Ο Ζία Ζάνγκε, στις τρεις δεκαετίες της πορείας του ως σκηνοθέτης, έχει περιγράψει όσο και όπως κανείς τη σύγχρονή του Κίνα, παίρνοντας δίκαια την ταυτότητα του πιο αντιπροσωπευτικού μελετητή της στη μεγάλη οθόνη. Η νέα του ταινία, «Caught by the Tides», κάνει το ίδιο στη νιοστή, σκόπιμα, σίγουρα με μεγαλύτερη διάρκεια απ' όση χρειάζεται, αλλά ταυτόχρονα ευαίσθητα και συγκινητικά.
Η ταινία είναι ένα υβρίδιο, ένα φιλμ του οποίου το μεγαλύτερο μέρος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ντοκιμαντέρ - μόνο ένας μικρός σκελετός δράσης συντηρεί τη μυθοπλασία, ένα διαρκώς φευγαλέο love story - μόνο που τα υλικά αυτού του «ντοκιμαντέρ» δεν είναι παρά μονταρισμένα κομμάτια από τις δικές του ταινίες, όπου, έτσι κι αλλιώς, χρησιμοποιούσε την κάμερά του για να παρατηρεί τον κόσμο του. Επειδή, μάλιστα, η Τάο Ζάο, η μούσα και συνοδοιπόρος του, πρωταγωνιστούσε στις περισσότερες από αυτές, όπως κι εδώ, η σημερινή ηρωίδα του αποκτά αυθεντικό κινηματογραφικό παρελθόν σε μια εκπληκτική meta κινηματογραφική ανακύκλωση.
Η δράση ξεκινά στην αλλαγή της χιλιετίας, στην ανακοίνωση ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα γίνουν στο Πεκίνο, στις μέρες της αισιοδοξίας και της εκστατικής χαράς. Τα πλάνα ντύνει μουσική, συχνά αντίξοη με ό,τι βλέπουν τα μάτια, αλλά σε υπέροχα δημιουργικούς και αφηγηματικούς συνδυασμούς. Τότε είναι που η ηρωίδα, η Κιάο, ερωτεύεται τον Μπιν (ενσαρκώνει ο Λι Ζουμπίν που επίσης έχει ξανασυνεργαστεί πολλάκις με τον Ζάνγκε), όμως εκείνος αποφασίζει να φύγει από την πόλη τους αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Η Κιάο θα περάσει τις επόμενες δεκαετίες αναζητώντας τον, μοναχική (με εξαίρεση ένα αριστουργηματικό «φλερτ» της μ' ένα ρομποτάκι στο σούπερ μάρκετ), καταλήγοντας να τον συναντήσει στην εποχή της πανδημίας, μεσήλικοι κι οι δυο και σημαδεμένοι από το πέρασμα του χρόνου που, σαν την παλίρροια, εμφανίζει κι εξαφανίζει με κάθε του πέρασμα ανθρώπους και βιώματα.
Οσο ο κινηματογραφικός χρόνος περνά, έτσι αλλάζουν όχι μόνο οι γεωγραφικές τοποθεσίες (ανάλογα με το ποια περιοχή της Κίνας απασχολούσε τον Ζάνγκε στην εκάστοτε ταινία του), και η διάθεση (από τη γεμάτη ενέργεια χαρά ως την πιο μελαγχολική περίοδο της ανθρωπότητας), αλλά ακόμα και το κινηματογραφικό μέσο που χρησιμοποιεί (και χρησιμοποιούσε) ο Ζάνγκε, με μια νομοτέλεια που δεν μπορούσε να επιτευχθεί σκόπιμα.
Παρότι γλυκιά, ρομαντική, συγκινητική στην ημερολογιακή αναδρομή της, με ελάχιστο διάλογο, η ταινία διαρκεί πολύ για όσα έχει ν' αφηγηθεί, ενώ, ταυτόχρονα, επιλέγει μια τρυφερή κι ανθρώπινη ματιά, αφήνοντας έξω κάθε πολιτικό ή κοινωνικό σχόλιο για τον αυταρχισμό της σημερινής Κίνας, τις έντονες οικονομικές διαφορές στο λαό της, τη διαφθορά, την εγκληματικότητα: όλα μπαίνουν (και κυριολεκτικά) στο χορό μόνο μέσα από ένα πρίσμα πολιτισμικών αλλαγών και μαζικής ενηλικίωσης. Είναι, όμως, η υφή της ταινίας τόσο ιδιαίτερη και διαπεραστική, μια και το πέρασμα του χρόνου δεν έχει geo-blocking, που δεν μπορεί ν' αφήσει το κοινό ασυγκίνητο, ούτε και κριτικό, όπως δεν μπορείς να επικρίνεις τις αναμνήσεις που σου εξομολογείται ένας συνομήλικος φίλος.
Ευχαριστούμε την Aegean Airlines για τη βοήθεια πραγματοποίησης του ταξιδιού στο 77ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.
