Μοιάζει να μη διστάζει στιγμή ν' ανοίξει νέες πόρτες η Ελίνα Ψύκου: μετά από δυο μεγάλου μήκους ταινίες («Η Αιώνια Επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά» με πρεμιέρα στην Berlinale και «Ο Γιος της Σοφίας» με πρεμιέρα και βράβευση στην Τραϊμπέκα), μια αξιοσημείωτη πορεία στη δράση Η Χαμένη Λεωφόρος του Ελληνικού Σινεμά αλλά και στο διοικητικό συμβούλιο της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου και το πρόγραμμα Χώρα σε ΒΛέπω, βλέπει το 2024 να φιλοξενεί, από τη μια τη μίνι σειρά, «Ο Βοηθός του Ιατροδικαστή» (βασισμένη στο βιβλίο Ιατροδικαστής του Βασίλη Βασιλικού), που ετοιμάζει με παραγωγό τη Φένια Κοσσοβίτσα, στο Φεστιβάλ Βερολίνου και από την άλλη, τη νέα της ταινία, το εκκωφαντικά καίριο «Αδέσποτα Κορμιά», να επιλέγεται για το Διαγωνιστικό Τμήμα F:ACT του σημαντικότερου φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, CPH:DOX, στην Κοπεγχάγη, πριν και την ελληνική της πρεμιέρα στο Διεθνές Διαγωνιστικό του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Η νέα ταινία της Ελίνας Ψύκου είναι ένα ντοκιμαντέρ με τη μορφή road movie. Η Ρόμπιν είναι έγκυος, αλλά δε θέλει να γίνει μητέρα. Η Κατερίνα θέλει αλλά δεν μπορεί. H Κική θέλει απλώς να πεθάνει με αξιοπρέπεια. Ομως η άμβλωση, η εξωσωματική γονιμοποίηση και η ευθανασία αντίστοιχα δεν είναι νόμιμες στις χώρες τους. Τα «Αδέσποτα Κορμιά» εξερευνούν τη σωματική αυτονομία σε μια Ευρώπη όπου επιτρέπεται να ταξιδέψεις, να εργαστείς και να καταναλώσεις ελεύθερα αλλά όχι πάντα να ζήσεις ή να πεθάνεις όπως επιθυμείς.
Οι ηρωίδες που ακολουθεί η Ελίνα Ψύκου ταξιδεύουν σε μια Ευρώπη που ολοένα συντηρικοποιείται, διεκδικώντας τίποτα λιγότερο από αυτονομία και αυτοδιάθεση του σώματός τους. Το ταξίδι τους είναι αβάστακτα σοβαρό και ανέλπιστα αστείο, τα αιτήματά τους επείγοντα, ο αντίλογος σαθρός αλλά συχνά ηχηρός, το αποτέλεσμα αμφίρροπο. Τα «Αδέσποτα Κορμιά» («Stray Bodies») είναι ένα ντοκιμαντέρ για νομικά παράδοξα, τεχνητά σύνορα και κοινωνικές ανισότητες αλλά κυρίως ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή, το θάνατο και ακόμα περισσότερο για το δικαίωμα να επιλέγεις ανάμεσα στα δυο.
Η αφίσα της ταινίας, σχεδιασμένη από τον Νίκο Πάστρα
Λέει για την ταινία της η Ελίνα Ψύκου: Στις 28 Μαΐου 2011, η Μάλτα ψήφισε «Ναι» στο δημοψήφισμα που έγινε για τη νομιμοποίηση του διαζυγίου, αφήνοντας τις Φιλιππίνες και το Βατικανό να είναι τα μόνα κράτη στον κόσμο όπου το διαζύγιο εξακολουθεί να απαγορεύεται. Ομως, παρά τη νομιμοποίηση του διαζυγίου, η άμβλωση εξακολουθεί να είναι παράνομη στη Μάλτα, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου η υγεία της εγκύου κινδυνεύει, η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού ή αιμομιξίας ή όπου το έμβρυο δεν αναπτύσσεται φυσιολογικά. Οι γιατροί που πραγματοποιούν αμβλώσεις, καθώς και οι γυναίκες που συναινούν στη διαδικασία, αντιμετωπίζουν ποινή φυλάκισης από 18 μήνες έως 4 έτη. Μόλις τον Ιούνιο του 2023, η άμβλωση νομιμοποιήθηκε μόνο για την περίπτωση που η ζωή της εγκύου είναι σε κίνδυνο, κι αυτό εξαιτίας της μεγάλης αρνητικής δημοσιότητας που πήρε η υπόθεση μιας Αμερικανίδας τουρίστριας, της οποίας η εγκυμοσύνη παρουσίασε σοβαρές επιπλοκές κατά την παραμονή της στο νησί, αλλά οι γιατροί αρνήθηκαν να την υποβάλλουν σε άμβλωση προκειμένου να σώσουν τη ζωή της.
Και ενώ μια γυναίκα δεν επιτρέπεται να κάνει άμβλωση στη Μάλτα, μπορεί να ταξιδέψει στη γειτονική Ιταλία και να κάνει εκεί, χωρίς να περάσει από έλεγχο διαβατηρίων ή να χρειαστεί να ανταλλάξει νόμισμα, αφού η Μάλτα ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των γυναικών που ταξιδεύουν από τη Μάλτα σε άλλες χώρες της Ε.Ε. για να υποβληθούν σε άμβλωση, διεθνείς οργανώσεις εκτιμούν ότι είναι 300 ανά έτος. Σαν αποτέλεσμα, η άμβλωση είναι ένα δικαίωμα μόνο για τους προνομιούχους, όσους μπορούν να ανταπεξέλθουν στο κόστος αυτού του ταξιδιού.
