμορίας κακοποιών. Η δεύτερη προέκυψε όσο έγραφα το σενάριο του «Bullhead», της πρώτης ταινίας μου. Ηθελα να προσθέσω μια ιστορία αγάπης στην πλοκή, για να εξισορροπήσω λίγο τη μαυρίλα και την καταχνιά στον κόσμο του πρωταγωνιστή, αλλά συνειδητοποίησα ότι αυτό θα διόγκωνε υπερβολικά την ταινία σε διάρκεια, οπότε αποφάσισα να μεταφέρω αυτό το κομμάτι στην επόμενη ταινία μου και να το συνδυάσω με την ιστορία της Μπίμπι και του Τζίτζι. Αρχικά μου φάνηκε πολύ δύσκολο να παντρέψω μια τόσο δυνατή ερωτική ιστορία με μια αστυνομική περιπέτεια, αλλά πέτυχα στο τέλος να ενώσω τα είδη και να δημιουργήσω αυτό που ονομάζω ένα amour noir, μια απόλυτη ιστορία αγάπης σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από το έγκλημα.
Για την συνεργασία με τον Ματίας Σχούναρτς και την επιλογή της Αντέλ Εξαρχόπουλος
Για τον Ματίας δεν χρειάζεται να μιλήσω. Τον ξέρω δώδεκα χρόνια. Είναι φίλος μου, αδερφός μου, η μούσα μου (γέλια). Έχει παίξει και στις τρεις μεγάλου μήκους ταινίες μου και πλέον γράφω τα σενάριά μου έχοντας αυτόν στο νου μου. Μοιραζόμαστε επαγγελματικά τις σημαντικότερες στιγμές μας και όλη η αναγνώριση που προέκυψε από το Bullhead οφείλεται φυσικά και σ’ αυτόν και στην καταπληκτική ερμηνεία του. Είμαι πολύ περήφανος για τη διεθνή του καριέρα και χαίρομαι που τον βοήθησα να αναδειχθεί, αν κι αυτό θα γινόταν ακόμα και χωρίς τις δικές μου ταινίες. Η επιλογή της Αντέλ ήταν πιο περιπετειώδης και ενδιαφέρουσα. Αρχικά η πρωταγωνίστρια στο σενάριο ήταν αρκετά μεγαλύτερη σε ηλικία, αλλά μετά είδα τη «Ζωή της Αντέλ» και φυσικά συγκλονίστηκα και το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν «Γιατί αυτή η ηθοποιός να μην είναι δέκα χρόνια μεγαλύτερη για να ταιριάζει με τον χαρακτήρα της ταινίας μου;». Μετά όμως συνειδητοποίησα ότι είμαι ο σεναριογράφος και μπορώ να κάνω ό,τι θέλω, οπότε αφαίρεσα δέκα χρόνια από τη Μπίμπι (γέλια). Αυτή η απόφαση ξεκλείδωσε νέες δυνατότητες στην ιστορία μου και την έκανε πιο πειστική, γιατι δικαιολογεί των απόλυτο έρωτα των δύο χαρακτήρων. Μια γυναίκα στα είκοσι είναι πιο ανιδιοτελής στον έρωτα και μπορεί να δοθεί απόλυτα, ενός στα τριάντα είναι λίγο πιο επιφυλακτική. Μπορείς να είσαι ακόμα αφελής στα τριάντα, αλλά έχεις ήδη τις ουλές που σε εμποδίζουν από τα δοθείς απόλυτα. Στα είκοσι ακόμα πιστεύεις ότι κάτι μπορεί να κρατήσει για πάντα.
Για τον ρομαντισμό της ταινίας
Από την αρχή ήθελα μια ταινία που να κυριαρχείται και να υπαγορεύεται από το συναίσθημα. Δεν ήθελα καμία σχέση με τη λογική (γέλια). Φυσικά ήθελα να είναι αληθοφανής στα υπόλοιπα στοιχεία της, στην αποτύπωση του κόσμου των κακοποιών, στους αγώνες ταχύτητας, στη σκηνή της ληστείας κλπ, αλλά με ενδιέφερε κυρίως να αφηγηθώ την ιστορία αγάπης των δύο πρωταγωνιστών και πώς αυτή μπόρεσε να αλλάξει τον κόσμο τους. Ακόμα και η απόφαση του Τζίτζι να γίνει καλύτερος άνθρωπος, αυτή η ηθική μετατόπισή του πηγάζει από το συναίσθημα. Θέλω οι θεατές να παρκάρουν τον κυνισμό τους έξω από το σινεμά (γέλια) και να δουν την ταινία μου με την ίδια αθωότητα που είχαν όταν ερωτεύτηκαν για πρώτη φορά. Γι’ αυτό αποφάσισα το τέλος να είναι λυρικό και μελοδραματικό. Αυτό είναι για μένα ο έρωτας και αυτό ήθελα να δείξω. Από την Ελλάδα κατάγεστε, ξέρετε τι σημαίνει αυτό (γέλια). Eχετε και το μύθο του Ορφέα και της Ευριδίκης άλλωστε.
Για την κοινή θεματική των ταινιών του.
Ελκύομαι από τη σκοτεινή πλευρά της ανθώπινης φύσης και από την έμφυτη ανυπακοή στους κανόνες συπεριφοράς και στους νόμους που επιβάλλονται στον άνθρωπο. Νομίζω πως αυτό συνδέει κατά βάση όλες τις ταινίες μου και είναι ένα θέμα στο οποίο πάντοτε επιστρέφω ακόμα κι όταν θέλω να αφηγηθώ μια ερωτική ιστορία όπως εδώ. Επίσης με γοητεύει το έγκλημα και η παρανομία τόσο ως κοινωνική εκδήλωση αυτής της ανυπακοής, όσο και λόγω των ψυχολογικών επιπτώσεων της περιθωριοποίησης που συνεπάγεται. Στις ταινίες μου υπάρχει μια ένταση ανάμεσα στο ένστικτο και στην λεγόμενη καθώς πρέπει συμπεριφορά και μου αρέσει να εξερευνώ τις γκρίζες ζώνες της ηθικής. Η ηθική είναι για μένα κάτι που μεταλλάσσσεται και διαμορφώνεται από τις συνθήκες ζωής και τις αποφάσεις που παίρνουμε καθημερινά, ακόμα και για τα πιο ασήμαντα πράγματα. Υπάρχει μια έκφραση που λέει πως όλοι οι εγκληματίες ξεκίνησαν από μια κλήση της τροχαίας κι αυτό νομίζω πως ισχύει. Τέλος, μου αρλεσει να χρησιμοποιώ ζώα στις ταινίες μου ως σύμβολα της αθωότητας ή ενός πιο ενδικτώδη τρόπου ζωής, πιο κοντά στις ανάγκες και στις φοβίες μας.
Για τις κινηματογραφικές του επιρροές
Ο κύριος λόγος που έκανα το «Μη Φέρνεις Λουλούδια» ήταν γιατί αγαπώ τα heist movies και τις κλασικές, ασπρόμαυρες αστυνομικές ταινίες. Ηθελα να συνεχίσω αυτή την παράδοση και να την εμπλουτίσω με τη δική μου ματιά. Φυσικά δεν γίνεται να μην αναφέρω τον Μάικλ Μαν και την Ένταση που είναι μία από τις αγαπημένες μου ταινίες. Είμαι πολύ περήφανος που γνώρισα τον Μάικλ και τώρα είμαστε φίλοι. Τον θεωρώ έναν από τους σπουδαιότερους εν ζωή σκηνοθέτες. Φιλοδοξία μου ήταν με αυτή την ταινία να γυρίσω κι εγώ μια ταινία σαν την Ένταση, αλλά να από την ανάποδη οπτική γωνία, εννοώντας ότι ήθελα να βάλω τη γυναίκα στο επίκεντρο και να αναδείξω τη συναισθηματική πλευρά της ιστορίας. Επίσης, ήθελα να ενώσω αυτό το είδος της αστυνομικής περιπέτειας με τις γαλλικά αισθηματικά δράματα των 60s και των 70s. Το «Μη Φέρνεις Λουλούδια» είναι ένα παιδί αγάπης με γονείς την «Ενταση» και το «Ενας Άντρας και Μία Γυναίκα». (γέλια)
Για τη σταθερή συνεργασία του με τον Νικόλα Καρακατσάνη και την οπτική ταυτότητα της ταινίας
Ο Νικόλας κατέχει την ίδια θέση στην καρδιά μου με τον Ματίας, είναι πολύτιμος συνεργάτης μου και δεν ξέρω αν θα μπορούσα να δουλέψω με άλλον διευθυντή φωτογραφίας. Σ΄αυτή την ταινία ήθελα να αναδείξω τις Βρυξέλλες ως έναν από τους χαρακτήρες της ταινίας. Είναι μια πολύ περίεργη πόλη, από τη μία το κέντρο της Ευρώπης, γεμάτη ζωή και ετερόκλητους ανθρώπους, από την άλλη κάπως μουντή και γκρίζα. Αποφασίσαμε με τον Νικόλα να της δώσουμε μια πιο ζωντανή διάσταση, εμπνευσμένοι από τους αγώνες ταχύτητας, όπου κυριαρχεί το χρώμα. Μετατρέψαμε λοιπόν την πόλη σε μια Βελγική Ριβιέρα (γέλια) και της δώσαμε την ένταση και τον παλμό του Νότου. Τονίσαμε τα χρώματα στα ρούχα, στα κτίρια, παντού.
Για την οσκαρική υποψηφιότητα και πώς αυτή του άλλαξε τη ζωή
Σίγουρα η υποψηφιότητα για το «Bullhead» είναι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής μου. Μέχρι στιγμής. (γέλια) Από την άλλη έκανε πολύ περισσότερο κόσμο να ασχοληθεί και να εξακολουθεί να ασχολείται μαζί μου, γεγονός που με γεμίζει άγχος κάθε φορά. (γέλια) Μετά το «Bullhead» δούλεψα στην Αμερική και γύρισα τη «Συγκάλυψη» κι αυτό ήταν μια τελείως διαφορετική εμπειρία για μένα, σε επίπεδο παραγωγής και οργάνωσης τουλάχιστον. Επίσης έγινα μέλος της Ακαδημίας και μπορώ να ψηφίζω για τα Οσκαρ! (γέλια) Θέλω να γίνω ένας διατλαντικός σκηνοθέτης και να γυρίζω ταινίες στο Χόλιγουντ και στην Ευρώπη ταυτόχρονα. Τώρα έχω δύο πρότζεκ τα οποία επεξεργάζομαι. Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Θέλω να ολοκληρώσω την Τριλογία του Βελγικού Υποκόσμου, που ξεκίνησε με το «Bullhead» και συνεχίστηκε με το «Μη Φέρνεις Λουλούδια» και θα ολοκληρωθεί φυσικά με τον Ματίας στον πρωταγωνιστικό ρόλο. (γέλια)
Δε νομίζω πως η τέχνη λειτουργεί απαραίτητα ψυχαναλυτικά. Δηλαδή ναι, ως έναν βαθμό σίγουρα, αλλά αν γίνεται αυτό συνέχεια, είναι βαρετό και δεν έχει νόημα. Η τέχνη είναι κυρίως φαντασία και δημιουργικότητα κι όχι ναρκισιστική παθητικότητα.» - Ματίας Σχούναρτς
Ο Ματίας Σχούναρτς μιλάει
Για τη φιλία και τη συνεργασία με τον Μάικλ Ρ. Ρόσκαμ
Ο Μάικλ είναι ένας από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή μου. Τον κοιτάζω και είμαι πολύ περήφανος που είμαι εδώ μαζί του και συνεχίζουμε μαζί τη συνεργασία μας. Έχω μάθει πολλά από αυτόν και συνεχίζω να μαθαίνω, πράγματα που στη συνέχεια εφαρμόζω και στις υπόλοιπες συνεργασίες μου. H προετοιμασία για το «Bullhead» κράτησε έξι χρόνια και χρειάζεται πίστη σε ένα κοινό όραμα για να αντέξεις όλο αυτό το διάστημα. Εχω πίστη σ’ αυτόν κι αυτός σ΄εμένα. Το «Μη Φέρνεις Λουλούδια» είναι η τέταρτη φορά που συνεργαζόμαστε, όχι η τρίτη όπως γράφεται συνήθως. Η πρώτη μας επαφή ήταν στη δεύτερη μικρού μήκους ταινία του Μάικλ κι από εκεί ξεκίνησαν όλα. Δέσαμε αμέσως και συντονιστήκαμε. Τώρα δε νομίζω πως θα τολμήσει ποτέ να κάνει ταινία χωρίς εμένα (γέλια)
Για την δύναμη της αγάπης στην ταινία και στη ζωή του
Το «Μη Φέρνεις Λουλούδια» είναι μια ταινία που χρησιμοποιεί τον υπόκοσμο ως πρόσχημα για να μιλήσει για την αγάπη και τη δύναμη της πίστης σ’ αυτή. Εγώ νομίζω πως έχει μεγαλύτερη σημασία να ξέρεις πότε αξίζει να παλέψεις γι’ αυτή και πότε όχι, γιατί πολλές φορές χάνεις το χρόνο σου να επιβάλλεις στον άλλο συναισθήματα που δεν είναι αμοιβαία. Η ταινία δείχνει το δρόμο πότε είναι σωστό να επιμείνεις και πότε να αποχωρήσεις.
Για την ανατροπή των παραδοσιακών στερεοτύπων
Ενώ θέλαμε να γυρίσουμε μια πολύ δυνατή, σχεδόν αρχετυπική, ιστορία αγάπης, δεν συμβιβαστήκαμε με τα στερεότυπα του αρσενικού και του θηλυκού, αλλά αντιθέτως προσπαθήσαμε να εκσυγχρονίσουμε την ιστορία δίνοντας στην Μπίμπι στοιχεία που θεωρούνται αρσενικά, όπως πχ το γεγονός ότι οδηγεί σε αγώνες ταχύτητας, και στον Τζίτζι στοιχεία που θεωρούνται θηλυκά, κυρίως στην αλλαγή του χαρακτήρα του και στη μετάβαση από τον υπόκοσμο σε μια τίμια ζωή. Ο Μάικλ ποτέ δεν τονίζει αυτά τα στοιχεία, αλλά τα αφήνει διακριτικά να αναδειχθούν μέσα στην ταινία. Ο επαναπροσδιορισμός της ανδικής ταυτότητας είναι κάτι που με ενδιαφέρει στις ερμηνείες μου. Δεν ήθελα να παίξω έναν τυπικό μάτσο γκάνγκστερ, αλλά να δείξω την εσωτερική αμφισβήτηση, την αμφιβολία και την αλλαγή με έναν αβίαστο και οργανικό τρόπο.
Για την υποκριτική και το πώς οι ρόλοι του τον επηρεάζουν στην προσωπική του ζωή
Αυτή είναι μια ερώτηση στην οποία δεν μπορώ να απαντήσω, όχι γιατί δεν μου αρέσει να μιλάω για την προσωπική μου ζωή, ρωτήστε με ό,τι θέλετε (γέλια), αλλά γιατί νομίζω ότι πάντα όταν μιλάμε για τον εαυτό μας βασιζόμαστε σε αυτό που θεωρούμε ότι είμαστε, αλλά αυτό δεν είναι ποτέ αυτό που είμαστε πραγματικά. Με την υποκριτική σου δίνεται η ευκαιρία να δουλέψεις πάνω σε αυτό το κενό, να βρεις ποια στοιχεία της συμπεριφοράς σου αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα σου ή τι από τον πραγματικό σου εαυτό βγαίνει στον ήρωα. Δε νομίζω πως η τέχνη λειτουργεί απαραίτητα ψυχαναλυτικά. Δηλαδή ναι, ως έναν βαθμό σίγουρα, αλλά αν γίνεται αυτό συνέχεια, είναι βαρετό και δεν έχει νόημα. Η τέχνη είναι κυρίως φαντασία και δημιουργικότητα κι όχι ναρκισιστική παθητικότητα.
Για τις φιλοδοξίες του
Δεν έχω καμία απολύτως φιλοδοξία. Η πρώτη μου εμφάνιση στον κινηματογράφο ήταν σε ηλικία 13 ετών σε έναν μικρό ρόλο σε μια βελγική ταινία μαζί με τον πατέρα μου και μετά σταμάτησα, δεν επιδίωξα τίποτα. Στα 21 πήγα σε δραματική σχολή, επειδή ήθελα να το κάνω εκείνη τη στιγμή, δεν ονειρευόμουν την καριέρα του πατέρα μου ή να γίνω σταρ ή κάτι τέτοιο. Με τον ίδιο αυθορμητισμό επιλέγω και τους ρόλους μου.
