«Στην Αθήνα, ο Αμίρ, ένας Ιρανός πρόσφυγας διατηρεί ένα μικρό διαμέρισμα που έχει γίνει πέρασμα για όσους πρόσφυγες σαν αυτόν έχουν επιλέξει να εγκαταλείψουν τη χώρα τους. Η Ελλάδα, όμως, είναι μόνο μια στάση, σε ένα ταξίδι που όλοι τους εύχονται να τους οδηγήσει στη ευρωπαϊκή Δύση. Κολλημένοι στο διαμέρισμα του Αμίρ, ελπίζουν καθημερινά πως θα αποκτήσουν τα χαρτιά που χρειάζονται, τις επαφές και όσους θα αναλάβουν παράνομα να πάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους.»
Αυτή είναι η επίσημη υπόθεση του «Stop-Over» της πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας του Ιρανοελβετού Καβέχ Μπακτιάρι που φέρνει την Ελλάδα του 2013 στο κέντρο του 66ου Φεστιβάλ Καννών, αφού θα προβληθεί στο επίσημο πρόγραμμα του Δεκαπενθήμερου των Σκηνοθετών και αφηγείται με τον πιο γλαφυρό τρόπο τις περιπέτειες των Ιρανών προσφύγων που παγιδεύονται στη χώρα, προσπαθώντας να φύγουν ακόμη πιο μακριά προς το... Δυτικό όνειρο.
Πώς, όμως, ένας Ιρανός σκηνοθέτης ενδιαφέρθηκε να κάνει μια ταινία για την κατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, όπως τα αφηγείται ο ίδιος ο Μπακτιαρί:
«Με είχε καλέσει ένα ελληνικό Φεστιβάλ (σ.σ. αυτό ήταν το 17ο Μεσογειακό Φεστιβάλ Νέων Δημιουργών που γίνεται στη Λάρισα) για να προβάλλω την μικρού μήκους ταινία μου "Η Βαλίτσα", όταν έμαθα πως ένα μέλος της οικογένειάς μου που δεν είχα δει για χρόνια είχε εγκαταλείψει το Ιράν και είχε καταφέρει να διασχίσει την Τουρκία και να φτάσει παράνομα στο νησί της Σάμου όπου και τον συνέλαβαν οι Αρχές και τον φυλάκισαν στην Αθήνα. Με είχαν καλέσει και ζούσα σε ένα ξενοδοχείο, ενώ αυτός που απλά ήθελε να περάσει από την Ελλάδα για να φτάσει στην Ευρώπη βρισκόταν στη φυλακή. Τελικά τον συνάντησα όταν αποφυλακίστηκε και πήγα μαζί του σε ένα προάστιο της Αθήνα, σε ένα παλιό πλυντήριο όπου είχε μετατραπεί σε ένα μικρό διαμέρισμα όπου ζούσαν και άλλοι παράνομοι μετανάστες, περιμένοντας να βρουν τρόπο να φύγουν από την Ελλάδα. Αυτή ήταν και η αφορμή για να καταγράψω με την κάμερά μου τη ζωή αυτών των ανθρώπων.»
«Ολοι αυτοί οι άνθρωποι βρίσκουν καταφύγιο στο διαμέρισμα του Αμιρ, ο οποίος την εποχή που τον συνάντησα ζούσε ήδη στην Ελλάδα για τρία χρόνια και προκειμένου να επιβιώσει δίνει στέγη και τροφή αντί μικρού χρηματικού ανταλλάγματος σε νεοφερμένους πρόσφυγες. Με κάποιον τρόπο, ο Αμίρ, βοηθώντας τους άλλους δίνει νόημα στη δική του ζωή. Είναι δύσκολο, αλλά πρέπει κανείς να συνειδητοποιήσει πως οι πρόσφυγες που φτάνουν στην Αθήνα είναι ήρωες και το ότι έχουν φτάσει ζωντανοί στη μέση του ταξιδιού τους είναι πολύ σημαντικό γι' αυτούς, είναι ένα σημάδι ότι υπάρχουν και γι' αυτό νομίζω ότι δέχθηκαν να τους κινηματογραφήσω. Οι περισσότεροι απ' αυτούς ζουν καθημερινά με τον κίνδυνο. Ακόμη και μια βόλτα στο περίπτερο μπορεί να είναι ένα ραντεβού με τον θάνατο. Και είναι μόνο λίγοι αυτοί που καταφέρνουν να φύγουν παράνομα για κάπου άλλου.»
«Εμεινα στην Αθήνα για περίπου ένα χρόνο και έζησα στο ίδιο υπόγειο διαμέρισμα με τους ήρωες της ταινίας. Θα μπορούσα να ζήσω σε ένα ξενοδοχείο και να μην βλέπω τόσα πολλά λάστιχα αυτοκινήτων και παπούτσια από το παράθυρο του Αμίρ. Θα ένιωθα σαν κλέφτης αν απλά επισκεπτόμουν το διαμέρισμα και κατέγραφα κομμάτια της ζωής τους. Ηθελα να τους συνοδεύσω στην καθημερινότητά τους σαν ένας άλλος τους εαυτός, ένας Ιρανός σαν και αυτούς, αν και υπήρξα τυχερός να είμαι Ευρωπαίος πολίτης. Η κατάσταση είναι καταστροφική. Οι παράνομοι μετανάστες, κυνηγημένοι από την ακροδεξιά, έχουν γίνει οι αποδιοπομπαίοι τράγοι για τις δυστυχίες της Ελλάδας. Οι τύποι της Χρυσής Αυγής του κυνηγούν, τους χτυπούν και τους σκοτώνουν. Οι περισσότεροι έχουν εγκαταλείψει την Αθήνα και κρύβονται στην επαρχία, αν και υπάρχουν Ελληνες που προσπαθούν να τους βοηθήσουν.»
Κάπως έτσι, μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες της σύγχρονης Ελλάδας (και δεν μιλάει κανείς καθόλου για την κρίση, αφού η κατάσταση των προσφύγων που φτάνουν στη χώρα υπήρξε η ίδια και πριν από αυτήν), θα ανοίξει στο Φεστιβάλ Καννών, αν και όχι από κάποιον Ελληνα, αλλά από έναν τυχαίο μάρτυρα μιας αλήθειας που διαδραματίζεται στην πιο διάσημη ειδησεογραφικά γωνιά του κόσμου.
Δείτε παρακάτω δύο σκηνές από το «Stop - Over» (με γαλλικούς υπότιτλους):
Tags: cannes 2013, STOP-OVER
