Πλήθος ταινιών και τηλεοπτικών έργων έχουν προσαρμόσει το παραμύθι «Η Μικρή Γοργόνα» του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, είτε live-action είτε κινούμενα σχέδια. Η πιο γνωστή είναι, φυσικά, η παραγωγή κινουμένων σχεδίων της Walt Disney του 1989, που ξεκίνησε την «Αναγέννηση» των κινουμένων σχεδίων της Disney και πρόσφατα έγινε ριμέικ σε live-action και προβάλλεται στις αίθουσες αυτήν την εποχή, με πρωταγωνίστρια την Χέιλι Μπέιλι.
Καμία όμως δεν είναι πιο ενδιαφέρουσα από την τσεχική live-action μεταφορά του 1976, «Malá mořská víla».
Στο «Malá mořská víla» (που μεταφράζεται αυτούσια ως «Η Μικρή Γοργόνα») πρωταγωνιστεί η Τσέχα ηθοποιός Μιροσλάβα Σαφράνκοβα, σε μία από τις πρώτες της εμφανίσεις, ως η Μικρή Γοργόνα, μαζί με τους γνωστούς συμπατριώτες της ηθοποιούς Ράντοβαν Λουκαβσκί, Πετρ Σβόιτκα και Λιμπούζε Σαφράνκοβα. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο αντισυμβατικός Καρέλ Κατσίνια, περισσότερο γνωστός για πολιτικά φορτισμένες ταινίες όπως το «Long Live the Republic!» του 1965 και «Το Αυτί» του 1970 (επίσημη συμμετοχή στις Κάννες), στις οποίες ανέπτυξε ένα προσωπικό στιλ περίεργης αφήγησης με σουρεαλιστικές και weird απολήξεις.
Από τα γυρίσματα της ταινίας
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '70, επικεντρώθηκε σε ιστορικές ταινίες, δράματα και παιδικές ταινίες, αλλά χωρίς να λείψει η διάθεσή του για πειραματισμό. Αυτή η λιγότερο γνωστή μεταφορά του παραμυθιού του Αντερσεν παρουσιάζει μια δημιουργικά ευφυή εκδοχή της ιστορίας που, παρά τους περιορισμούς της, καταφέρνει να διηγηθεί την ιστορία της νεαρής γοργόνας με φαντασία και ένα οπτικό ύφος που επηρεάζεται από το σουρεαλισμό και το Τσεχοσλοβακικό Νέο Κύμα, αποτελώντας μία από τις πιο περίεργες αλλά όμορφες εκδοχές του παραμυθιού.
Η ταινία παρουσιάζει τον υποθαλάσσιο κόσμο με έναν μοναδικό τρόπο. Ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί τεχνικές αργής κίνησης και θόλωσης της εικόνας, που, σε συνδυασμό με το φανταστικό περιβάλλον, της προσδίδει έντονο ψυχεδελικό χαρακτήρα. Οι γοργόνες δεν παρουσιάζονται με τις παραδοσιακές ουρές τους, αλλά ως υδάτινα πνεύματα, με μακιγιάζ, κοστούμια και χτενίσματα που τις κάνουν να μοιάζουν με ξωτικά ή μαγικά πλάσματα, σε αντίθεση με τον μουντό «πραγματικό κόσμο» της στεριάς.
Ωστόσο, η ιστορία και οι ερμηνείες είναι αυτά που αναδεικνύουν αυτήν την ταινία ως μία από τις καλύτερες εκδοχές του έργου του Άντερσεν. Παρόλο που δεν είναι μια πλήρως πιστή προσαρμογή, καταφέρνει να μεταφέρει όλες τις πτυχές του αρχικού έργου, ενώ εισάγει παράλληλα νέα στοιχεία που δίνουν περισσότερο βάθος στην ιστορία. Για παράδειγμα, η Μικρή Γοργόνα ετοιμάζεται να παντρευτεί έναν πρίγκιπα, αλλά αυτή τη φορά είναι σκεπτική για αυτό. Ο γάμος εμπλέκει επίσης κάποιες πολιτικές και κοινωνικές συγκρούσεις μεταξύ της οικογένειάς της και της οικογένειας του πρίγκιπα, προσθέτοντας ένα επίπεδο πολυπλοκότητας στο απλό παραμύθι που βασίζεται.
Από τα γυρίσματα της ταινίας
Η υπόλοιπη ταινία μοιάζει αρκετά με άλλες εκδοχές. Ωστόσο, το σενάριο του Κατσίνια εισάγει έννοιες φεμινισμού, κοινωνικής αλλαγής και επανάστασης, πιθανότατα λόγω της ενασχόλησής του σε προηγούμενες δουλειές του αλλά και λόγω και της πολιτικής επιρροής του. Να σημειωθεί ότι, κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, η Τσεχοσλοβακία - ως μέρος του Ανατολικού Μπλοκ της Σοβιετικής Ενωσης - υπέφερε από περιορισμούς στις πολιτικές ελευθερίες, καθώς η κυβέρνηση ασκούσε αυστηρό έλεγχο των μέσων ενημέρωσης και προώθησης του κομμουνισμού. Ορισμένα από τα σενάριά του Κατσίνια υποβλήθηκαν σε λογοκρισία, και αναγκάστηκε να στραφεί σε άλλους τύπους ταινιών από αυτούς που τον έκαναν γνωστό. Είναι πιθανό ότι, με το «Malá mořská víla», προσπάθησε να κάνει κοινωνικοπολιτικό σχολιασμό υπό το πρόσχημα μιας παιδικής ταινίας.
Συμπέρασμα, το «Malá mořská víla» ξεχωρίζει ακόμα ως μία από τις πιο ενδιαφέρουσες προσαρμογές της «Μικρής Γοργόνας», με την ψυχεδελική αισθητική της, τον συνδυασμό όμορφων και συγκλονιστικών εικόνων και το πολύπλοκο σενάριό της. Κάθε σινεφίλ πρέπει να της ρίξει μια ματιά, καθώς προσφέρει μια μοναδική πολιτισμική ερμηνεία του τι μπορεί να είναι μια προσαρμογή παραμυθιού.
Ευτυχώς, η ταινία είναι διαθέσιμη στο YouTube, καθιστώντας την πρόσβαση σε αυτήν σε παγκόσμιο επίπεδο πιο εύκολη από ποτέ.
