Γνωρίζουμε καλά (κινηματογραφικά) την Κριστίνα Γκρόζεβα και τον Πέταρ Βαλτσάνοφ, για δυο λόγους. Από τη μια, οι τρεις προηγούμενες ταινίες τους, το «Μάθημα», το «Glory» και ο «Πατέρας», όλες ελληνικές συμπαραγωγές (με τις Κωνσταντίνα Σταυριανού και Ρένα Βουγιούκαλου της Graal), προβλήθηκαν με κριτική επιτυχία στο ελληνικό κοινό. Κι από την άλλη, ό,τι περιγράφουν, όσο κεντροευρωπαϊκό ή βαλκανικό κι αν μοιάζει, αποτυπώνει ιστορίες κι ανθρώπους επώδυνα, καμιά φορά και κωμικά, ίδιους μ' εμάς.
Φέτος, το δημιουργικό δίδυμο των Γκρόζεβα και Βαλτσάνοφ, παρουσιάζουν τον «Θρίαμβο», και πάλι συμπαραγωγή με την Graal, που μετά την παγκόσμια πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ του Τορόντο, κάνει την πρώτη του προβολή σε ελληνικό έδαφος στους Ανοιχτούς Ορίζοντες του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Στο σταυροδρόμι του κατάμαυρου, αλλά συχνά ξεκαρδιστικού, χιούμορ κι ενός ανθρωποκεντρικού ρεαλισμού, η νέα ταινία τους βασίζεται, όσο απίστευτο κι αν μοιάζει, σε γεγονότα. Ο «Θρίαμβος» είναι μια πολιτική σάτιρα τοποθετημένη μετά την πτώση του Κομμουνισμού, στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το Τείχος έπεσε. Η Βουλγαρία βρίσκεται σε σύγχυση. Οι κυβερνήσεις έρχονται και φεύγουν, δεν υπάρχει ψωμί στα καταστήματα, δεν υπάρχουν καύσιμα στα βενζινάδικα, ενώ οι δρόμοι της Σόφιας κατακλύζονται από διαδηλωτές. Περίπου 30 χιλιόμετρα από εκεί, υπό πλήρη μυστικότητα, μια ειδική ομάδα από υψηλόβαθμους στρατιωτικούς και ένα μέντιουμ, σκάβει μια τρύπα στο έδαφος, αναζητώντας μια εξωγήινη ηγετική δύναμη που θα κάνει τη Βουλγαρία και πάλι μια ένδοξη χώρα και θα επιφέρει τον απόλυτο... θρίαμβο.
Δίπλα στην Graal, ο «Θρίαμβος» έχει τον Γιώργο Μαυροψαρίδη στο μοντάζ, τον Κώστα Βαρυμποπιώτη στον σχεδιασμό ήχου και τον Θοδωρή Οικονόμου στην πρωτότυπη μουσική. Οι δυο δημιουργοί της ταινίας, η Κριστίνα Γκρόζεβα και ο Πέταρ Βαλτσάνοφ, μίλησαν στο Flix, λίγο πριν έρθουν στη Θεσσαλονίκη για την προβολή τους στο Φεστιβάλ, για τις αλήθειες, τα δράματα και τα γέλια της ταινίας αλλά, κυρίως, του σύγχρονου πολιτισμού.
Ποια ήταν η έμπνευσή σας για τον «Θρίαμβο»; Ποια στοιχεία θα λέγατε ότι αντιστοιχούν στην πραγματικότητα ή σε κάποια μορφή της;
Πέταρ Βαλτσάνοφ Ο «Θρίαμβος» είναι το τελευταίο μέρος της τριλογίας «αποκόμματα εφημερίδων». Το πρώτο μέρος είναι το «Μάθημα». Πρόκειται για έναν δάσκαλο που ληστεύει μια τράπεζα. Το δεύτερο είναι το «Glory» - για τον εργάτη των σιδηροδρόμων που βρίσκει μια βαλίτσα γεμάτη χρήματα στις γραμμές και τα επιστρέφει στο κράτος, το οποίο τον ανταμείβει με ένα ρολόι που σταματά να λειτουργεί. Τώρα, με το «Θρίαμβο», κλείνουμε αυτόν τον δημιουργικό κύκλο, τον αφιερωμένο στην παράλογη πραγματικότητα στην οποία ζούμε.
