Η αλήθεια είναι πως ήταν πολύ πιο εύκολο να τον βρούμε, απ όσο ο Γουίλεμ Νταφόε το εξαφανισμένο εδώ και δεκαετίες ζώο, το οποίο αναζητά για λογαριασμό μιας μεγάλης φαρμακευτικής εταιρίας, στο φιλμ. «Ο Κυνηγός» είναι η δεύτερη μόλις μεγάλου μήκους του Νετχάιμ, (η πρώτη του «Angst», γυρίστηκε το 2000) αλλά ο σκηνοθέτης δουλεύει εδώ και χρόνια με μεγάλη επιτυχία στην Αυστραλέζικη τηλεόραση, έχοντας υπογράψει μερικές από τις πιο αξιόλογες σειρές της.
Γυρισμένη στην Τασμανία, η ταινία του είναι βασισμένη σε ένα βιβλίο της Τζούλια Λι, η οποία σχεδόν την ίδια εποχή που ο Νετχάιμ μετέφερε το βιβλίο της στην οθόνη, έκανε κι αυτή το σκηνοθετικό της ντεμπούτο με το «Sleeping Beauty».
«Ο Κυνηγός» έκανε πέρσι την πρεμιέρα του στο Τορόντο, κέρδισε εξαιρετικές κριτικές και προβολές σε μερικά από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ του πλανήτη κι έκανε το όνομα του Νετχάιμ ένα από αυτά που αξίζει να προσέξεις. Μιλώντας μας στο τηλέφωνο πριν λίγες μέρες, ο σκηνοθέτης μας έλεγε εν τούτοις πως προς το παρόν, ακόμη κι αν διαβάζει σενάρια αναζητώντας την επόμενη ταινία του, προς το παρόν επέστρεψε στην τηλεόραση.
Ειλικρινά ελπίζουμε να μην χρειαστεί να περιμένουμε άλλα δώδεκα χρόνια για την επανεμφανισή του στο σινεμά.
O Ντάνιελ Νετχάιμ, με τον Γουίλεμ Νταφόε και τον Σαμ Νιλ
Τι ήταν αυτό που σε προσέλκυσε στο βιβλίο της Τζούλια Λι, τόσο ώστε να κάνεις την πρώτη σου κινηματογραφική ταινία από το 2000;
Είναι ένα υπέροχο λογοτεχνικό έργο, είναι γραμμένο με εξαιρετική πρόζα, αλλά καταλαβαίνω ότι αυτό δεν αρκεί για να μεταφέρεις ένα βιβλίο στο σινεμά. Από την πρώτη στιγμή που το διάβασα όμως, ένιωσα να με ελκύει ιδιαίτερα ο κεντρικός χαρακτήρας, όπως και οι υπέροχες τοποθεσίες που αποτελούν το σκηνικό της ιστορίας. Μου άρεσε πολύ επίσης η οικονομία της αφήγησης, το γεγονός ότι θα μπορούσε να δώσει μια ταινία με ελάχιστους διαλόγους κι έντονες σιωπές. Αυτό που μου κέντρισε το ενδιαφέρον ήταν ο τρόπος που μια εσωτερική ανθρώπινη ιστορία ήταν τοποθετημένη σε αυτό το θεαματικό, σπουδαίο, φυσικό τοπίο.
Για πολλούς συναδέλφους σου, αυτά που περιγράφεις σαν πλεονεκτήματα, πιθανότατα θα έμοιαζαν με προβλήματα: η σιωπή, η έλλειψη διαλόγου...
