Βενετία 2012, «To The Wonder» του Τέρενς Μάλικ: Το Δέντρο της Ζωής, η επιστροφή...

H πιο πρόσφατη υπόθεση του «Τo the Wonder» που κυκλοφόρησε μόλις χθες στο διαδίκτυο (διαβάστε περισσότερα εδώ) είναι τελικά και αυτή που ανταποκρίνεται περισσότερο στην ταινία που έφτασε στη Βενετία για την παγκόσμια πρεμιέρα της, αφού πριν είχε φορτωθεί με τόνους παρασκηνίου για τους ηθοποιούς που κόπηκαν στο μοντάζ, τον τίτλο που άλλαξε (λεγόταν «The Burial») και την έλλειψη οποιασδήποτε εικόνας εκτός από αυτήν με τον Μπλεν Αφλεκ και την Ρέιτσελ ΜακΑνταμς που βλέπετε παραπάνω και παρεμπιπτόντως δεν υπάρχει ως πλάνο στην ταινία!

Ξεκινώντας από το Mont St. Michel της Γαλλίας, το «Θαύμα του Δυτικού Κόσμου» όπως είναι περισσότερο γνωστό, ο Νιλ (Μπεν Αφλεκ), Αμερικάνος, και η Μαρίνα (Ολγκα Κουριλένκο), Ουκρανή κάτοικος Παρισιού και χωρισμένη μητέρα, γνωρίζουν ένα δυνατό έρωτα, αποφασισμένοι να ζήσουν για πάντα μαζί. Οι δυο τους, μετακομίζουν στην Οκλαχόμα, μαζί με τη δεκάχρονη κόρη της Μαρίνα. Ο Νιλ δουλεύει ως περιβαλλοντικός επιθεωρητής, ενώ η Μαρίνα και η κόρη της προσπαθούν να φτιάξουν την καινούρια τους ζωή. Τίποτα, όμως, δεν προμηνύει τη φθορά που θα έρθει λίγο αργότερα στη σχέση τους, όταν ο Νιλ θα διστάσει να παντρευεί τη Μαρίνα, η βίζα της θα λήξει και έτσι εκείνη θα αναγκαστεί να γυρίσει στο Παρίσι.

Στο φόντο της ερωτικής τους ιστορίας, ο ιερέας της περιοχής (Χαβιέ Μπαρδέμ) προσπαθεί να φέρει το ποίμνιό του πίσω στον Χριστό ενώ και ο ίδιος αμφισβητεί συνεχώς την αποστολή του, μια παλιά ερωτική ιστορία του Νιλ θα επανέλθει στο προσκήνιο (Ρέιτσελ ΜακΑνταμς), ενώ η μόλυνση των νερών της πόλης από μεγάλες εταιρείες της περιοχής αναδύει μια οσμή θανάτου.

Καλά μέχρι εδώ; Ξεχάστε, τώρα, όλα τα παραπάνω και πάμε πάλι από την αρχή.

Το «To the Wonder» δεν έχει υπόθεση και σε καμία περίπτωση δεν αφηγείται το παραπάνω δράμα (!) με τους όρους που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στο σινεμά.

Αν δεν υπήρχε το «Δέντρο της Ζωής» θα ήταν δύσκολο να περιγράψει κανείς πως το «To the Wonder» δεν έχει ούτε μια σκηνή πρόζας και πως όλη η ιστορία εικονογραφείται από πλάνα που συνοδεύονται από voice over – κυρίως της Μαρίνα και του ιερέα, τα οποία με τη σειρά τους αποτελούνται μόνο από ερωτήσεις, ημιτελείς προτάσεις και φιλοσοφίες για τη ζωή, τον έρωτα και τον Θεό. Και επίσης μοιάζει αστείο να μιλάει κανείς για ερμηνείες που «κόπηκαν» στο μοντάζ ή ήρωες που εξαφανίστηκαν από τη δράση, όταν ο Χαβιέ Μπαρδέμ και η Ρέιτσελ ΜακΑνταμς πρωταγωνιστούν περίπου πέντε λεπτά συνολικά (και οι δύο μαζί) και ο ρόλος του Μπεν Αφλεκ, αν μειώθηκε σε διάρκεια - πιστέψτε μας - θα μπορούσε να μειωθεί κι άλλο. Οσο και αυτός της Ολγκα Κουριλένκο, χωρίς τίποτα απ' όλα αυτά να επηρεάσει στο ελάχιστο το τελικό αποτέλεσμα.

