Δεν μπορεί κανείς να πει ότι ο Μάρκο Μπελόκιο, ο αναγνωρισμένος Ιταλός σκηνοθέτης των 30+ ταινιών, είναι οικονόμος στην αισθητική του. Κι αυτή εδώ, η νέα ταινία του μετά τον «Προδότη» (και το «Ο Μαρξ Μπορεί να Περιμένει» που δεν ήρθε ποτέ στην Ελλάδα), χρησιμοποιεί όλα τα όπλα του καλλιτέχνη στο μάξιμουμ, για να χτίσει μια εικόνα, χαμηλά φωτισμένη, εκκωφαντική στην ορχηστρική μουσική της, πολυπληθή στα πλάνα της, που καταδικάζει χωρίς περιστροφές τα εγκλήματα της Καθολικής εκκλησίας λίγο πριν την ενοποίηση της Ιταλίας σ' ένα δημοκρατικό (κατά καιρούς) κράτος.
Η ιστορία είναι πέρα για πέρα αληθινή, όπως καταδεικνύουν οι λεπτομερείς αναφορές του Μπελόκιο σε τόπους και χρονικές στιγμές. Το 1858, στην Μπολόνια, μια μεσοαστική, καλοβαλμένη εβραϊκή οικογένεια, ο Μόμολα Μορτάρα και η γυναίκα του, Μαριάνα, βλέπουν το ένα από τα πολλά παιδιά τους, τον 6χρονο (ακαταμάχητο με το μελαγχολικό βλέμμα τού Ενέα Σάλα) Εντγκάρντο, να απάγεται με τη βία, από τον τοπικό ιεροεξεταστή Φελέτι. Η δικαιολογία είναι ότι μια παρακόρη που είδε την οικογένεια να προσεύχεται ευλαβικά με το εβραϊκό τελετουργικό, θέλησε να «σώσει» τον Εντγκάρντο και τον βάπτισε κρυφά, με αποτέλεσμα το παιδί ν' ανήκει, τώρα, στην Καθολική εκκλησία. Το μικρό αγόρι μεταφέρεται στη Ρώμη όπου φοιτά στην καθολική κατήχηση ώσπου να γίνει σωστός, πιστός Καθολικός, ενώ οι απελπισμένοι γονείς του ανοίγουν όποια πόρτα βρουν, ζητώντας την «απελευθέρωσή» του. Ο Εντγκάρντο θα γίνει η εμμονή του τότε Πάπα Πίου ΙΧ, ενός παντοδύναμου τυράννου, ο οποίος θ' αποτελέσει πατρική φιγούρα για το μπερδεμένο αγόρι - το ίδιο κι ο Ιησούς Χριστός, τον οποίο, σε μια σκηνή ανθολογίας, θα προσπαθήσει να ιάσει από τα καρφιά που τρυπούν τη σάρκα του.
Ο Μπελόκιο εστιάζει λιγότερο στο οικογενειακό δράμα, ακόμα λιγότερο στις συναισθηματικές μεταπτώσεις και τα ψυχικά βασανιστήρια του Εντγκάρντο, τον οποίο βλέπουμε να μεγαλώνει κατά μια δεκαετία (με τη μορφή του λεπτεπίλεπτου Λεονάρντο Μαλτέζε). Το κέντρο του ενδιαφέροντός του είναι οι σαδιστικές πρακτικές και η πλύση εγκεφάλου της Καθολικής ιεραρχίας, ο παραλογισμός της εξουσίας του Πάπα Πίου, η καταδυνάστευση με έμβλημα τον σταυρό, από ένα σύστημα συλλογής ανθρώπινου δυναμικού και πλούτου. Σ' αυτό το πλαίσιο, ούτε υπογραμμίζεται η επίσης αυταρχικότητα της εβραϊκής θρησκείας (εκείνων που, όπως επανειλλημμένα μαθαίνει ο Εντγκάρντο, δολοφόνησαν τον Χριστό), ούτε γενικεύεται η κατηγορία στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό: η Καθολική εκκλησία είναι ο στόχος.
Το δράμα του, ο Μπελόκιο το ντύνει με μπροκάρ και χρυσοποίκιλτα δωμάτια και με τη δραματική ορχηστρική μουσική του Φάμπιο Μάσιμο Καπογκρόσο που, λες, λειτουργεί αυθύπαρκτα, σαν κεντρικός ήρωας της ταινίας, με ανεβασμένο ήχο και επιθετικό ταμπεραμέντο, οδηγώντας και τους ήρωες και τους θεατές στους δρόμους της οδύνης και της μεταμέλειας. Στην ουσία, ο Μπελόκιο ακολουθεί την αισθητική και το πρότυπο της ίδιας της εκκλησίας και των μυστικιστικών τελετουργικών της, με πάθος και πάθη, με το καλά χωνεμένο gore, την κομψά διατυπωμένη βία, τον ακραίο σεκταρισμό της, το υπερθέαμα που προσφέρει, υπερκαλύπτοντας κάθε διαφορετική φωνή, κάθε ατομική πρόθεση. Γιατί, με το μοναδικό στοιχείο χιούμορ που φέρει το φιλμ, η ταινία μοιάζει να είναι η ίδια η Εκκλησία και η αποκαθήλωσή της μαζί, σ' ένα στρόβιλο σαδισμού και απώλειας και απονενοημένης πίστης. Με χαρακτηριστικά πληθωρικό ιταλικό στιλ και μια απόγνωση στην καρδιά.
Ευχαριστούμε την Aegean Airlines για τη βοήθεια πραγματοποίησης του ταξιδιού στο 76ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.
