Μια από τις πιο εκρηκτικές γυναικείες προσωπικότητες της γαλλικής avant-garde, η Νίκι ντε Σεν Φαλ υπήρξε ζωγράφος, γλύπρια, καλλιτέχνης περφόρμανς και σκηνοθέτης, αλλά περισσότερο ίσως από όλα αυτά ένα αντισυμβατικό πνεύμα που δεν χωρούσε στην εποχή της, ούτε στις γνώριμες έννοιες «γυναίκα», «κόρη», «μητέρα».
Η βιογραφία της με τίτλο «Νίκι» - στις αίθουσες από την Πέμπτη 3 Απριλίου - σταματάει ακριβώς στο σημείο που η Νίκι βρίσκει την καλλιτεχνική φωνή της, ως αντίβαρο σε μια σκοτεινή παιδική ηλικία και στον καθημερινό της αγώνα να υποδυθεί με επάρκεια τους ρόλους που μια κοινωνία αποδίδει στις γυναίκες. Ξεκινάει όμως από το θαυμασμό της ηθοποιού Σελίν Σαλέτ, η οποία με σεβασμό, δέος και χωρίς καλλωπισμούς θέλησε να αφηγηθεί την ιστορία της Νίκι ντε Σεν Φαλ για να μπορέσει ίσως έτσι να δικαιώσει κάπως μια γυναίκα που είχε πάντα ανάγκη την... κατανόηση.
Στο Flix, η Σελίν Σαλέτ αποκαλύπτει πως βρέθηκε στα χέρια της μια ιστορία που την αφορούσε πολύ περισσότερο από την ιστορική ή αρχειακή της σημασία για την μεταπολεμική σύγχρονη τέχνη.
H Σελίν Σαλέτ με την Σαρλότ Λε Μπόν στα γυρίσματα της ταινίας
Δεν διάλεξα εγώ την Νίκι ντε Σεν Φαλ. Με διάλεξε αυτή. Είδα μια συνέντευξή της και εντυπωσιάστηκα από το πόσο μοντέρνα ήταν σαν γυναίκα. Μιλούσε σε έναν άντρα, τη δεκαετία του '60 αλλά ήταν τόσο μπροστά από την εποχή της. Μετά ανακάλυψα την ιστορία της, το σκοτεινό κεφάλαιο της αιμομιξίας που την στιγμάτισε, τα βήματά της για να μπορέσει να ελευθερωθεί από τους δαιμονές της. Η ταινία βασίζεται στην αυτοβιογραφία της με τίτλο «Εγώ και ο Χάρι: Τα Οικογενειακά Χρόνια» που αναφέρεται στο πώς κατάφερε να μεταμορφωθεί σε μια ηρωίδα της ζωής. Το ταξίδι της από το σκοτάδι στην κόλαση και από εκεί στο φως με συγκίνησε βαθιά...
Στο παρελθόν είχαν προσπαθήσει πολλοί να κάνουν ταινία για την Νίκι. Και η Σούζαν Σαράντον είχε ενδιαφέρθεί κάποια στιγμή. Αλλά ήταν δύσκολο γιατί η οικογένειά της δεν έδινε ποτέ άδεια για να χρησιμοποιηθούν τα έργα της. Και αυτό σταματούσε όλους όσους προσπάθησαν να ζωντανέψουν την ιστορία της. Από μια άποψη μοιάζει λογικό γιατί είναι μια πολύ ιδιαίτερη και ευαίσθητη ιστορία και η οικογένειά της, κατά κύριο λόγο η γιαγιά της, δεν ήθελε να την χειριστούν με φτηνό τρόπο.