Καταλαβαίνω τι λες και η μεταφορά του βιβλίου σε μορφή σεναρίου ήταν μάλλον δύσκολη αφού είναι ιδιαίτερα εσωτερικό. Υπήρχαν ολόκληρα κεφάλαια στα οποία διάβαζες για τον ήρωα μόνο του στη φύση και σχεδόν ολόκληρη η δράση εξελισσόταν στο μυαλό του. Κάτι τέτοιο δεν είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον δραματικά, τουλάχιστον όχι στο σινεμά. Επρεπε να βρούμε τρόπους να εξωτερικεύσουμε την ένταση της ιστορίας και νομίζω ότι μεγεθύναμε ένα στοιχείο θρίλερ που δεν ήταν τόσο έντονο στο βιβλίο. Θελήσαμε να κάνουμε πιο σαφή την ένταση της ιστορίας και την εσωτερική σύγκρουση του χαρακτήρα προκειμένου να κρατήσουμε τον θεατή με τον ίδιο τρόπο που το έκανε το βιβλίο για τον αναγνώστη, αλλά δίχως να χάσουμε την αίσθηση του μυστηρίου που ήταν τόσο έντονη στο βιβλίο. Επρεπε όμως να βρούμε μια ισορροπία ανάμεσα στις απαιτήσεις μια κινηματογραφικής ταινίας και στην υπαρξιακή φύση του βιβλίου. Κι αν το βιβλίο είχε αυτή την υπέροχη πρόζα, ένιωθα σαν κινηματογραφιστής πως ήταν υποχρέωσή μου να βρω ένα εικαστικό αντίστοιχό αυτού του υπέροχου λόγου.
Η προφανής λύση θα ήταν να χρησιμοποιήσεις voice over.
Από την πρώτη στιγμή που ξεκινήσαμε την μεταφορά, δεν θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε καθόλου voice over καθόλου flashbacks. Θέλαμε να κρατήσω τους θεατές στον παρόντα χρόνο, δίνοντάς τους την ευκαιρία να ανακαλύψουν αυτό τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο και τον ίδιο ρυθμό που τον ανακαλύπτει ο ήρωας της ταινίας. Να τον δουν με τα δικά τους μάτια δίχως να τους προμηθεύσω έναν συναισθηματικό χάρτη, δίχως να τους υπαγορεύσω τις να κοιτάξουν μέσα από την χρήση του voice over. Για μένα το voice over είναι μια εύκολη λύση που σε κάνει συχνά να τεμπελιάζεις αφηγηματικά...
Ο κόσμος στον οποίο διαδραματίζεται το φιλμ, το τοπίο της Τασμανίας, μοιάζει απόκοσμο και υπέροχο. Πόσο δύσκολο ήταν να βρείτε τα σημεία που γυρίσατε το φιλμ και πόσο δύσκολο να τα προσεγγίσετε;
Το βιβλίο διαδραματιζόταν σε πολύ συγκεκριμένες περιοχές της Τασμανίας. Αυτό που ανακαλύψαμε όταν πήγαμε εκεί για να αναζητήσουμε τις τοποθεσίες, ήταν πως πολλά από τα μέρη που περιγράφονται στο βιβλίο είναι εντελώς απροσπέλαστα για οχήματα. Είτε γιατί δεν υπάρχουν δρόμοι που να φτάνουν ως εκεί, είτε γιατί προστατεύονται ως τμήματα εθνικών πάρκων. Οπότε κάναμε camping και trecking και τραβήξαμε φωτογραφίες από πραγματικά απίστευτα μέρη, στα οποία δεν θα μπορούσαμε ποτέ να φτάσουμε με ένα κινηματογραφικό συνεργείο. Δείξαμε στον υπεύθυνο των τοποθεσιών μας αυτές τις φωτογραφίες και του ζητήσαμε να μας βρει κάτι αντίστοιχο, αλλά προσβάσιμο για το συνεργείο. Σκεφτήκαμε ακόμη και να προσεγγίσουμε συγκεκριμένα σημεία με ελικόπτερο, αλλά υπάρχουν πολύ αυστηροί κανόνες, οπότε δεν θα μπορούσαμε καν να προσγειώσουμε ένα ελικόπτερο στα μέρη που θέλαμε. Αλλά τελικά η λύση υπήρξε πιο εύκολη απ ότι περιμέναμε. Η Τασμανία είναι μια περιοχή που ζει κυρίως από τον τουρισμό, οπότε υπάρχουν δρόμοι που σε οδηγούν σε αληθινά ανέγγιχτα σημεία του νησιού. Ετσι μπορείς να προσεγγίσεις μέρη παρθένας ομορφιάς, μέρη που κοιτάζοντας μπροστά σου δεν βλέπεις τίποτα εκτός από ολοκληρωτική, υπέροχη ερημιά και πίσω σου υπάρχει ένα πάρκινγκ για αυτοκίνητα. Νομίζω ότι στις πιο δύσκολες μέρες μας, όταν θα έπρεπε να βρεθούμε στα πιο απομακρυσμένα μέρη για γύρισμα, χρειαζόταν να περπατήσουμε μόνο 500 μέτρα από το σημείο όπου είχαμε παρκάρει τα αυτοκίνητα. Και είχαμε απίστευτα πολλά σημεία να διαλέξουμε. Γιατί όπου κι αν κοιτάζαμε υπήρχε ομορφιά. Και η μόνη επιλογή μας ήταν ποια ομορφιά να δείξουμε, ποιο από τα τοπία που ανοίγονται μπροστά μας είναι χρήσιμο αφηγηματικά και συναισθηματικά σε σχέση με τον ήρωα και το εσωτερικό του ταξίδι.