Κριστίνα Γκρόζεβα Στην ουσία, γνωρίζουμε αυτή την ιστορία όχι μόνο από τις εφημερίδες - είμαστε μάρτυρες αυτών των γεγονότων. Θυμάμαι έντονα όταν είδα για πρώτη φορά το στρατόπεδο που εμφανίστηκε ξαφνικά στην πεδιάδα κοντά στο εξοχικό σπίτι της οικογένειάς μας. Ημουν στην εφηβεία τότε και ήμουν πολύ περίεργη για το τι συνέβαινε εκεί. Υπήρχαν πολλές εικασίες και υποθέσεις, ιδιαίτερα όταν κάθε ερώτηση αντιμετωπιζόταν με τη φράση «είναι απόρρητο»! Αλλά οι ντόπιοι είχαν δει φορτηγά γεμάτα με χώμα να αναχωρούν από εκεί, γεγονός που προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη έκπληξη. Μετά, η πρώτη ιδιωτική εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο που ανακοίνωνε ότι οι στρατιωτικοί έκαναν ανασκαφές στο σημείο, ψάχνοντας για εξωγήινη νοημοσύνη. Ετσι φυτεύτηκε ο σπόρος, η ιδέα, στο μυαλό μας.
Σίγουρα ο "Θρίαμβος" ήταν το πιο απαιτητικό πρότζεκτ μας ως τώρα. Γράφαμε το σενάριο για πάνω από πέντε χρόνια. Το μοντάζ διήρκεσε δύο χρόνια. Ευτυχώς που ήρθε ο Γιώργος Μαυροψαρίδης για να μας βοηθήσει και να μας βγάλει από τη δύσκολη θέση.»
Εχετε συνεργαστεί σε πολλές ταινίες, πώς έχει εξελιχθεί ή αλλάξει η δημιουργική σας συνεργασία όλα αυτά τα χρόνια; Ο «Θρίαμβος» ήταν από τις ευκολότερες ή πιο δύσκολες συνεργασίες σας;
Κ.Γ. Για να είμαι ειλικρινής, δεν έχουμε δώσει σημασία στο πώς η συνεργασία μας έχει εξελιχθεί ή αλλάξει. Ημασταν απασχολημένοι με άλλα ζητήματα κατά τη δημιουργική διαδικασία. Αλλά σίγουρα ο «Θρίαμβος» ήταν το πιο απαιτητικό πρότζεκτ μας ως τώρα. Γράφαμε το σενάριο για πάνω από πέντε χρόνια. Το μοντάζ διήρκεσε δύο χρόνια. Ευτυχώς που ήρθε ο Γιώργος Μαυροψαρίδης για να μας βοηθήσει και να μας βγάλει από τη δύσκολη θέση.
Π.Β. Είμαστε επίσης ευγνώμονες στους Ελληνες παραγωγούς μας από την Graal Films, την Κωνσταντίνα Σταυριανού και τη Ρένα Βουγιούκαλου, που μάς έδειξαν όλη την υπομονή και υποστήριξη του κόσμου και που υπέμειναν αυτή την καλλιτεχνική αναστάτωση με κατανόηση και σοφία.
Η ταινία είναι κατά κάποιο τρόπο μαύρη κωμωδία. Πώς πιστεύετε ότι το χιούμορ ενισχύει το δράμα στις ταινίες ή στη ζωή;
Π.Β. Το χιούμορ και το δράμα συχνά πηγαίνουν χέρι-χέρι στη ζωή. Πάντα μας εμπνέει να προσπαθούμε να τα συνδυάζουμε, γιατί κάνουν τις ιστορίες πολύ πιο ζωντανές, πιο ρεαλιστικές και πολυσήμαντες.