Είναι η πρώτη μου ταινία. Δεν μπορούσα να εγγυηθώ ότι θα είναι καλή. Το μόνο που ήξερα είναι ότι ήθελα να μείνω πιστή στα λόγια και το πνεύμα της Νίκι ντε Σεν Φαλ. Και αυτό τήρησα σε όλη τη διάρκεια της παραγωγής της ταινίας. Οταν η ταινία πήγε τελικά στο Φεστιβάλ Καννών, ήμουν πλέον σίγουρη πως οι περισσότερες από τις αντιστάσεις της οικογένειας θα είχαν εξαφανιστεί.
Mε ενδιέφερε περισσότερο η διαδικασία της μεταμόρφωσης αυτής της γυναίκας. Ηταν μια από τις πιο μεγάλες της επιτυχίες. Οχι μόνο να καταφέρει να επιβιώσει αλλά να ξαναγεννηθεί σαν μια δυνατή γυναίκα που μπορεί πλέον να έχει πρόσβαση στη δυναμή της. Σε αυτά τα 10 χρόνια που διαδραματίζεται η ταινία, έρχεται αντιμέτωπη με την κατάρρευση της υγείας της και με τον τρόμο να χάσει την οικογένειά της.
Η ιστορία της Νίκι ντε Σεν Φαλ δικαιώνει όχι μόνο την ίδια αλλά και όλες τις γυναίκες. Ολες τις γυναίκες που συνθλίβονται μέσα σε κοινωνίες που τις θεωρεί τρελές ή εκτός νόρμας. Η Νίκι πήρε την τρέλα της και την έκανε τέχνη. Και έτσι κατάφερε να επιβιώσει και να δημιουργήσει. Είναι ένα παράδειγμα ελευθερίας και ανεξαρτησίας.»
Εμπνεύστηκα από την εμπειρία μου ως ηθοποιός. Μου άρεσε πολύ ο τρόπος με τον οποίο είχα δουλέψει με τον Φρανσουά Ντιπεϊρον στο «Mon âme par toi guérie», μια ταινία που γυρίσαμε τέσσερις άνθρωποι και μια κάμερα, με τον ήλιο, τους ηθοποιούς και πολλά εστιατόρια. Ζήτησα λοιπόν από τον διευθυντή φωτογραφίας Βικτόρ Σεγκίν να τραβήξει χωρίς φώτα, χωρίς μακενιστικά, χωρίς μακιγιάζ, χωρίς σενάριο... Ηθελα η ταινία να είναι ζωντανή, γρήγορη, σαν να συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Τα υπόλοιπα στοιχεία ήρθαν από την ίδια την ιστορία της Νίκι.
Η Σαρλότ Λε Μπόν ήταν σαν να ήταν η Νίκι ντε Σεν Φαλ. Μοιάζουν όχι μόνο εξωτερικά αλλά και σαν δυναμική. Της εμπιστεύτηκα το ρόλο και δεν με απογοήτευσε ούτε μια στιγμή. Το αντίθετο. Σε όλα τα ψηλα ή χαμηλά ημιτόνια του ρόλου υπήρξε φανταστική. Πολύ θαρραλέα ερμηνεία. Φοβόταν κι αυτή όπως κι εγώ να αναμετρηθούμε με τη Νίκι. Αλλά τελικά συνειδητοποιήσαμε πως η Νίκι είναι εκεί, είναι γύρω μας, είναι μέσα μας. Και έτσι υπήρξε μια διαδικασία επικοινωνίας που δεν περιγράφεται με λόγια.
Η ιστορία της Νίκι ντε Σεν Φαλ δικαιώνει όχι μόνο την ίδια αλλά και όλες τις γυναίκες. Ολες τις γυναίκες που συνθλίβονται μέσα σε κοινωνίες που τις θεωρεί τρελές ή εκτός νόρμας. Η Νίκι πήρε την τρέλα της και την έκανε τέχνη. Και έτσι κατάφερε να επιβιώσει και να δημιουργήσει. Είναι ένα παράδειγμα ελευθερίας και ανεξαρτησίας.
Το «Νίκι» της Σελίν Σαλέτ θα προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες από την Πέμπτη 3 Απριλίου.