Στην Βουδαπέστη της Ουγγαρίας, στο κατάστημα με είδη δώρων που ανήκει στον Ούγκο Μάτουσεκ, εργάζεται ο εργένης Αλφρέντ Κράλικ, ο οποίος θεωρείται πολύ καλός και έμπειρος πωλητής. Κάποια μέρα έρχεται και ζητά εργασία από τον Μάτουσεκ μια κοπέλα, η Κλάρα Νόβακ. Ο Μάτουσεκ την προσλαμβάνει, αλλά αυτό δεν αρέσει καθόλου στον Κράλικ, ο οποίος νιώθει αντιπάθεια για τη νέα του συνάδελφο. Στη συνέχεια η αντιπάθεια γίνεται αμοιβαία ανάμεσά τους. Παρεπιπτόντως, ο μοναχικός Κράλικ έχει συνεχή αλληλογραφία με μια γυναίκα που έχει ερωτευτεί αλλά δεν έχει δεί ποτέ του! Εχει προγραμματίσει ένα βραδυνό ραντεβού μαζί της για να γνωριστούν επιτέλους, αλλά και να της ζητήσει να παντρευτούν. Δεν το έχει πει στον Μάτουσεκ γιατί αν το μάθει θα τον απολύσει. Το βράδυ πηγαίνει στο μπάρ όπου έχουν δώσει ραντεβού, αλλά διαπιστώνει έκπληκτος ότι η κοπέλα που περιμένει να γνωρίσει είναι η Κλάρα! Ντροπιασμένος και φοβούμενος την ανεργία, αποφασίζει να μην αποκαλύψει στην Κλάρα την ταυτότητά του. Αλλά η Κλάρα θέλει οπωσδήποτε να τον γνωρίσει γιατί και αυτή είναι ερωτευμένη μαζί του...
Οσο και να προσπαθήσει σας εξηγήσει κανείς τι σημαίνει η έκφραση «Lubitch’s touch» που συνδέθηκε με το όνομα του Ερνστ Λιούμπιτς, θέλοντας να εκφράσει το μοναδικό του τρόπο να χειρίζεται κομψά όσο κανένας στην ιστορία του σινεμά την κωμικοτραγική ανθρώπινη κατάσταση, λίγα λεπτά από το «The Shop Around the Corner» αρκούν για να συνειδητοποιήσει κανείς σε όλο το μεγαλείο το διάσημο «άγγιγμά» του.
Αυτό που απλώνεται πάνω από την ιστορία του, μετατρέποντας μια φαινομενικά χαριτωμένη ρομαντική κομεντί για τη μοίρα και τα παιχνίδια της σε ένα κοσμικό παραμύθι για τη μοναξιά, τον έρωτα και όλα όσα εξιδανικεύουμε σε μια αέναη αναζήτηση ρομαντισμού, αγνοώντας πως τις περισσότερες φορές όσα επιθυμεί η φαντασία μας υπάρχουν στην πραγματικότητα και μάλιστα ακριβώς δίπλα μας.
Ναι, η λέξη ρομαντικό είναι ίσως αυτή που χαρακτηρίζει περισσότερο από οτιδήποτε το «The Shop Around the Corner».
Οχι μόνο γιατί διαδραματίζεται στη Βουδαπέστη λίγο πριν ξεσπάσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, σαν μνημείο μιας προσπάθειας απεικόνισης μιας τελευταίας στιγμής αθωότητας που θα ισοπεδωνόταν με τον πιο βίαιο τρόπο λίγα χρόνια αργότερα. Αλλά κυρίως, γιατί η καρδιά του χτυπάει δυνατά πάνω στη βάση του ρομαντισμού που ζουν οι δύο ήρωες του, σε αντίθεση με την καθημερινότητα τους μέσα στο μαγαζί της γωνίας.
