Ιταλία, Φεράρα, 1938 - κάτω από το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι, οι εβραϊκές οικογένειες είναι ανήσυχες. Οι μεσοαστικές εβραϊκές οικογένειες είναι λιγότερο ανήσυχες: δεν θεωρούν πως θα τους συμβεί κάτι κακό, οι (ρατσιστικοί) περιορισμοί που εφαρμόζονται αντιμετωπίζονται με μια συγκαταβατική αποδοχή, άλλωστε πολλοί από εκείνους συνεργάζονται με το καθεστώς.
Ανάμεσά τους, η οικογένεια των Φίντσι-Κοντίνι έχει βρει μια υπέροχη λύση: αναγεννά μέσα στον κήπο της κομψής, ζωισμένης έπαυλής της όλα εκείνα που στον έξω κόσμο αναγκάζεται να στερηθεί. Όπως το τένις. Εκεί ζουν ο γιος της οικογένειας, ο φιλάσθενος Αλμπέρτο με τη συγκαλυμμένη ομοφυλοφιλία και η αισθησιακή Μικόλ, αυτάρκης κι απόμακρη. Ζουν τους έρωτές τους, τα επικίνδυνα παιχνίδια τους, το μοιραίο της φύσης τους μέσα στο φωτεινό κλουβί τους, περικυκλωμένοι από έναν κόσμο που σκοτεινιάζει.
Η διάσημη ταινία του Ντε Σίκα που τιμήθηκε με τη Χρυσή Άρκτο στην Berlinale του ’71 και με το Ξενόγλωσσο Όσκαρ την ίδια χρονιά, βασισμένη στο ημιαυτοβιογραφικό, πολυβραβευμένο ιστορικό μυθιστόρημα του Τζιόρτζιο Μπασάνι, προβάλλεται σε επανέκδοση με ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια.
Σ' αυτόν τον «κήπο», ο πόθος και η απέχθεια, η απαγορευμένη αγάπη και η φασιστική θηριωδία αποκτούν όμοια δραματικότητα. Βλέποντας την ταινία πενήντα και κάτι χρόνια μετά τη δημιουργία της, ή κάμποσα χρόνια από τη δική μας πρώτη θέασή της, η ταυτότητά της αλλάζει.
Πόσο «ηλικιωμένο» μοιάζει το πολυεθνικό, ντουμπλαρισμένο καστ, το ηδονοβλεπτικό '70ς βρεγμένο λευκό μπλουζάκι της Μικόλ που αφήνει επίμονα να διαγράφεται στο στήθος της, η περιρρέουσα ηδυπάθεια ενός ναρκισσιστικού κόσμου.
Αλλά πόσο μοντέρνα μοιάζει η παρηκμασμένη εικόνα μιας αυτοκαταστροφικής κοινωνίας, πόσο εύστοχο το σχόλιο για τη μεσοαστική τάξη που ποτέ δεν κοίταξε τι συμβαίνει έξω από τον τοίχο του δικού της κήπου, πόσο τολμηρή η δήλωσή της για την ευθύνη, την υποκρισία και την πολιτική αλήθεια.
Το έργο αυτό του Ντε Σίκα είναι νοσταλγικό εξ ορισμού, αλλά η νοσταλγία του με τα χρόνια αποκτά περισσότερα επίπεδα: σήμερα διαβάζει κανείς τη μελαγχολία για την απώλεια ενός κόσμου που καταδίκασε τις επόμενες γενιές αλλά πλήρωσε βαρύτατο τίμημα γι' αυτό, όσο κι αν η φωτογραφία του Ενιο Γκουαρνιέρι κάνει τον κήπο ένα σύμπαν ζηλευτό, όπως πάντα ήταν και θα είναι ζηλευτό αυτό που σε αποκλείει.