Κ.Γ. Ναι, κάτι που από μακριά φαίνεται αστείο, αν ζουμάρεις μπορεί να καταλάβεις ότι φέρει μια θλίψη. Ετσι είναι στις ταινίες μας, ελπίζουμε.
Πριν από περίπου 10 χρόνια, πιστεύαμε ότι αυτά ήταν μόνο δικά μας, τοπικά προβλήματα, ή τουλάχιστον προβλήματα των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, τώρα φαίνεται ότι όλα αυτά έχουν εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του κόσμου. Είναι σαν η επιδημία της τρέλας να έχει εξαπλωθεί παντού.»
Πώς θα λέγατε ότι ο «Θρίαμβος» σχολιάζει ή υπογραμμίζει τη σύγχρονη Βουλγαρία, την Ευρώπη ή τον κόσμο, σε ό,τι αφορά την πολιτική κατάσταση αλλά και τα πολιτιστικά ζητήματα;
Π.Β. Στην πραγματικότητα, ο «Θρίαμβος» είναι μια αλληγορία για την απίθανη μετάβαση που βιώνει η κοινωνία μας, ή μάλλον, στην οποία έχει κολλήσει τα τελευταία 30 χρόνια. Η άρνηση της πραγματικότητας για πολλούς ανθρώπους που προτιμούν να πάνε σε μέντιουμ παρά σε γιατρό, η απροθυμία της κοινωνίας μας να ωριμάσει και να αναλάβει την ευθύνη για τις επιλογές και τις αποφάσεις της, η άρνηση της ελευθερίας, η τάση να υποκύπτουμε στη χειραγώγηση και να πιστεύουμε σε υποσχέσεις εύκολης επιτυχίας και θαυμάτων, η στροφή προς εθνικιστικές και ψευδοπατριωτικές ιδέες, η νοσταλγία για το παρελθόν…
Κ.Γ. Ναι, όλα αυτά τα θέματα αντικατοπτρίζονται στον «Θρίαμβο». Και αν αρχικά, όταν αρχίσαμε να γράφουμε το σενάριο, πριν από περίπου 10 χρόνια, πιστεύαμε ότι αυτά ήταν μόνο δικά μας, τοπικά προβλήματα, ή τουλάχιστον προβλήματα των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, τώρα φαίνεται ότι όλα αυτά έχουν εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του κόσμου. Είναι σαν η επιδημία της τρέλας να έχει εξαπλωθεί παντού. Εχουμε την ανησυχητική αίσθηση ότι η αυτοεξαπάτηση και η απώλεια της ικανότητας κριτικής σκέψης εξαπλώνονται σε όλο και περισσότερους ανθρώπους στον κόσμο.
Πώς επιλέξατε το βασικό καστ, ποιες ήταν οι πρώτες αντιδράσεις τους στο σενάριο και πώς προετοιμαστήκατε μαζί τους;
Π.Β. Οταν δουλεύουμε το κάθε σενάριο μας αρέσει να έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα των ηθοποιών που θα παίξουν τους ρόλους. Ακόμη και στο επίπεδο της επεξεργασίας, είχαμε στο μυαλό μας τη Μαργκίτα Γκοσέβα (Πιρίνα) και τον Ιβάν Σάβοφ (Στρατηγός). Στο πρώτο ντραφτ εμφανίστηκε και η εικόνα της Μαρία Μπακαλόβα για το ρόλο της Σλάβα. Μόλις την είχαμε γνωρίσει, ήταν φοιτήτρια στην Κρατική Σχολή Κινηματογράφου και Θεάτρου και ήμασταν καθηγητές εκεί. Διακρίναμε αμέσως το ταλέντο της και την καλέσαμε να παίξει έναν μικρό αλλά καίριο ρόλο στην ταινία «Ο Πατέρας».
