Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο Γουίλιαμ Τέρνερ είναι ο ένας από τους πιο αναγνωρισμένους κι επιτυχημένους ζωγράφους στη Μεγάλη Βρετανία, διάσημος κυρίως για τις θαλασσογραφίες του και το νεωτεριστικό τρόπο ν’ απεικονίζει τα θέματά του όχι ρεαλιστικά, αλλά αισθαντικά, με κεντρικό γνώμωνα το φως, ως πρόδρομος των ιμπρεσιονιστών. Οσο αναγνωρισμένος είναι ως καλλιτέχνης, τόσο εκκεντρικός είναι στην προσωπική του ζωή, απωθητικός, οριακά χυδαίος, με εμμονική αγάπη για τον πατέρα του και μια ζωώδη ανταπόκριση στις κοινωνικές επιταγές.
Δεν έχει μεγάλη σημασία αν η ταινία του Μάικ Λι είναι ιστορικά ακριβής: για την προσωπική ζωή του Γουίλιαμ Τέρνερ, ούτως ή άλλως, λίγα είναι γνωστά κι αυτά είναι όλα παράξενα. Εκείνο που, προφανώς, ενδιαφέρει τον Μάικ Λι στη νέα του ταινία, είναι η αφορμή για μια πραγματεία πάνω στην τέχνη, την εκμετάλλευσή της, την κριτική της και τους δημιουργούς της.
Ο Γουίλιαμ Τέρνερ του Μάικλ Λι, ήδη διάσημος και πλούσιος, είναι ένας άνθρωπος που συνδέει, ενστικτωδώς, δύο άκρα. Τραχύς, μονήρης, άντρας της σάρκας, που μουγκρίζει σα ζώο αντί να μιλάει κι αποκτά παρορμητικούς δεσμούς διαρκείας, άνθρωπος απρόσιτος και άγαρμπος, ήταν ο καλλιτέχνης που κατ’ εξοχήν μπορούσε να προσεγγίσει, με αφάνταστη λεπτότητα, διορατικότητα κι ευαισθησία, την εικόνα της πλάσης, το φως, τα στοιχεία της φύσης, την ανθρώπινη οδύνη μέσα της και να τ’ απεικονίσει με τρόπο αφαιρετικό, avant-garde, ζωγραφίζοντας περισσότερο το ένστικτο και τις αισθήσεις, παρά εικόνες.
Μέσα από τη φυσιογνωμία του Τέρνερ, ο Μάικ Λι βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει και για άλλα πράγματα που του είναι κοντινά: το πώς η τέχνη οφείλει να προσφέρεται ελεύθερα στο κοινό, όχι με «μεσολαβητές» που βγάζουν κέρδος από αυτήν και ανεβάζουν την τιμή της, το πώς η τέχνει οφείλει να αντιμετωπίζεται με ανοιχτή καρδιά και βλέμμα απ’ όσους την αξιολογούν. Η φράση «ο κυνισμός δεν έχει θέση στην τέχνη», αφήνει τον απόηχό της ώρα αφού τελειώσει η ταινία.
Σε αντίθεση, ωστόσο, με το σινεμά του Μάικ Λι που έχουμε συνηθίσει ν’ αγαπάμε, το «Mr. Turner», εκτός από την αδικαιολόγητα μεγάλη διάρκειά του των δυόμιση ωρών, αλλάζει κατεύθυνση με όχι λειτουργικό τρόπο. Οι διάλογοι και οι ερμηνείες έχουν μια επιτήδευση και μια υπερβολή που αγγίζει το γκροτέσκο και το συναίσθημα λείπει από παντού, σε μια παρουσίαση μιας ιστορίας γεμάτης πάθος κι εσωτερικές συγκρούσεις, που χτυπά στο θεατή με τρόπο ψυχρό και στημένο. Η φωτογραφία, τόσο των βρετανικών τοπίων, όσο και των εσωτερικών σκηνών, με απόγειο τη συνεύρεση των καλλιτεχνών στην τότε «Ακαδημία» του Λονδίνου, είναι το ωραιότερο στοιχείο της ταινίας, στον αντίποδα της επίμονης, βαριάς κι επιθετικής μουσικής της. Ολόκληρο το καστ και, κυρίως, ο Τίμοθι Σπολ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, ερμηνεύουν σε υψηλά ντεσιμπέλ, με τακτικές δόσεις υστερίας.
Ο κυνισμός δε χωρά στην τέχνη, γι’ αυτό και το «Mr. Turner» προσεγγίζεται μόνο με αγάπη και προσπάθεια για κατανόηση, κάτι που, ωστόσο, ποτέ δε χρειάστηκε προσπάθεια στην ως τώρα φιλμογραφία του Μάικ Λι.
Tags: κάννες 2014, Μάικ Λι, mr. turner
