Οι ταινίες του Ρόι Αντερσον είναι ταυτόχρονα έργα τέχνης, έργα για την τέχνη, έργα από την τέχνη. Και ταυτόχρονα απλές ασκήσεις για τα μάτια και τις αισθήσεις που αποκωδικοποιούνται χωρίς αναφορές, χωρίς υποσημειώσεις, χωρίς ακόμη και αιτίες για τα πάντα - σαν κινούμενοι ζωγραφικοί πίνακες ή λέξεις που ξέφυγαν από ένα ποίημα και προσγειώθηκαν μπροστά από μια κάμερα σε ένα κλειστό στούντιο ικανό να χωρέσει μέσα του όχι μόνο τον κόσμο ολόκληρο αλλά και την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη.
Στο κλείσιμο μιας τριλογίας που ξεκίνησε με τα «Τραγούδια από το Δεύτερο Οροφο» και συνεχίστηκε με το «Εσείς οι Ζωντανοί», το «Eνα Περιστέρι Eκατσε σε Ενα Κλαδί Συλλογιζόμενο την Υπαρξή του» είναι το προφανές φινάλε σε μια αναζήτηση χρόνων για το που ακριβώς τέμνονται οι τέχνες με τη φιλοσοφία, ο Μπέργκμαν με την μεγάλη παράδοση του σκανδιναβικού κινηματογράφου και το σινεμά με την πρωταρχική αποστολή του: να φτάσει βαθιά στην κατανόηση του ανθρώπινου είδους, αφού πρώτα έχει διαπεράσει το θυμικό του θεατή.
Στις σημειώσεις του Ρόι Αντερσον για την έμπνευση, τη γέννηση και την «κατασκευή» της τελευταίας του ταινίας βρίσκει κανείς τις αναφορές που χρειάζεται προκειμένου να εμβαθύνει, αν όχι να συνεχίσει να συλλογίζεται την ανθρώπινη ύπαρξη...
Ανάμεσα στα άλλα αναγεννησιακά του αριστουργήματα, ο Φλαμανδός Πίτερ Μπρέγκελ ο Πρεσβύτερος του 16ου αιώνα ζωγράφισε ένα εξαίσιο τοπίο με τίτλο «Hunters in the Snow». Από μια χιονισμένη κορυφή ενός λόφου με θέα μια μικρή φλαμανδική πόλη, βλέπουμε τους χωρικούς να κάνουν πατινάζ σε μια παγωμένη λίμνη στην κοιλάδα. Σε πρώτο πλάνο, τρεις κυνηγοί και τα σκυλιά τους επιστρέφουν από ένα επιτυχημένο κυνήγι. Από πάνω τους, σκαρφαλωμένα στα γυμνά κλαδιά ενός δέντρου, τρία πουλιά παρατηρούν με περιέργια τις περιπέτειες και τις αναζητήσεις των ανθρώπων από κάτω. Ο Μπέργκελ ήταν ειδικός στα λεπτομερή τοπία γεμάτα από χωρικούς και συχνά υιοθέτησε την ευρεία οπτική ενός πουλιού για να αφηγηθεί την ιστορία της κοινωνίας και της ανθρώπινης ύπαρξης. Το έργο του περιλαμβάνει ακόμη φανταστικές αλληγορίες για τις αρετές και τις τρέλες του ανθρώπου, χρησιμοποιώντας άρτια σάτιρα για να εκφράσει τις τραγικές αντιφάσεις της ύπαρξης. Στον πινακά αυτόν τα πουλιά εμφανίζονται να αναλογίζονται: «Τι κάνουν οι άνθρωποι εκεί κάτω; Γιατί είναι τόσο πολυάσχολοι;». Το «Ενα Περιστέρι...» αποτελείται από την πανοραμική οπτική ενός πουλιού πάνω στην ανθρώπινη κατάσταση, στην οποία το πουλί όχι μόνο αναλογίζεται την ανθρώπινη ύπαρξη αλλά ανησυχεί και γι’ αυτήν, όπως κι εγώ. Το περιστέρι σοκάρεται από το γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν βλέπουν την αποκάλυψη να πλησιάζει, αν και εναπόκειται στις ικανότητες του ανθρώπου να εμποδίσει την καταστροφή του μέλλοντος. Το «Περιστέρι...» δείχνει την επικείμενη αποκάλυψη και προσφέρει την πιθανότητα να πιστέψουμε στην ικανότητά μας να την αποφύγουμε.
