Η επιτυχία που είχε το «Μαύρο Ψωμί» του Αγκουστί Βιγιαρόνγκα πίσω στο 2014 - υποψηφιότητα της Ισπανίας για το Οσκαρ Καλύτηρης Ξενόγλωσσης Ταινίας, 9 βραβεία Γκόγια και παγκόσμια κριτική και εμπορική αναγνώριση - ήταν αρκετή για να κάνει το όνομα του δημιουργού του μια από τις υπολογίσιμες δυνάμεις του ευρωπαϊκού σινεμά.
Η νέα του ταινία, «Αβέβαιος Θρίαμβος», δεν είναι παρά η μεταφορά του ομώνυμου θρυλικού μυθιστορήματος του Χοάν Σάλες το οποίο ξεκίνησε να γράφεται το 1956 και ολοκληρώθηκε το 1971 και το οποίο αφηγείται τον Ισπανικό Εμφύλιο μέσα από το βλέμμα του ηττημένου προσπαθώντας να μην πάρει θέση, αλλά επικεντρώνοντας σε ανθρώπινες ιστορίες επιβίωσης μέσα στη λαίλαπα του πολέμου.
Στο Flix, ο Αγκούστι Βιγιαρόνγκα μιλάει, με αφορμή την έξοδο της ταινίας στις αίθουσες, για τη διαρκή επιστροφή του στον Ισπανικό Εμφύλιο, τη δυσκολία του να διασκευάζεις ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα, τον Ντέιβιντ Λιν που με κάποιο τρόπο βρισκόταν στο μυαλό του κατά τη διάρκεια του γυρίσματος.
Πώς αποφασίσατε να διασκευάσετε το βιβλίο του Χουάν Σάλες;
Η αλήθεια είναι ότι ενδιαφέρθηκα για τη διασκευή εξαιτίας του παραγωγού Ισόνα Πασόλα. Ειχαμε κάνει μαζί τη «Θάλασσα» και το «Μαύρο Ψωμί» και με τον «Αβέβαιο Θρίαμβο» ήταν σαν να ολοκληρώνουμε μια τριλογία. Δεν αναζητούσαμε συγκεκριμένα κάτι τέτοιο όταν ξεκινούσαμε να κάνουμε ταινίες μαζί, αλλά το αποτέλεσμα ήταν μια τριλογία για τον Ισπανικό Εμφύλιο.
Πώς μεταφέρει κάποιος ένα βιβλίο πάνω των 1000 σελίδων σε μια ταινία 115 λεπτών;
Η διασκευή ήταν μια πολύ δύσκολη δουλειά. Το βιβλίο είναι, όπως λέτε, πάνω από 1000 σελίδες και περιλαμβάνει πολλά θέματα. Η πιο σημαντική απόφαση ήταν ποιοί χαρακτήρες θα μείνουν και ποιοι θα φύγουν, όπως επίσης και ποια θέματα θα μείνουν απέξω. Υπάρχουν θέματα μεταφυσικά, φιλοσοφικά, θρησκευτικά που θα έκαναν την ταινία πολύ βαριά, πράγμα που δεν συμβαίνει στο βιβλίο.
Τι σας συγκίνησε στο βιβλίο και την ιστορία;
Οι χαρακτήρες είναι αυτό που μου άρεσε πιο πολύ από το βιβλίο. Και ανάμεσα σε όλους τους χαρακτήρας, αυτή που με γοητεύει πιο πολύ είναι η Καρλάνα. Μια γυναίκα που στέκεται κοντά στη γη της, το σπίτι της, τα παιδιά της και είναι ικανή να κάνει τα πάντα για να επιβιώσει. Ενα καθαρό παράδειγμα του τι συνέβη στον πόλεμο, σε κάθε πόλεμο με ανθρώπους που παλεύουν για την επιβίωσή τους με ό,τι μέσα έχουν στη διάθεσή τους.