Θα έλεγε κανείς ότι η φύση αποκτά μια μυστικιστική υφή στο φιλμ, με έναν ανάλογο τρόπο με αυτόν σε φιλμ του Πιτερ Γουίαρ, έναν σκηνοθέτη για τον οποίο δεν κρύβεις τον θαυμασμό σου. Θα έλεγες ότι ήταν μια από τις αναφορές σου σε αυτό το φιλμ; Και ποιες άλλες ταινίες θα έλεγες ότι σε επηρέασαν στη δημιουργία του φιλμ;
Οι παλιότερες ταινίες του Πίτερ Γουίαρ είχαν μια βαθιά επίδραση πάνω μου και υπήρξαν ένας από τους βασικούς λόγους που με οδήγησαν να γίνω κινηματογραφιστής. Πέρα από τις ταινίες του Γουίαρ όμως υπάρχει μια μακρά παράδοση δραματικής χρήσης του τοπίου στο αυστραλέζικο σινεμά, είναι μέρος αυτής της αποικιοκρατικής ιστορίας, της κατάκτηση της άγριας φύσης από τον άνθρωπο. Μερικές από τις καλύτερες αυστραλέζικες ταινίες λοιπόν, έχουν μια παρόμοια χρήση του φυσικού περιβάλλοντος: «Η Περιπλάνηση» το «The Chant of Jimmy Blacksmith», το «Mad Max», «Το Πιάνο», πιο πρόσφατα το «The Proposition», όλες με τον τρόπο τους εξετάζουν την περίπλοκη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον του. Επίσης μιλώντας για τις αναφορές μου στην ταινία, δεν μπορώ να μην αναφερθώ σε μερικές κλασσικές πλέον ταινίες του Χόλιγουντ της δεκαετίας του 70 όπως το «Deliverance», τον «Ελαφοκυνηγό», το «Αποκάλυψη Τώρα», ταινίες που όλες τους υπήρξαν σπουδαία μαθήματα για το πως να καδράρεις τους ηθοποιούς στο τοπίο. Δεν νομίζω όμως ότι θέλω να εξερευνήσω τόσο πολύ την μυστικιστική πλευρά της φύσης, όπως έκανε ο Πίτερ Γουίαρ στο «Μυστικό του Βράχου του Κρεμασμένου», νομίζω ότι με απασχολεί περισσότερο η κυριαρχική δύναμη του τοπίου, ενώ ο Πίτερ μιλά για την παροδική και ασήμαντη παρουσία του ανθρώπου, της ίδιας της ανθρωπότητας. Για την δύναμη και τη μονιμότητα της φύσης, σε σχέση με την ευτέλεια και η ευάλωτη φύση του ανθρώπου.
Στον «Αντίχριστο» την ταινία του που γύρισε ο Γουίλεμ Νταφόε πριν τον «Κυνηγό», ακούγεται η φράση «η φύση είναι η εκκλησία του σατανά». Ποιος είναι ο δικός σου τρόπος να κοιτάζεις την φύση;
Ξεκινώντας να κάνουμε την ταινία, αποφασίσαμε από νωρίς ότι δεν μπορούσαμε να δούμε την φύση ως τίποτα άλλο εκτός από σύμμαχό μας. Δεν μπορούσαμε να την πολεμήσουμε. Ξέραμε ότι θα μπορούσαμε ποτέ να την νικήσουμε ή να την κατακτήσουμε. Επρεπε να είμαστε ευέλικτοι και να χρησιμοποιούμε κάθε εμπόδιο που μας έριχνε στο δρόμο μας σαν πλεονέκτημα. Ακριβώς όπως και ο κεντρικός χαρακτήρας. Αυτή ήταν πάντα η σχέση μου μαζί της. Δεν την έβλεπα ποτέ ανταγωνιστικά, αλλά με θαυμασμό και εκτίμηση και νομίζω ότι μετά από αυτή την ταινία την κατάλαβα ακόμη περισσότερο. Κατάλαβα ότι δεν μπορείς να την κατακτήσεις, δεν μπορείς να την ανταγωνιστείς, αλλά μπορείς αν θες να την ακολουθήσεις, να ζήσεις μαζί της.