Κ.Γ. Αλλά μετά έκανε ένα μεγάλο άλμα με τον ρόλο της στο «Borat 2» και απέσπασε υποψηφιότητα για Οσκαρ. Τότε αρχίσαμε να σκεφτόμαστε ότι δεν θα είχαμε πολλές πιθανότητες να την συμπεριλάβουμε στο καστ του «Θριάμβου» γιατί θα ήταν πολύ απασχολημένη και δύσκολα θα έβρισκε χρόνο για εμάς. Επιπλέον, με τον μικρό μας προϋπολογισμό δεν θα μπορούσαμε να καλύψουμε την αμοιβή της. Ετσι αρχίσαμε να αναζητούμε άλλη κατάλληλη ηθοποιό. Αλλά μάταια. Δοκιμάσαμε ακόμη και μια θαυμάσια Ελληνίδα ηθοποιό, αλλά το γλωσσικό εμπόδιο ήταν αξεπέραστο. Ετσι, έναν μήνα πριν τα γυρίσματα, βρισκόμασταν σε αδιέξοδο. Οπότε, πήραμε το θάρρος και της στείλαμε το σενάριο. Και προς έκπληξή μας, πολύ γρήγορα μας έγραψε ότι της άρεσε το σενάριο και είναι έτοιμη να ξεκινήσει.
Τι πιστεύετε ότι κάνει τον «Θρίαμβο» ελκυστικό για ένα διεθνές και όχι μόνο βουλγαρικό κοινό;
Κ.Γ. Ο «Θρίαμβος» είναι ένα είδος προειδοποίησης προς τον κόσμο. Είναι μια υπενθύμιση πως ό,τι συνέβη εδώ μπορεί να ξανασυμβεί αλλού. Δεν ξέρω γιατί εμείς οι άνθρωποι έχουμε την τάση να κάνουμε κύκλους και να επιστρέφουμε εκεί όπου έχουμε ήδη βρεθεί, αρνούμαστε να μάθουμε από την Ιστορία. Ελπίζουμε, λοιπόν, ότι το κοινό εκτός Βουλγαρίας θα λάβει αυτό το μήνυμα.
Π.Β. Κι εκτός αυτού, η ταινία είναι αστεία και ενδιαφέρουσα. Προσθέστε σε αυτό το γεγονός ότι βασίζεται σε αληθινά γεγονότα, και πιστεύουμε ότι ο κόσμος θα θέλει να τη δει.
Πώς θα λέγατε ότι μια πορεία σε φεστιβάλ βοηθά μια ταινία, και συγκεκριμένα αυτή την ταινία; Πώς αισθάνεστε για τις προβολές σας στη Θεσσαλονίκη;
Π.Β. Τα φεστιβάλ είναι μια ευκαιρία για ταινίες όπως η δική μας – ανεξάρτητες, χαμηλού προϋπολογισμού, σε μια γλώσσα που θεωρείται παράξενη – να συναντήσουν ένα διεθνές κοινό, να γίνουν γνωστές και να προβληθούν.
Κ.Γ. Πάντα ενθουσιαζόμαστε όταν πρόκειται να δείξουμε ταινία σ' ένα φεστιβάλ και να γνωρίσουμε το κοινό. Ανυπομονούμε για το Φεστιβάλ στη Θεσσαλονίκη!
Η ταινία «Θρίαμβος» προβάλλεται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, στο τμήμα Ανοιχτοί Ορίζοντες, το Σάββατο, 2 Νοεμβρίου, στις 20.00, στην αίθουσα Σταύρος Τορνές και ξανά την Κυριακή, 3 Νοεμβρίου, στις 14.00, στην αίθουσα Φρίντα Λιάππα.
Βρείτε εδώ τα 65 πράγματα που περιμένει το Flix να δει στο 65ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης
To 65o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης διεξάγεται φέτος από τις 31 Οκτωβρίου μέχρι και τις 10 Νοεμβρίου. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο επίσημο site του Φεστιβάλ, στην επίσημη σελίδα του στο Facebook και το Instagram.