Τι σας κάνει να επιστρέφετε στην περίοδο του Ισπανικού Εμφυλίου;
Δεν είναι ότι με γοητεύει ειδικά ο Εμφύλιος, με γοητεύει όμως ο πόλεμος γενικά και οι συνέπειές του. Νομίζω ότι δεν έχουμε ασχοληθεί αρκετά με αυτό. Η ταινία τελειώνει με τις εικόνες των προσφύγων που αναγκαστηκαν να βρουν νέα σπίτια στη Γαλλία, το Μεξικό, τη Ρωσία και πολλοί από αυτούς κατέληξαν νεκροί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μπορείς να το συγκρίνεις με την κατάσταση των προσφύγων από τη Συρία σήμερα. Είναι μόνο ένα παράδειγμα...
Ο Αγκουστί Βιγιαρόνγκα στα γυρίσματα
Eίναι σημαντικό για τη σημερινή γενιά να επιστρέφει στις ταραγμένες περιόδους του παρελθόντος με σκοπό να ανταπεξέλθει στο παρόν και το μέλλον;
Νομίζω είναι πολύ σημαντικό για τις νέες γενιές να γνωρίζουν το παρελθόν. Δεν ξέρω αν μπορεί αυτό να επηρεάσει το παρόν. Αλλά οι νέες γενιές είναι τελείως διαφορετικές από τη δική μου. Εζησα μετά τον πόλεμο, σε μια χώρα που μιλούσε μόνο γι' αυτό. Σήμερα τα παιδιά μεγαλώνουν σε τελείως άλλες συνθήκες. Νομίζω ότι έχει πάντα αξία να ανατρέχεις στο παρελθόν.
Είναι ο «Αβέβαιος Θρίαμβος» ένα πολεμικό μελόδραμα ή μια ιστορία επιβίωσης;
Δεν νομίζω ότι το φιλμ είναι ένα πολεμικό μελόδραμα, ούτε καν ένα πολεμικό δράμα. Νομίζω πως πραγματικά είναι μια ιστορία επιβίωσης, κάθε χαρακτήρας προσπαθεί να επιβιώσει, όχι μόνο σωματικά αλλά και ηθικά. Προσπαθεί να μείνει πιστός σε αυτά που πιστεύει και να τα διατηρήσει μέχρι το τέλος.
Σκηνή από την ταινία
Ποια ήταν η έμπνευση για την όψη και τον τόνο της ταινίας:
Είναι δύσκολο να απαντήσω, γιατί δεν είχα κάποια πολυ συγκεκριμένη έμπνευση. Το μυθιστόρημα ήταν γεμάτο από εικόνες που μπορούσα να φέρω στο μυαλό μου, αλλά σε κάθε περίπτωση μια αναφορά θα ήταν η «Κόρη του Ράιαν» του Ντέιβιντ Λιν. Είναι μια ταινία με πόλεμο στο φόντο, αλλά την ίδια στιγμή ζούμε τον πόλεμο μέσα από μια τραγική ιστορία αγάπης. Αυτή η ταινία δεν ήταν μια καθαρή αναφορά όσο φτιάχναμε την ταινία, αλλά υποθέτω πως βρισκόταν κάπου στο κεφάλι μου.
H επιτυχία που είχε το «Μαύρο Ψωμί» έκανε τα πράγματα πιο εύκολα για εσάς σαν σκηνοθέτη;
Φυσικά και έκανε τα πράγματα πιο εύκολα. Ημουν ένας σχετικά άγνωστος σκηνοθέτης εδώ στην Ισπανία και μετά ήρθε το «Μαύρο Ψωμί», τα βραβεία Γκόγια και η απήχηση του κοινού. Τα πράγματα έγιναν πιο εύκολα, αλλά από την άλλη, έγινε και δύσκολο να μπορέσεις να επιστρέψεις σε πιο προσωικές ιστορίες. Στην πραγματικότητα, ό,τι έχω κάνει μετά το «Μαύρο Ψωμί» είναι λογοτεχνικές διασκευές και οι παραγωγοί είναι πιο ασφαλείς με αυτό, αλλά ανυπομονώ να επιστρέψω σε κάτι πιο μικρό, κάτι πιο προσωπικό.