Ο Γουίλεμ Νταφόε, ήταν ο ηθοποιός που ειχες από την αρχή στο μυαλό σου για τον ρόλο. Τι ήταν αυτό που τον έκανε ιδανικό στα μάτια σου;
Είναι ένας εντυπωσιακός και ταλαντούχος ηθοποιός, πάντα προσθέτει κάτι στον ρόλο που του δίνεις. Επίσης χρειαζόμαστε κάποιον που να μπορείς να πιστέψεις ότι είχε περάσει τη ζωή του σαν κυνηγός. Επρεπε να είναι κάποιος ιδιαίτερα γυμνασμένος και αθλητικός και ο Γουίλεμ είναι απόλυτα αφοσιωμένος στη γιόγκα με αποτέλεσμα να έχει ένα τρομερά γυμνασμένο σώμα για την ηλικία του. Επίσης έχει ένα πρόσωπο που είναι σημαδεμένο με γραμμές, με ιστορίες, μοιάζει με ένα δικό του, ιδιαίτερο τοπίο. Καθώς υπάρχουν πολλές σκηνές στο φιλμ που δεν έχουν καθόλου διάλογο, θέλαμε έναν ηθοποιό με ένα πρόσωπο που να αφηγείται από μόνο του μια ιστορία. Που να μπορεί να εκφράζει συναισθήματα ακόμη και όταν δεν χρησιμοποιεί λέξεις.
Κι ο μύθος της τίγρης της Τασμανίας; Τι νομίζεις ότι τον κάνει τόσο ισχυρό, τόσο δύσκολο να σβήσει ακόμη κι όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι το ζώο έχει εξαφανιστεί εδώ και δεκαετίες;
Είναι ένας γοητευτικός μύθος και νομίζω ότι το γεγονός ότι αρνείται να πεθάνει, έχει να κάνει ως ένα σημείο και με το πως με κάποιο τρόπο, μας επιτρέπει να εξιλεωθούμε για τα λάθη του παρελθόντος. Ως ένα σημείο, αυτό συμβολίζει ο τίγρης, ο μύθος που τον θέλει ακόμη ζωντανό, είναι ότι μας επιτρέπει να άρουμε λίγο από το βάρος και την ντροπή που σημαίνει για όλους μας η εξαφάνισή του. Το γεγονός πως τόσοι άνθρωποι πιστεύουν ότι το ζώο δεν έχει χαθεί εντελώς, μας επιτρέπει να μην αναλάβουμε την ευθύνη της εξαφάνισης του, μας επιτρέπει να νιώθουμε λιγότερο ένοχοι. Αλλά αν αποδεχτούμε την σοκαριστική πραγματικότητα της εξαφανισής του, ίσως μας επιτρέψει να ασχοληθούμε πιο σοβαρά με εξίσου σημαντικά πράγματα όπως τη διάσωση των δασών της Τασμανίας.
Οπότε υποθέτω ότι δεν συμμερίζεσαι την άποψη όσων πιστεύουν ότι η τίγρη μπορεί να ζει ακόμη στο νησί;
Η επιστήμη μας λέει ότι κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν. Ομως στην διάρκεια των γυρισμάτων και της προετοιμασίας της ταινίας συνάντησα τόσους πολλούς ανθρώπους που ορκίζονται ότι έχουν δει το ζώο. Η αλήθεια είναι ότι ο μύθος είναι ελκυστικός. Θέλεις να αρχίσεις να τον πιστεύεις όταν βρίσκεσαι εκεί. Υποθέτω ότι αν κάτι το κάνει πιθανόν είναι πως όταν κοιτάζεις τον χάρτη της Τασμανίας, το ένα τρίτο του νησιού είναι καλυμμένο από δάσος. Από ένα δάσος τόσο πυκνό, αχαρτογράφητο, απροσπέλαστο, ώστε αν το ζώο υπήρχε, θα είχε χώρο να κρυφτεί εκεί...
__
