Οι τούρκικες τηλεοπτικές σειρές δε διαπρέπουν σ’ όλον τον κόσμο. Είναι δημοφιλείς (αλλά με μια δημοτικότητα που γίνεται αληθινό κοινωνικό φαινόμενο), σε συγκεκριμένες χώρες: στην Τουρκία, στα Αραβικά Εμιράτα, στην Αίγυπτο, στη Βουλγαρία και στην Ελλάδα. Ως εκεί. Και ο διαχωρισμός αυτός κάθε άλλο παρά τυχαίος είναι, ούτε και οφείλεται σε κάποιου είδους επιλεκτικό μάρκετινγκ: είναι ριζωμένος στη γυναικεία νοοτροπία και κατάσταση, στη θέση που έχει η γυναίκα στον καθένα απ’ αυτούς τους τόπους και στις ανάγκες και τις επιθυμίες που προβάλλει η καθεμιά της στις πολύπαθες ηρωίδες των σειρών. Γιατί το κάθε Τουρκικό τηλεοπτικό δράμα έχει κάτι για κάθε καταπιεσμένο γούστο. Από τη Νουρ μέχρι τον Σουλεϊμάν, από τη Φατμαγκιούλ μέχρι τις Χίλιες και Μία Νύχτες και τα Σύνορα της Αγάπης, τα τουρκικά σίριαλ δεν είναι ψυχαγωγία: είναι όπλο για τη γυναικεία χειραφέτηση!
Αυτά πρεσβεύει και, για να σοβαρολογούμε, αποδεικνύει το ντοκιμαντέρ «Κισμέτ» της Νίνας Μαρίας Πασχαλίδου, μιλώντας απ’ ευθείας, όχι μόνο με τους συντελεστές, τις σεναριογράφους και τις πρωταγωνίστριες των σειρών, αλλά κυρίως με τις γυναίκες που ξεκίνησαν να βλέπουν τηλεόραση και είδαν τις ζωές τους ν’ αλλάζουν. Στην Αίγυπτο, οι γυναίκες εξηγούν ότι τα Τούρκικα σίριαλ ήταν το ιδανικό αντίβαρο ρομαντισμού τις μέρες που η χώρα τους φλεγόταν. Στις Αραβικές χώρες, γυναίκες σε προβληματικούς, βίαιους γάμους, βλέποντας τον αγώνα της Φατμαγκιούλ στα δικαστήρια να θριαμβεύει, βρήκαν το θάρρος να ζητήσουν διαζύγιο και να κερδίσουν τη μάχη τους, να επιβάλλουν την παύση του παρθενικού ελέγχου, να διεκδικήσουν το σεβασμό. Στη Βουλγαρία, η γραμματέας που έχει σχέση με το παντρεμένο αφεντικό της βρίσκει την επιβεβαίωση που χρειάζεται για να συνεχίσει!
Οι Δυτικές κοινωνίες βρίσκουν τις ιστορίες των σειρών αυτών, φυσικά, εξαιρετικά οπισθοδρομικές και εγκληματικά συντηρητικές. Σε κοινωνίες, όμως, που η θέση των γυναικών εξακολουθεί να είναι απύθμενα υποβιβασμένη, οι τουρκικές σειρές δίνουν αφορμή για δράση, συνδυάζοντας, βολικά, το μουσουλμανισμό με το φεμινισμό. Η «εκπαίδευση», μια κανονική πολιτισμική ανταλλαγή, έρχεται με τον πιο οικείο, δυνάμει ύπουλο, τρόπο: στην τηλεόρασή τους, τη στιγμή της χαλάρωσής τους, ελκυστικά ντυμένη και στολισμένη.
Οσο για την Ελλάδα, παραμένει, όπως πάντα, στη δική της σφαίρα παραλογισμού. Από τη μια οι εθνικιστές διαμαρτύρονται μπροστά στα γραφεία των καναλιών, επειδή το εθνικό χρήμα κατατίθεται στην Τουρκία. Από την άλλη, οι κυρίες που δεν μπορούν να προσαρμοστούν στις αλλαγές των καιρών, βρίσκουν στα τουρκικά σίριαλ ένα αποκούμπι σκονισμένης παράδοσης: «Οι κοπέλες δεν έχουν προστυχιά και γύμνια, όπως στις δικές μας τις σειρές, είναι μαζεμένες και πολύ σεμνές. Η οικογένεια τρώει όλη μαζί στο τραπέζι. Βλέπω τις ιστορίες τους,» εξηγεί η κυρία από τη Βέροια, «και θυμάμαι τα δικά μου χρόνια τα νεανικά, τα ερωτικά μου χρόνια.» Ασε που, ενάντια σε κάθε επιβεβαίωση από την πραγματικότητα, οι τουρκικές σειρές έχουν όλες, ανεξαιρέτως, ένα εξασφαλισμένο happy end.
Μπορεί το ντοκιμαντέρ της Πασχαλίδου να μην είναι ιδιαίτερα διεισδυτικό, η επιτυχία του όμως βρίσκεται ακριβώς σ’ αυτό: στο ότι αντιμετωπίζει το αντικείμενο και τις ηρωίδες της με πρόθεση κατανόησης, χωρίς σοβαροφάνεια, διδακτισμό ή ειρωνεία, εκθέτοντας με μια νότα σουρεαλισμού, κάτι που συνηθίζουμε να παραβλέπουμε. Οτι ο κόσμος μας είναι μεγάλος και κινείται αργά, ότι οι γυναίκες πολύ κοντά μας, ακριβώς δίπλα μας, εξακολουθούν να διεκδικούν δικαιώματα που θεωρούμε δεδομένα κι ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα βαθειά συντηρητική. Το τι πρέπει να γίνει γι’ αυτό, θα το δούμε… στο επόμενο επεισόδιο.
Το «Kismet» προβάλλεται σε επανάληψη την Κυριακή, 23 Μαρτίου, στις 17.30, στην αίθουσα Τόνια Μαρκετάκη.
Διαβάστε ακόμη:
