Το «Στη Φωτιά» του Τραν Αν Χουνγκ, που έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Καννών και κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας, κέρδισε μαζί και μια θέση στην καρδιά μας.
Αυτή η ερωτεύσιμη γαστριμαργική ελεγεία βγαίνει στις αίθουσες την Πέμπτη, 9 Νοεμβρίου, από τη Rosebud.21, φέρνοντας μαζί της μυρωδιές κουζίνας, φύσης, ζωής. Σε μια Εδέμ της Μπελ Επόκ ζει ο γαιοκτήμονας, γκουρμέ Ντοντέν Μπουφάν. Σαν άλλος Σαβαρέν, σαν άλλος Εσκοφιέ στήνει καθημερινά εδώ και είκοσι χρόνια μαζί με την πιστή του μαγείρισσα Εζενί τη χορογραφία τους στην κουζίνα, μ' ένα μικρό κύκλο από μπουρζουά με ίδιο ενδιαφέρον για τη γαστρονομία να δοκιμάζουν τα πιάτα μια του ενός και μια του άλλου. Τώρα, στο «φθινόπωρο της ζωής τους», μιας ζωής με πίστη στην εποχικότητα έτσι κι αλλιώς, ο Ντοντέν ζητά από την Εζενί να παντρευτούν. Εκείνη δέχεται, αλλά θέλει πάντα να είναι η (ταλαντούχα) μαγείρισσά του. Ποτέ η (υποτελής) γυναίκα του.
Διαβάστε εδώ την κριτική του Flix για την ταινία: Ποτέ το food porn δεν ήταν τόσο φιλοσοφικό, όσο στο «Στη Φωτιά» του Τραν Αν Χουνγκ
Ο Μπενουά Μαζιμέλ, άνθρωπος του πάθους και των παθών, εμβληματικός ηθοποιός με μια παρορμητική καριέρα που ξεκίνησε όταν εκείνος ήταν 14 χρόνων, φέρνοντάς του, στα 27 του, το Βραβείο Ερμηνείας στις Κάννες για τη «Δασκάλα του Πιάνου» του Μίκαελ Χάνεκε, πρωταγωνιστεί ως Ντοντέν Μπουφάν. Δίπλα του, γύρω του, η Ζουλιέτ Μπινός, άλλοτε σύντροφός του και μητέρα του παιδιού τους. Πίνοντας τον καφέ του, καπνίζοντας σε κλειστό χώρο κόντρα σε κάθε απαγόρευση, με το σημαδεμένο γοητευτικά από τη ζωή παρουσιαστικό του και τα τιρκουάζ μάτια του, ο Μαζιμέλ μίλησε στο Flix για τους δεσμούς που δημιουργεί η μαγειρική και το φαγητό, ανοίγοντάς μας την όρεξη για ζωή.
Πώς προσέγγισε τον Ντοντέν Μπουφάν
Πάντα αγαπούσα τη μαγειρική κι έτσι δεν με φόβισε το γύρισμα. Εννοείται χρειάστηκε να μάθουμε κάποιες τεχνικές, είχαμε μαζί μας διαρκώς τον σεφ Μισέλ Ναβ, ήταν δίπλα μας, ετοίμαζε τα πιάτα, μάθαμε ν’ αναπαριστούμε τις χειρονομίες, τις κινήσεις. Αλλά ένα πράγμα που έπρεπε να να κάνουμε είναι να μην πηγαίνουμε πολύ γρήγορα – έπρεπε να προχωράμε αργά και να είμαστε σίγουροι ότι είμαστε συντονισμένοι στα μεγάλα πλάνα-σεκάνς. Για την εναρκτήρια σκηνή της ταινίας, που είναι μεγάλη και πολύπλοκη, δουλέψαμε για καιρό για να μπορέσουμε να την κάνουμε σωστά. Μ’ αρέσει πολύ να βάζω τα χέρια μου στις πρώτες ύλες, να μαγειρεύω, δεν με τρομάζουν τα εντόσθια ή οτιδήποτε τέτοιο, μ’ αρέσει να πιάνω, να νιώθω τα προϊόντα. Εχουμε τις μυρωδιές, τους ήχους, είναι μια αισθησιακή σκηνή, μια αισθησιακή ταινία. Ηταν πολύ ευχάριστο να κάνω αυτές τις σκηνές. Ο ήρωας είναι πολύ ζωντανός. Είναι ελαφρύς κι είναι χαρούμενος γιατί είναι ερωτευμένος κι ο έρωτάς του τον εμπνέει σ’ αυτή την όμορφη και απλή ζωή που κάνει. Νομίζω μπορούμε να τον ζηλέψουμε.
