Ηταν ένα από αυτά τα μεγαλειώδη γεγονότα, που μόνο ένα φεστιβάλ μπορεί να δημιουργήσει. Και άσχετα αν ο παλμός της κατάμεστης αίθουσας δεν διαχυθεί ποτέ έξω, στην κοινωνία και στο κοινό. Ασχετα αν η ταινία, που προκάλεσε δέος και υψηλούς τόνους («είναι αριστούργημα», ειπώθηκε χωρίς ίχνος αμφιβολίας), παραμείνει εσαεί υπόθεση των μυημένων σινεφίλ και δεν αλλάξει δραματικά η μοίρα της, άξιζε απολύτως ο κόπος.
To 64o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης διεξάγεται φέτος από τις 2 μέχρι και τις 12 Νοεμβρίου. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο επίσημο site του Φεστιβάλ, στην επίσημη σελίδα του στο Facebook και το Instagram.
Ηταν, φυσικά, η προβολή της ταινίας «Ουρανός» του Τάκη Κανελλόπουλου στο Ολύμπιον και η συζήτηση που ακολούθησε, ανάμεσα στον Μάρκ Μαζάουερ, καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστήμιου Columbia και τον κριτικό κινηματογράφου Μανώλη Κρανάκη με συντονιστή τον συγγραφέα Γιάννη Παλαβό. Και μόνο το όνομα του Μαζάουερ είχε προκαλέσει τρομερό ενδιαφέρον, πόσο μάλλον που όλα έδειχναν πώς οδεύαμε, με Μαζάουερ και Κρανάκη οδηγούς, προς μια νέα, πιο βαθειά, σύνθετη και αποκαλυπτική ανάγνωση του «Ουρανού» από εκείνη την απλή και τετριμμένη πια ταμπέλα της «αντιπολεμικής ταινίας» και τέρμα.
Ο «Ουρανός», ταινία του 1962, αφορά με λίγα λόγια μια ομάδα φαντάρων που πολεμάνε στα βουνά του ’40, νικάνε τους Ιταλούς και… με την έφοδο του Χίτλερ και τη συνθηκολόγηση παίρνουν συντετριμμένοι τον δρόμο της υποχώρησης και της επιστροφής στα σπίτια τους.
«Ο Τάκης Κανελλόπουλος, με μια εκπληκτικά βαθειά διορατικότητα, κατάλαβε ότι η ιστορική περίοδος Οκτώβριος 1940 - Απρίλιος 1941 διαμόρφωσε τα επόμενα 30 χρόνια στην Ελλάδα», είπε ο Μαζάουερ. «Η σχεδόν προφητική του ανάλυση είχε ως κέντρο τους απλούς φαντάρους. Αυτές οι μικρές, απομονωμένες ομάδες μαχητών, παίρνουν στο τέλος της ταινίας τη ζωή τους στα χέρια τους, νοιώθοντας εξευτελισμένοι και προδομένοι. Ο δρόμος για το αντάρτικο έχει ήδη ανοίξει. Η κοινή εμπειρία της ταπείνωσης και του θυμού για τον Βασιλιά, που φεύγει και την πολιτική τάξη, που τους προδίδει, γεννάει μια νέα συλλογική πολιτική ανάγκη, που οδηγεί στην πράξη».
«Η ταινία είναι του ’62, βρισκόμαστε πολύ κοντά στα πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Ο θάνατος και η οδύνη είναι φρέσκα και πρωθυπουργός της Ελλάδας είναι ο διάδοχος του Παπάγου (σσ Κωνσταντίνος Καραμανλής). Κανείς δεν μπορεί το 1962 να μιλήσει για αντάρτικο», κατέληξε ο Μαζάουερ, «ο Κανελλόπουλος με τον τρόπο του λέει, όμως, ήδη πολλά».
Με τη σειρά του ο κριτικός κινηματογράφου και μελετητής του Κανελλόπουλου, Μανώλης Κρανάκης, χαρακτήρισε κατηγορηματικά την ταινία «αριστούργημα σε διεθνές επίπεδο» και μια «επαναστατική πράξη από τη μεριά του σκηνοθέτη». Κι όμως. «Το πρόβλημα με τον Κανελλόπουλο είναι ακριβως ότι εξοστρακίστηκε ως απολίτικος από την ελληνική ιστορία και τον Νέο Ελληνικό κινηματογράφο του ’70», είπε. «Ενώ ο "Ουρανός" είναι ένα καθαρά πολιτικό, αντιπολεμικό φιλμ. Εξ ου και αρνείται να βάλει στην ταινία τον εχθρό, ο εχθρός είναι απών, εχθρός είναι το ακατανόητο του ίδιου του πολέμου. Επιπλέον ο Κανελλόπουλος επαναπροσδιορίζει την έννοια του πατριωτισμού αντλώντας το υλικό του από αληθινές ιστορίες απλών ανθρώπων».
Αναμενόμενη ερώτηση, στο πολύ ενδιαφέρον Q&A που ακολούθησε, ήταν αν ο «Ουρανός» μπορεί να φωτίσει τις δυο μεγάλες πολεμικές συρράξεις των ημερών. «Υπάρχουν διαφορετικά είδη πολέμου, καμμιά σχέση με Γάζα και Ουκρανία, ο Τάκης Κανελλόπουλος δείχνει ένα πολύ συγκεκριμένο είδος πολέμου. Αν, όμως, θέλουμε αναγκαστικά να αντλήσουμε ένα μάθημα, είναι πάνω στις συνέπειες των πολέμων. Η Ελλάδα το 1940 ήταν μια σχετικά σταθερή χώρα, που διοργάνωσε, μάλιστα, με επιτυχία μια δύσκολη επιστράτευση. Μετά τον πόλεμο μπήκε, όμως, σε φοβερά δεινά. Αυτό, ίσως, ισχύει και για τη Γάζα, κανείς δεν σκέφτεται τις συνέπειες του πολέμου», απάντησε ο Μαζάουερ.
Ξεχωριστή στιγμή στο Q&A (εκτός από μια μικρή γενική τοποθέτηση της Ζωής Κωνσταντοπούλου, που συστήθηκε ως πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας και πρώην Πρόεδρος της Βουλής), ήταν το ξέσπασμα του Γιώργου Φουρνιάδη, ηθοποιού της ταινίας σε έναν πολύ συγκινητικό ρόλο. «Περίμενα να δω την ταινία που γυρίσαμε. Γιατί δεν παίζετε την ταινία την δικιά μας;», φώναξε. Αναφερόταν στο κόψιμο (ανάμεσα σε άλλα) στην δεύτερη, μικρότερη βερσιόν που επέβαλαν οι παραγωγοί στον Κανελλόπουλο, της τελευταίας σκηνής. Εκεί που ακουγόταν η φοβερή κραυγή «καημένη πατρίδα». Οπως εξήγησαν οι υπεύθυνοι του φεστιβάλ, η βερσιόν αυτή είναι δυστυχώς η μόνη ψηφιακά διαθέσιμη.
Το 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης αφιερώνει φέτος στον Τάκη Κανελλόπουλο προβάλλοντας το σύνολο του έργου του (εκτός από τη χαμένη «Καστοριά» του 1969) και συνοδεύοντας το αφιερώμα με μια έκθεση στο Λιμάνι αφιερωμένη στον κόσμο, τις εικόνες του, τις μουσικές των ταινιών του και τα διηγήγματα που έγραψε την τελευταία δεκαετία της ζωής του.
To 64o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης διεξάγεται φέτος από τις 2 μέχρι και τις 12 Νοεμβρίου. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο επίσημο site του Φεστιβάλ, στην επίσημη σελίδα του στο Facebook και το Instagram.
Διαβάστε περισσότερα:
- #TIFF64: Το Flix βλέπει και γράφει για όλες τις ελληνικές ταινίες του 64ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
- #TIFF64: Ο Τζέρεμι Ποντέσουα μιλά στο Flix για τη διαδρομή (του) της τηλεόρασης, από το «Six Feet Under» ως το «Game of Thrones»
- #TIFF64: Εναρξη με την καθησυχαστική οικειότητα του Δημήτρη Πιατά
- Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2023: Οι 45 ταινίες που θα τρέξει να δει το Flix
- Η Μόνικα Μπελούτσι στο 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
- Ο Θανάσης Νεοφώτιστος σκηνοθετεί το τρέιλερ του 64ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
- Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2023: Τα Διαγωνιστικά Τμήματα
- Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2023: Οι ελληνικές ταινίες
- O Αλεξάντερ Πέιν παρουσιάζει τη νέα του ταινία «Τα Παιδιά του Χειμώνα» στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης
- Οι ταινίες έναρξης και λήξης του 64ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
- Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης αφιερώνει στον Τάκη Κανελλόπουλο
- Αυτή είναι η αφίσα του 64ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
- Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2023: Αφιέρωμα και Χρυσός Αλέξανδρος στον Νίκο Περάκη
- Φαντάσματα: Το μεγάλο αφιέρωμα του 64ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