Την ίδια στιγμή στην Ιταλία, ο νόμος για την εξωσωματική γονιμοποίηση είναι πολύ αυστηρός. Δεν επιτρέπεται για τα ομόφυλα ζευγάρια και τις γυναίκες που δεν είναι σε επίσημη ετερόφυλη σχέση. Η αυστηρή νομοθεσία έχει οδηγήσει πολλές Ιταλίδες να ταξιδεύουν στο εξωτερικό για να συλλάβουν παιδί με εξωσωματική γονιμοποίηση. Ενας από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς είναι η Ελλάδα. Ταυτόχρονα, στην Ελλάδα η ευθανασία παραμένει παράνομη, παρά τις κατά καιρούς προσπάθειες νομιμοποίησής της, με τους ασθενείς να αναζητούν τη λύση της ευθανασίας στο εξωτερικό, κυρίως στην Ελβετία.
Οι παραπάνω νομικές παραδοξότητες με έκαναν να αναρωτηθώ πόσο δεδομένες είναι στον σύγχρονο δυτικό κόσμο κάποιες στοιχειώδεις ελευθερίες, καθώς και η αξιοπρεπής και ισότιμη μεταχείριση των ανθρώπων σε ζητήματα που αφορούν τη ζωή και τον θάνατο. Επιπλέον, πόσο η Καθολική και η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία υπονομεύουν την πρόσβαση σε ορισμένα κοινωνικά αγαθά; Η Ευρώπη έχει δουλέψει για την κοινωνική συνοχή των κρατών της εξίσου με το όσο έχει δουλέψει για την οικονομική και εδαφική συνοχή τους; Και τελικά πόσο πιθανό είναι αυτά τα στοιχειώδη δικαιώματα να υπονομευτούν ακόμη περισσότερο από την απότομη άνοδο της λαϊκίστικης ακροδεξιάς και την ανησυχητική εξάπλωση των συντηρητικών πεποιθήσεων;
Σε μια εποχή όπου οι Ευρωπαίοι ταξιδεύουν από χώρα σε χώρα ελεύθερα και άρα περισσότερο από ποτέ, το ντοκιμαντέρ «Αδέσποτα Κορμιά» είναι ένα διαφορετικό και ασυνήθιστο ταξίδι, ένα επείγον road movie σε μια ήπειρο που απειλείται από κρίση και διαίρεση. Στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού θα διαπιστώσουμε πως η κατάργηση των φυσικών συνόρων στην Ευρώπη δυστυχώς δεν έφερε και την αντίστοιχη κατάργηση των νομικών, κοινωνικών και άλλων τεχνητών συνόρων, που συνεχίζουν να θίγουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και να διχάζουν. Επίσης, θα καταγράψουμε τον παραλογισμό διαδρομών που συνδυάζουν το δράμα με την κωμωδία, και θα ανακαλύψουμε κάποια φαινόμενα της εποχής μας: τον «τουρισμό αμβλώσεων», τον «τουρισμό γονιμότητας», και τον «τουρισμό αυτοκτονίας».
Από τη Μάλτα στην Ιταλία και από εκεί στην Ελλάδα και την Ελβετία, οι ηρωίδες διασχίζουν σύνορα για να αποκτήσουν πρόσβαση σε στοιχειώδη δικαιώματα. Σαν αδέσποτα κορμιά, σε αυτό το συναισθηματικά δύσκολο, αλλά και σουρεαλιστικά χιουμοριστικό ταξίδι, κυκλοφορούν με πλοία, αυτοκίνητα, αεροπλάνα και τρένα και περιφέρονται ζαλισμένα σε σύνορα, εθνικές οδούς, διόδια, αεροδρόμια, λιμάνια και σταθμούς, αναζητώντας απαντήσεις σε υπαρξιακά ερωτήματα, που ως τέτοια δεν μπορούν παρά να σχετίζονται με την ζωή και τον θάνατο.
Η ταινία, μετά τις φεστιβαλικές πρεμιέρες της, θα κυκλοφορήσει από τις 28 Μαρτίου στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες από το Cinedoc.
Αδέσποτα Κορμιά info Σενάριο - Σκηνοθεσία: Ελίνα Ψύκου | Παραγωγοί: Αντιγόνη Ρώτα, Ivan Madeo, Marco Visalberghi, Veselka Kiryakova | Associate producer: Λεωνίδας Λιάμπεης | Συμπαραγωγοί: Ρέα Αποστολίδη, Γιούρι Αβέρωφ, Αλέξης Αναστασιάδης | Διεύθυνση φωτογραφίας: Νικόλας Καρανικόλας | Μοντάζ: Νίκος Βαβούρης | Ηχοληψία: Δημήτρης Κανελλόπουλος, Αρης Καφέντζης | Βοηθός σκηνοθέτης - Διεύθυνση παραγωγής: Αφροδίτη Κατερινοπούλου | Σχεδιασμός ήχου: Gina Keller | Μιξάζ: Guido Keller | Κόλορ: Δημήτρης Μανουσιάκης | Σχεδιασμός τίτλων και αφίσας: Νίκος Πάστρας | Παραγωγή: Jungle Films, Contrast, DocLab, Red Carpet | Σε συμπαραγωγή με: Anemon, Frenel, Long Run Productions, ΕΡΤ, RSI Radiotelevisione Svizzera / SRG SSR | Με την υποστήριξη των: Eurimages, Creative Europe, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Federal Office of Culture (FOC), Zurich Film Fund, Alexis Victor Thalberg Foundation, Corymbo Foundation, Italian Ministry of Culture, Bulgarian National Film Center | Το έργο πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Εθνικού Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ Α.Ε.) | Διεθνείς πωλήσεις: Cinephil | Ελληνική Διανομή: Cinedoc