Ευτυχώς, ο όχι και τόσο σατιρικός τίτλος «Το Δέντρο της Ζωής: Η Επιστροφή» μπορεί να περιγράψει καλύτερα από οτιδήποτε τι ακριβώς θα παρακολουθήσει κανείς στο «To the Wonder», μια ταινία που αποτελείται από μια αυτιστική διαδοχή πανέμορφων πλάνων των ανθρώπων και της φύσης, που μετά από λίγο απλώς επαναλαμβάνονται και επαναλαμβάνονται και επαναλαμβάνονται...

Οσος ελάχιστος χώρος απομένει ανάμεσα σε ηλιοβασιλέματα, δειλινά που κόβουν την ανάσα, τρεχούμενα ποτάμια, αγρούς που θροίζουν στο πέρασμα του ανέμου, φορέματα που τυλίγουν το υπέροχο σώμα της Ολγκα Κουριλένκο και χέρια που αγγίζουν άλλα χέρια, γεμίζει με ακόμη πιο όμορφες σκηνές από άγρια ζώα της ξηράς και της θάλασσας και με μια αεικίνητη κάμερα που περιστρέφεται συνεχώς γύρω από τα πρόσωπα και τις εκφράσεις των ηρώων της ταινίας. Και όλα αυτά ποτισμένα με μια διάχυτη αίσθηση μελαγχολίας που φέρει κυρίως ο «βωβός» Μπεν Αφλεκ και τα βλέμματα του Χαβιέ Μπαρδέμ καθώς αναζητά την «πίστη» του με soundtrack παρτιτούρες του Ραχμάνινοφ, του Μπερλιόζ και του Βάγκνερ.

Ναι, θα μπορούσε κανείς να γράψει ένα δοκίμιο για το πως ο Μάλικ αποδομεί επικά μια ερωτική ιστορία, επαναφέροντάς την στα βασικά συστατικά της - έρωτας, σχέση, φθορά, χωρισμός - συνδέοντας τη θλίψη του σύγχρονου ανθρώπου με την αναζήτηση του Θεού, του νοήματος της ζωής και ενός «θαύματος» για να αναφερθούμε και στον τίτλο. Οπως θα μπορούσε κανείς να μιλάει για ώρες για τον τρόπο που σκιαγραφεί τον γυναικείο ψυχισμό – κάτι ανάμεσα στη νεύρωση και την κατάθλιψη – σε αντιστοιχία με τη μόλυνση της φύσης από τον καπιταλισμό και τα ανοιχτά τραύματα μιας κοινωνίας σε κρίση και μάταιη αναζήτηση ανθρωπισμού και αλληλεγγύης.

Και είναι αλήθεια πως θα γραφτούν και θα ακουστούν πολλά για το «Τo the Wonder», όπως ακριβώς συνέβη και με το «Δέντρο της Ζωής», ανεβάζοντας τον Μάλικ ακόμη πιο ψηλά στο βάθρο ενός μεγάλου κινηματογραφικού φιλοσόφου για τα χρόνια της κρίσης και ίσως χαρίζοντάς του και το μεγάλο βραβείο της Βενετίας, σε μια ακόμη μεγαλύτερη δικαίωση του αναπάντεχου πρόσφατου υπερπαραγωγικού του οίστρου.

Αν, όμως, στο «Δέντρο της Ζωής» οι υπαρξιακές αναζητήσεις του Μάλικ αποκτούσαν τις διαστάσεις μιας κοσμικής αλληγορίας με την αναγωγή τους στο ιντερλούδιο της «Μεγάλης Εκρηξης», εδώ το φιλοσοφικό του υπόβαθρο μοιάζει ισχνό, περιορισμένο στην αμφιβολία της πίστης και της εμπιστοσύνης, σε μια μάλλον συντηρητική άποψη για το γάμο και την οικογενειακή ευτυχία και σε ένα χριστιανικό παραλήρημα που κορυφώνεται επικίνδυνα λίγο πριν το φινάλε. Σε ένα επικών διαστάσεων οικοδόμημα που βουλιάζει κάτω από το βάρος της διαρκούς επανάληψης μιας μανιέρας που είναι αλήθεια πως δεν έρχεται να συμπληρώσει τίποτα από όσα άρεσαν ή δεν άρεσαν στο «Δέντρο της Ζωής».

Αν ανάμεσα στις δύο ταινίες μεσολαβούσε μια δεκατία - όσο κάποτε ήταν η απόσταση ανάμεσα στις ταινίες του Τέρενς Μάλικ - ίσως και να μιλούσαμε σε άλλη βάση...

Διαβάστε τα πάντα για το 69ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο ειδικό τμήμα του Flix!