Νέα Αντικειμενικότητα: Με τις δύο τελευταίες μου ταινίες, επιβιβάστηκα σε αυτό που λέμε «αφαιρετικότητα». Τόλμησα να αφήσω το ρεαλισμό και το νατουραλισμό και εισέβαλα στην περιοχή της αφηρημένης αισθητικής. Με το «Περιστέρι...» θα συνεχίσω και ίσως μπω πιο βαθιά στην αφαιρετικότητα, κάνοντας ταυτόχρονα τις εικόνες πιο διαυγείς και πιο λαμπερές. Αυτή η φιλοδοξία αντανακλά τη Νέα Αντικειμενικότητα, το κίνημα τέχνης που σάρωσε τη Γερμανία τη δεκαετία του ’20. Οι ζωγραφικοί πίνακες ήταν πολύ καθαροί, πολύ στέρεοι, πολύ σαφείς, Ο Ογκουστ Σάντερ, ένας φωτογράφος της εποχής, με ενέπνευσε με τα πορτρέτα της γερμανικής εργατικής τάξης. Μια φωτογραφία – Pastry Chef του 1928 – απεικονίζει έναν σεφ με μια κατσαρόλα. Μοιάζει παγιδευμένος, επιθετικός και επικίνδυνος. Ο Σάντερ συνέλαβε κάτι αναγκαίο εκεί σχετικά με την κοινωνική τάξη σε αυτή το μοναδικη, μη απολογητική εικόνα. Μερικοί από τους αγαπημένους μου ζωγράφους της Νέας Αντικειμενικότητας είναι ο Καρλ Χόφερ, ο Φίλι Νουσμπάουμ, ο Γκέοργκ Σολτζ. Ο συνδυασμός της πραγματικότητας και της φαντασίας είχε σαν αποτέλεσμα ένα συμπυκνωμένο ρεαλισμό, ενός είδους «σούπερ-ρεαλισμό», μια φιλοδοξία που επίσης έχω για το «Περιστέρι...», στο οποίο η αφαιρετικότητα θα ήθελα να είναι συμπυκνωμένη, αγνή και απλή. Οι σκηνές πρέπει να προκύπτουν τόσο καθαρές όσο οι αναμνήσεις και τα όνειρα. Δεν είναι εύκολη δουλειά – είναι δύσκολο να είσαι απλός. Αλλά θα προσπαθήσω...
Η μη γραμμική αφήγηση που μπορεί κανείς να βρει στην «Οδύσσεια» του Ομήρου, παραμένει, τριακόσιες χιλιάδες χρόνια μετά, μοναδικά βαθειά και μία έμπνευση για την ταινία. Στα Σουηδικά και τα Γερμανικά, η λέξη irrfard/irrfarht ή περιπλανιέμαι, υποννοεί ειδικές, αναπάντεχες καταστάσεις. Στην «Οδύσσεια», η περιπλάνηση του Οδυσσέα χαρακτηρίζεται από μια απίστευτη μείξη λογικής, φαντασίας και έκπληξης. Το ταξίδι στο «Περιστέρι...» θα εμπλέξει εκατομμύρια οπτικές της ύπαρξης, της πραγματικότητας και του χρόνου. Η επική φύση και το περιεχόμενο της ταινίας αναφέρεται στo θεματικό και νοηματικό πλούτο της «Οδύσσειας».
Δείτε στο gallery τα storyboards του Ρόι Αντερσον για την ταινία.
Διαβάστε ακόμη:
