Την 26η μέρα από τις περίπου 365 που ο Κρεγκ Φόστερ βούταγε καθημερινά στο παγωμένο νερό του Ατλαντικού στο Ακρωτήρι των Καταιγίδων στο νοτιότερο άκρο της Αφρικής για να συναντήσει ένα θηλυκό χταπόδι, αυτό έδειξε τα πρώτα σημάδια «εμπιστοσύνης» στον άνθρωπο και θέλοντας να δείξει τα συναισθήματά του άπλωσε ένα πλοκάμι πάνω στο χέρι του δύτη, «διαβάζοντας» τον με τις χιλιάδες βεντούζες τους, όλες με ξεχωριστό αισθητήριο η καθε μία, όπως μαθαίνουμε έκπληκτοι από το ντοκιμαντέρ των Πίπα Ερλις και Τζέιμς Ριντ.
Είναι μια πολύ δυνατή στιγμή. Οχι μόνο κινηματογραφικά, σε κάτι που άδικα θεωρούμε δεδομένο έχοντας παρακολουθήσει την εξέλιξη των ντοκιμαντέρ φύσης σαν να ήταν το πιο «φυσικό» πράγμα στον κόσμο και όχι αποτέλεσμα της πιο ριψοκίνδυνης τεχνικά και ατρόμητης αισθητικά τεχνογνωσίας, αλλά και της πιο ασφαλούς ταυτόχρονα οδού για τη «μελέτη» της ζωής εκεί έξω. Ούτε μόνο «σεναριακά», ακριβώς στο σημείο που πια έχεις παραδοθεί στο love story που ξεκινά και φυσικά ζεις μόνο για να δεις πώς αυτό θα εξελιχθεί σε ένα «κόσμο» που όπως και ο δικός μας απορρίπτει κάθε τι το «διαφορετικό».
Είναι μια πολύ δυνατή στιγμή, γιατί μπορείς μόνο να φανταστείς πώς θα αισθάνθηκε ο Φόστερ, όταν ανακάλυψε πως η καθημερινή του επίσκεψη στο θαλάμι του χταποδιού, όχι μόνο δεν είχε περάσει απαρατήρητη, αλλά είχε γίνει η αρχή μιας διόδου επικοινωνίας ανάμεσα στα δύο «πλάσματα». Δεν θα στοιχημάτιζες ποτέ ποιο από τα δύο θα έκανε την πρώτη κίνηση. Οπως δεν θα στοιχημάτιζες ποτέ τι μπορεί να σήμαινε αυτή η «χειρονομία» και για τα δύο.
Σε μια κρίσιμη καμπή για την προσωπική και επαγγελματική του ζωή, ο μελετητής της άγριας θαλάσσιας ζωής και κινηματογραφιστής, Κρεγκ Φόστερ βρήκε στις καθημερινές του «επαφές» με το θηλυκό χταπόδι ένα νόημα και μαζί ένα αχαρτογράφητο εγχειρίδιο για το πώς επιβιώνεις σε έναν κύκλο ζωής που κρύβει συνεχώς κινδύνους, εκπλήξεις και το αναπόφευκτο τέλος.
Η αρχική επαφή του με το χταπόδι του ξύπνησε εκ νέου το ενδιαφέρον του για την άγρια ζωή, τη μαγεία και το μυστήριό της. Η γνωριμία μαζί του έγινε η αφορμή για μια εντομολογική παρατήρηση των τρόπων με τον οποίον αυτό κινείται, κυνηγάει, τρώει, πονάει, ζευγαρώνει, όπου «αυτό» να σημειώσουμε ότι μιλάμε για ένα από τα πιο ευφυή θαλάσσια ζώα, μια πρωτοφανής περίπτωση στην αλυσίδα της πανίδας του πλανήτη. Η σχέση μαζί του γίνεται αυτόματα θεραπεία, ένα νόημα ζωής και το σημαντικότερο μια μέθοδος αυτογνωσίας. Οι καθημερινές επαφές τους, μια νέα αλυσίδα γνώσης για την ανθρωπόκαινο εποχή, την εποχή κατά την οποία ο άνθρωπος προσαρμόζει ο ίδιος (αντί να προσαρμόζεται, όπως σε πρότερες περιόδους) τη φύση γύρω του, σημάδι τόσο της εξέλιξης του όσο και της αντιστρόφως ανάλογης καταστροφής του πλανήτη.
Σαν δύο άνθρωποι που γνωρίζονται σιγά σιγά πριν υποσχεθούν ο ένας στον άλλον αιώνια αγάπη, άνθρωπος και χταπόδι μαθαίνουν ο ένας (από) τον άλλον. Και σε μια υπέρβαση της όποιας φυσικής ισορροπίας θα ορκιζόσουν πως το χταπόδι ανυπομονεί για τον ερχομό του δύτη, ακριβώς με την ίδια λαχτάρα που ο δύτης ξεκινάει κάθε μέρα την ίδια ακριβώς ώρα για να συναντήσει την «αγαπημένη» του.
Το ντοκιμαντέρ των Πιπα Ερλις και Τζειμς Ριντ μπορεί να μην γίνεται ποτέ η ντισνεϊκή φαντασμαγορία που υπόσχεται το παράδοξο του πρωταγωνιστικού του ζευγαριού και είναι αλήθεια πως η εκ των πραγμάτων ανισοβαρής διανομή των «μαθημάτων ζωής» ανάμεσα στα δύο πλάσματα με τον άνθρωπο να έχει περισσότερο ανάγκη τα μαθήματα των ζώων παρά το αντίθετο, στερεί από την κινηματογραφική αλληλεπί-δραση. Ωστόσο παραμένει μια περισσότερο από διαφωτιστική ανάγνωση της σχέσης των ανθρώπων με τα ζώα, της ψυχαναλυτικής επίδρασης που έχει η φύση στον άνθρωπο και της αποκαλυπτικής προς πάσα χρήση αποτύπωσης ενός κύκλου ζωής που - ακόμη και χωρίς τον επεξηγηματικό μελοδραματισμό του διαρκούς voice over - είναι αρκετός να διδάξει τα πιο πολύτιμα μαθήματα αντοχής, επιβίωσης ακόμη και θανάτου.
Η πραγματικά σπαρακτική απόφαση του Φόστερ να γίνεται ξανά και ξανά μάρτυρας της πιο μικρής και μεγάλης τραγωδίας της «αγαπημένης» του, χωρίς να επεμβαίνει, ενώ θα μπορούσε, είναι με διαφορά το μεγαλύτερο μάθημα σεβασμού που θα μπορούσε να πάρει ο άνθρωπος για το πώς θα έπρεπε να συμπεριφέρεται στη Φύση και συνεπακόλουθα στην ίδια του τη... φύση.
Το «Τι Μου Εμαθε Ενα Χταπόδι» (My Octopus Teacher) των Πιπα Ερλις και Τζειμς Ριντ θα ήταν το επίσημο άνοιγμα του 22ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το οποίο ακυρώθηκε λόγω των έκτακτων συνθηκών με τον κορονοϊό και η αιχμή του αφιερώματος «Ανθρωπόκαινος» της διοργάνωσης. Η ταινία θα προβληθεί σε παγκόσμια πρώτη ταυτόχρονα σε τέσσερις θερινούς κινηματογράφους της Θεσσαλονίκης την Τετάρτη 15 Ιουλίου στις 21.30 (ώρα προσέλευσης: 21.00):
- στο cine Natali (Λεωφ. Μεγ. Αλεξάνδρου 3)
- στο cine Ελληνίς (Λεωφ. Στρατού 19)
- στο cine Πανόραμα (1ο χλμ. Οδού Πανοράματος-Θέρμης, Πανόραμα)
- στο cine Άλσος - Θερινός Κινηματογράφος Δήμου Συκεών (Θάσου 74, Συκιές)
Για την είσοδό του στις προβολές, το κοινό θα μπορεί να προμηθευτεί από την Τρίτη 7 έως την Τρίτη 14 Ιουλίου (εκτός Σαββάτου και Κυριακής) δελτία δωρεάν εισόδου από τα γραφεία του Φεστιβάλ στη Θεσσαλονίκη (Ολύμπιον, Πλατεία Αριστοτέλους 10, ώρες: 11:00 – 17:00). Το κοινό θα μπορεί να προμηθευτεί δελτία εισόδου και από τους θερινούς κινηματογράφους πριν την έναρξη της εκδήλωσης, μόνο σε περίπτωση που υπάρχουν κενές θέσεις.