Η κουζίνα της Μπελ Επόκ
Αυτή η κουζίνα είναι τόσο σύνθετη, ακόμα κι ένα απλό κονσομέ χρειάζεται τεράστια διεργασία για να γίνει, οπότε όχι, εγώ δεν είμαι μάγειρας αυτού του επιπέδου. Τι έμαθα; Οτι βάζεις παντού πάρα, μα πάρα πολύ βούτυρο! Βάζεις κυριολεκτικά μισό κιλό βούτυρο για πουρέ πατάτας για δύο άτομα. Εμαθα και πώς να κάνεις το βούτυρο κλαριφιέ. Είναι τόσο σύνθετο ακόμα και για να κάνεις τα πιο απλά πράγματα. Εμαθα και πώς να κάνω κενέλ! Υπάρχουν πράγματα που συμβαίνουν σ’ αυτή τη μαγειρική που δεν είναι όπως τα κάνουμε εμείς, αυτή η ομελέτα, δεν είναι αυτή που μαγειρεύουμε σπίτι μας. Είναι λίγο όπως όταν πρέπει να διαλέξεις, να καπνίσεις ένα τσιγάρο ή μια πίπα. Η πίπα χρειάζεται χρόνο – είναι βαρετό; Οχι, είναι συναρπαστικό! Σκέφτομαι αυτή την ταινία του Ζακ Μπεκερ, την «Τρύπα» του 1960, με κάτι τύπους που σκάβουν μια τρύπα για να το σκάσουν από τη φυλακή. Αυτό μόνο βλέπεις, να σκάβουν και να σκάβουν αλλά είναι συναρπαστικό. Μαγεύεσαι από αυτές τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις και σε παγιδεύει.
Η μαγειρική ως δυαδική σχέση
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να δεις αυτή την ταινία – στην πραγματικότητα είναι μια ταινία παρατήρησης της εργασίας, άνθρωποι που εργάζονται. Με μεγάλη αγάπη γι’ αυτό που κάνουν. Εγώ όταν μαγειρεύω για τον εαυτό μου, θα φτιάξω κάτι γρήγορο. Το υπέροχο είναι να μαγειρεύεις για τους φίλους σου, τους εραστές σου, την οικογένεια, τα παιδιά σου. Οταν μαγειρεύεις για άλλους, είσαι ήδη γεμάτος, δεν τρως τόσο πολύ, χορταίνεις με την ευχαρίστηση να βλέπεις τους άλλους να τρώνε. Μου αρέσει να μαγειρεύω με το ένστικτο, να βρίσκω απλούς τρόπους ν’ αναδείξω τα υλικά μου. Ξεκίνησα μαγειρεύοντας για γυναίκες, βρίσκω υπέροχο να μαγειρεύεις για να ξεκουράσεις την αγαπημένη σου, μετά να πλύνεις τα πιάτα και τις κατσαρόλες, πάντα καθαρίζω την κουζίνα μετά. Ολο αυτό δημιουργεί ένα δεσμό μεταξύ των ανθρώπων. Στην ταινία, ο Ντοντέν και η Εζενί αποκτούν έναν καθαρά σωματικό σύνδεσμο μέσω της μαγειρικής. Τα σώματά τους κινούνται μαζί, η αγάπη τους είναι τόσο προφανής, εκείνος διαρκώς την αναζητά, την αποζητά.
Είναι πανέμορφο να βλέπεις τα χέρια να γνωρίζουν τα προϊόντα, τα υλικά, να τ’ αγγίζουν σαν να είναι σώματα με χέρια και πόδια, όλα συνδέονται στον κύκλο της φύσης, της ζωής και του θανάτου, υπάρχει μεταξύ τους μια ροή.»