Σε μια από τις πιο αριστουργηματικές στιγμές της ταινίας, ο Λιούμπιτς θα παρακολουθήσει τους δύο ήρως του καθώς αναγκασμένοι να μείνουν υπερωρία στο μαγαζί θα χάσουν το ραντεβού που έχουν μεταξύ τους - χωρίς να το ξέρουν. Για μερικές στιγμές η κάμερα θα μείνει πάνω τους, καθώς βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής, αφήνοντας το θεατή να μαντέψεις τις σκέψεις τους.
Εγκλωβισμένοι σε μια φανταστική πραγματικότητα που τους κρατά ζωντανούς, ο Αλφρεντ και η Κλάρα, δεν είναι παρά οι τελευταίοι ρομαντικοί ήρωες μιας εποχής που σιγά σιγά θα έδινε τη θέση της στον κυνισμό. Δύο κάτοικοι ενός ολότελα δικού τους σύμπαντος που κάθε φορά που κλείνουν την πόρτα του μαγαζιού, κλείνουν μαζί και κάθε τι «αληθινό» προκειμένου να χαθούν και πάλι στο λογοτεχνικό «ψέμα» της αλληλογραφίας τους.
Ισως γι’ αυτό και ο Λιούμπιτς τους αντιμετωπίζει σαν είδη υπό εξαφάνιση, τονίζοντας την τραχύτητα της αντιπάθειας τους με μοναδικό σκοπό να δικαιώσει την αγάπη τους. Προσφέροντας τους τελικά ένα χριστουγεννιάτικο δώρο που δεν θα έφερνε ποτέ κανένας Αη – Βασίλης: την απόλυτη ταύτιση της φαντασίας με την πραγματικότητα σε ένα happy end που το ξέρεις ότι θα έρθει από την αρχή, αλλά ποτέ δεν χορταίνεις να περιμένεις να συμβεί.
Από την πρώτη μέχρι την τελευταία σκηνή, το «άγγιγμα» του Λιούμπιτς ίπταται πάνω από το «Τhe Shop Around the Corner» ως μια κωμική, οξυδερκής, άλλοτε μελαγχολική αλλά πάντοτε ουμανιστική ματιά, ικανή να σε κάνει να αγαπήσεις τον κάθε χαρακτήρα ξεχωριστά με τα ελαττώματα του. Από τον οξύθυμο ιδιοκτήτη του μαγαζιού μέχρι το αστείο παιδί για τις δουλειές και από τον φαινομενικά σκληρό αλλά εύθραυστο Αλφρεντ του Τζέιμς Στίουαρτ μέχρι την «μοντέρνα» για την εποχή της Κλάρα της Μάργκαρετ Σάλαβαν, ο Λιούμπιτς σκιαγραφεί τη μικρογραφία ενός κόσμου που δεν υπάρχει πια. Ή ακόμη κι αν υπάρχει κάπου δίπλα μας, μοιάζει πλέον αδύνατον να μπορέσουμε να τον δούμε.
Εκτός αν – να, με μια ταινία σαν αυτή σε διαρκές repeat – καταφέρουμε να επανεφεύρουμε το ρομαντισμό από την αρχή...
- Αν η υπόθεση του «The Shop Around the Corner» σας θυμίζει κάτι είναι γιατί το «Εχετε Μήνυμα στον Υπολογιστή Σας» της Νόρα Εφρον του 1998 είναι βασισμένο στην ταινία του Ερνστ Λιούμπιτς (το βιβλιοπωλείο της Μεγκ Ράιαν ονομάζεται «Τhe Shop Around the Corner»). Η ταινία είχε εμπνεύσει και το μιούζικαλ του 1949 «In the Good Old Summertime» με τη Τζούντι Γκάρλαντ και τον Βαν Τζόνσον σε σκηνοθεσία του Ρόμπερτ Λέοναρντ, καθώς και τις περισσότερες από τις ρομαντικές κομεντί που γυρίστηκαν από το 1940 και μετά.