Με ενθουσίασε η ιδέα ότι θα υποδυθώ μια οδηγό αγώνων ταχύτητας, ειδικά αν σκεφτείς ότι είχα μόλις πάρει το δίπλωμα αυτοκινήτου. Τις επικίνδυνες σκηνές φυσικά δεν τις γύρισα εγώ, μακάρι να μπορούσα να το πω αυτό για να σας εντυπωσιάσω.» - Αντέλ Εξαρχόπουλος
Η Αντέλ Εξαρχόπουλος μιλάει:
Για τη συμμετοχή της στην ταινία
Είχα δει τις προηγούμενες δουλειές του Μάικλ και μου άρεσαν πολύ, επομένως δεν είχα καμία δεύτερη σκέψη προκειμένου να πω το ναι στο «Μη Φέρνεις Λουλούδια». Ηξερα για τη φιλία του Ματίας με τον Μάικλ και αυτό μου έδινε επίσης μια ασφάλεια για το καλό κλίμα των γυρισμάτων. Δεν αισθάνθηκα ποτέ εξοστρακισμένη ή ανασφαλής λόγω της μακρόχρονης συνεργασιας τους. Αντιθέτως με υποδέχθηκαν και με αγκάλιασαν από την πρώτη ημέρα. Στα γυρίσματα είναι σαν παιδιά, αστειεύονται συνεχώς, αλλά μπορούν αμέσως να γίνουν σοβαροί επαγγελματίες, έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα ροή όλο αυτό και κρατά την ενέργεια και την ατμόσφαιρα σε υψηλά επίπεδα.
Για το πώς έπλασε το χαρακτήρα της Μπίμπι
Δεν με ενδιέφερε ο χαρακτήρας, ο κύριος λόγος που είπα το ναι ήταν για να συνεργαστώ με τον Ματίας (γέλια). Βασικά με ενθουσίασε η ιδέα ότι θα υποδυθώ μια οδηγό αγώνων ταχύτητας, ειδικά αν σκεφτείς ότι είχα μόλις πάρει το δίπλωμα αυτοκινήτου. Τις επικίνδυνες σκηνές φυσικά δεν τις γύρισα εγώ, μακάρι να μπορούσα να το πω αυτό για να σας εντυπωσιάσω (γέλια), αλλά θα ήταν ψέμα. Μιλήσαμε πολύ για τον χαρακτήρα με τον Ματίας και τον Μάικλ, με ξενάγησαν στις Βρυξέλλες και μου έδωσαν πολλές πληροφορίες για τη ζωή στο Βέλγιο και τον κόσμο του οργανωμένου εγκλήματος εκεί κι όλα τα υπόλοιπα προέκυψαν στις πρόβες και στα γυρίσματα.
Για το νόημα της ταινίας
Οπως είπαν ο Μάικλ και ο Ματίας, η ταινία μίλάει για την αγάπη και την ανιδιοτέλεια του να προσφέρεις τον εαυτό σου χωρίς ανταλλάγματα. Αυτό που με γοήτευσε στον χαρακτήρα της Μπίμπι ήταν ο δυναμισμός και η ευαισθησία της, το πώς προσφέρει τη ζωή της κυριολεκτικά για να σώσει αυτόν που αγαπά.
Για την ζωή της μετά τη «Ζωή της Αντέλ»
Εχουν περάσει πλεόν αρκετά χρόνια και μπορώ να μιλήσω ψύχραιμα γι΄αυτό. Σίγουρα ήταν η ταινία που με έβγαλε από την αφάνεια και οφείλω πολλά στον Αμπντελατίφ Κεσίς, αλλά αυτά που έγιναν στα γυρίσματα τα ξέρω και τα θυμάμαι ακόμα και φυσικά δεν αλλάζω ούτε λέξη από αυτά που είχα πει τότε. Τώρα μπορώ να επιλέγω τους ρόλους μου και να τους διαμορφώνω μαζί με τους συνεργάτες μου και είμαι πολύ περήφανη γι’ αυτό. Θα ξανασυνεργαζόμουν με τον Αμπντελατίφ Κεσίς πάντως.