Πώς γυρίστηκαν οι τόσο πολύπλοκες σκηνές μαγειρικής στην παλιά κουζίνα
Στην ηρεμία των σκηνών μαγειρικής στην ταινία, υπήρχαν δεκάδες άνθρωποι που δούλευαν και κινούνταν γύρω μας. Οι δικές μας κινήσεις έπρεπε να είναι αργές, προσεκτικές, συγκεκριμένες, να μην κουνήσουμε κάτι, να μη χύσουμε κάτι, οπότε υπήρχε ένας βαθμός στρες, αλλά, ταυτόχρονα, οφείλεις να το ξεχάσεις για να μπεις στον χαρακτήρα του ήρωα, στη σκηνή σου. Στη σκηνή του φινάλε, για παράδειγμα, που η κάμερα κάνει μια κυκλική κίνηση, υπήρχε ένα σωρό κόσμος που προηγούνταν ή που την ακολουθούσε κι άλλαζε θέση πράγματα και τη σωστή στιγμή η Ζουλιέτ κι εγώ έπρεπ να τρέξουμε στο σκηνικό, να καθίσουμε και να μοιάζουμε σαν να καθόμαστε εκεί ήδη 20 λεπτά, χαλαροί και αφοσιωμένοι στη συζήτησή μας. Ηταν μια μικρή πρόκληση, αλλά η προσπάθεια να διώξεις το άγχος και να απελευθερωθείς ήταν την κάθε μέρα ο στόχος μου – αλλά είναι και ο στόχος μου στη ζωή. Η δυσκολότερη πρόκληση ήταν να κάνουμε σωστά τις κινήσεις, τις χειρονομίες, επίσης να σεβαστούμε τα προϊόντα, να λειτουργήσουν όλα σωστά ώστε να μην πεταχτούν. Κάναμε πολλές πρόβες, για να ετοιμάσουν αυτά τα πιάτα, άνθρωποι επαναλαμβάνουν αυτές τις κινήσεις για χρόνια. Το δικό μου μάθημα ήταν όχι να βιάζομαι και να τα κάνω όλα γρήγορα σαν βιρτουόζος, όχι, αλλά να περιμένω, να προχωράω σιγά-σιγά, να συνειδητοποιώ την αισθαντικότητα της διαδικασίας του να βάλεις, ας πούμε, μια τρούφα στο κοτόπουλο, ήταν εξαιρετικά γόνιμη εμπειρία.
Ο Τραν Αν Χουνγκ κι ο κύκλος της ζωής
Ο Τραν Αν Χουνγκ με δίδαξε πράγματα που δεν ήξερα. Η γνώση του για τα υλικά, τη μαγειρική, το savoir faire, ήταν απίστευτη. Οπως αυτά τα μικρά ποτηράκια που χρησιμοποιούν για το κρασί – συνήθως εμείς οι Γάλλοι θέλουμε να πίνουμε πληθωρικά κι αυτό μ’ εξέπληξε, αλλά η αγάπη του για τη λεπτομέρεια, μαζί και της γυναίκας του που κάνει τη σκηνογραφία, έφεραν κάτι νέο και συναρπαστικό στο όραμα και την εικόνα της ταινίας. Από την πρώτη στιγμή που διάβασα το σενάριο ως την τελευταία του γυρίσματος συνειδητοποίησα ότι είχε συμπεριλάβει την τελευταία λεπτομέρεια, σαν ν’ αναδύονται πράγματα και σκέψεις από το χαρτί, ο τρόπος του να δει όχι την ταινία μόνο, αλλά τη ζωή. Στην Ιαπωνία συνηθίζεται να τρώνε φαγητό απλωμένο στο σώμα μιας γυναίκας, το βρίσκω λίγο αλλόκοτο, δεν είναι κάτι που με δελεάζει προσωπικά. Για μένα ο ερωτισμός στο φαγητό βρίσκεται στο να παρατηρείς τον άλλον να απολαμβάνει κάτι που τρώει. Ο Ντοντέν διαλέγει ένα αχλάδι, με προσοχή, λεπτότητα, συγκέντρωση, νιώθεις ότι βλέπει την Εζενί μέσα στο αχλάδι. Είναι πανέμορφο να βλέπεις τα χέρια να γνωρίζουν τα προϊόντα, τα υλικά, να τ’ αγγίζουν σαν να είναι σώματα με χέρια και πόδια, όλα συνδέονται στον κύκλο της φύσης, της ζωής και του θανάτου, υπάρχει μεταξύ τους μια ροή.
Για τη Ζουλιέτ Μπινός
Είναι υπέροχο να δουλεύεις με ανθρώπους που ξέρεις καλά, που είναι και σπουδαίοι ηθοποιοί ταυτόχρονα, κερδίζεις ένα πολύτιμο αίσθημα ασφάλειας. Οταν είδα την ταινία για πρώτη φορά συγκινήθηκα βαθιά – είμαι και άνθρωπος που κλαίει εύκολα – αλλά με εξέπληξε τόσο, υπάρχει διάχυτο το αίσθημα της απώλειας μιας αδελφής ψυχής και είναι σαρωτικό.
