Στην καινούρια του ταινία, ο βραβευμένος, αλλά κυρίως αξιοσέβαστος και «λατρεμένος» από ηθοποιούς - κινηματογραφικούς και θεατρικούς - σε όλον τον κόσμο, Μάρτιν ΜακΝτόνα ενώνει τον Μπρένταν Γκλίζον και τον Κόλιν Φάρελ ξανά μετά την «Αποστολή στη Μπριζ» για ακόμη μία «κωμωδία» πάνω στην ανθρώπινη κατάσταση. Το τέλος μιας φιλίας γίνεται η αρχή ενός μύθου που γραμμένος με μελαγχολία, χιούμορ, φαντασία και το βλέμμα στραμμένο στον άνθρωπο γίνεται ακόμη μια σελίδα στο βιβλίο ενός δημιουργού που συνεχίζει να εκπλήσσει με την ευθεία γραμμή που ενώνει τον Μπέκετ με τους λαϊκούς μύθους όπως (δεν) τους ξέραμε.
Με 9 υποψηφιότητες για Οσκαρ, ανάμεσα στις οποίες τρεις προσωπικές για τον Μάρτιν ΜακΝτόνα (ταινίας, σκηνοθεσίας και σεναρίου) και τέσσερις και για τους τέσσερις ηθοποιούς του (Μπρένταν Γκλίζον, Κόλιν Φάρελ, Μπιλ Κέογκαν, Κέρι Κόντον), τα «Πνεύματά του Ινισέριν» θα βγουν στις ελληνικές αίθουσες στις 26 Σεπτεμβρίου, αλλά ειδικές preview προοβλές θα γίνουν το Σάββατο 18 Φεβρουαρίου.
Στο Flix ο Μάρτιν ΜακΝτόνα μιλάει - από τις μέρες της παγκόσμιας πρεμιέρας της ταινίας στο Φεστιβάλ Βενετίας - για την τελικά όχι τόσο τρέλα του να κάνεις μια ταινία για έναν τύπο που δεν θέλει να είναι φίλος με έναν άλλο τύπο. Και αυτό να είναι... μαγικό.
Είναι καταπληκτικό το αίσθημα να ολοκληρώνεις μια ταινία. Hμασταν ήδη ευχαριστημένοι από τα γυρίσματα, βάλαμε την καρδιά μας σε όλο αυτό, αλλά υπάρχει πάντα ο αστάθμητος παράγοντας της υποδοχής του κοινού. Δεν ξέρεις πώς θα αντιδράσει, αν θα δεχτεί τι θέλεις να πεις ή όχι. Όταν όμως συνειδητοποιείς ότι το κοινό το «έπιασε», όταν το ακούς να γελάει με τα αστεία, να συγκινείται και να σε χειροκροτεί, είναι το πιο υπέροχο πράγμα στον κόσμο. Είναι παράξενη η ταινία αυτή (γελάει), με περίεργες ευαισθησίες και αποχρώσεις, αλλά είναι πολύ όμορφο να νιώθεις ότι το παραδοσιακό ιρλανδικό χιούμορ μεταφράζεται παγκόσμια.
Hθελα από την αρχή να φέρω το κοινό σε θέση να μην ξέρει αν θέλει να γελάσει ή να κλάψει. Ηθελα να κάνει και τα δύο. Θεωρώ ότι η ταινία είναι πολύ μελαγχολική, αλλά δεν ήθελα να περιοριστώ στη μαυρίλα. Έπρεπε να υπάρχει ένα κωμικό άγγιγμα, μια ισορροπία. Το σκοτάδι είναι η φυσική μου ευαισθησία, αλλά ποτέ δεν είμαι αδυσώπητος ως προς αυτό. Δεν είναι αυτός ο σκοπός μου.
Η βασική σύγκρουση των δύο κεντρικών ηρώων της ταινίας είναι η ανουσιότητα της ζωής, το ανελέητο πέρασμα του χρόνου. Για τον ένα ήρωα είναι αρκετό στη ζωή να μιλάει και να πίνει με τον φίλο του. Για τον άλλο είναι κάτι περισσότερο, είναι η τέχνη, κι όταν το καταλαβαίνει επέρχεται η ρήξη. Στο σύγχρονο τρόπο ζωής, όλοι λένε «ζήσε το τώρα». Ο ήρωας του Κόλιν, ζει το τώρα, έχει πετύχει μια ζηλευτή απλότητα. Αλλά δεν του είναι αρκετή, γιατί τη ζει μόνος του.
Ο χωρισμός είναι μια παγκόσμια γλώσσα, είναι επώδυνος σε κάθε μορφή του, είτε είναι ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες, άντρες και άντρες, γυναίκες και γυναίκες, φίλους ή εραστές. Η αρχική μου παρόρμηση για την ταινία ήταν να αποτυπώσω την αλήθεια αυτού του πόνου. Αυτή την πίκρα που είναι παγκόσμια και δεν έχει όρια.
Θαύμαζα από πάντα τον Μπρένταν Γκλίζον, ακόμα και πριν από την πρώτη μικρού μήκους ταινία μου. Το αστείο είναι ότι συνεργάστηκα πρώτα με τον Ντόμνχαλ, τον γιο του, στο θέατρο. Ο Μπρένταν μου είπε ότι εγώ φταίω που ο γιος του έγινε ηθοποιός. Σκέφτηκα ότι αφού είναι τόσο καλός ο γιος, γιατί να μη συνεργαστώ με τον πατέρα; (γελάει) Ήταν φανταστική η πρώτη συνεργασία μας και συνεχίζεται για δεκαεπτά χρόνια.
Μετά την «Αποστολή στην Μπριζ» ο Κόλιν έγινε οργανικά το τρίτο μέρος αυτού του bromance. Τους προστάτεψα και με προστάτεψαν προκειμένου να διατηρήσουμε αλώβητο το καλλιτεχνικό μας όραμα από πιέσεις και περιορισμούς. Κι επειδή ήταν τόσο καλή η συνεργασία και αναπτύχθηκε ένα τόσο δυνατό αίσθημα εμπιστοσύνης, δεν ήθελα στη νέα μας συνεργασία να προδώσω αυτή τη φιλία και την παρακαταθήκη της Μπριζ με κάτι υποδεέστερο. Δεν ήθελα, όμως, να είναι το Ινισέριν μία επανάληψη, ήθελα κάτι τελείως διαφορετικό.
Αν και όλα μου τα έργα εξερευνούν αυτό το πεδίο, η λέξη «παράλογος» είναι για μένα κάπως απατηλή. Το να κάνεις μια χολιγουντιανή ταινία για έναν τύπο που δεν θέλει να είναι φίλος με έναν άλλο τύπο ίσως είναι παράλογο. Αλλά αν τους αντιμετωπίσεις με ειλικρίνεια και λογική μέσα σε αυτό το σύμπαν και αυτή τη συνθήκη, παύει να είναι παράλογο. Βέβαια στο τέλος βλέπεις τι γίνεται στην αληθινή ζωή, έξω από τις ταινίες και την τέχνη γενικότερα, και καταλαβαίνεις ότι η ζωή εκμηδενίζει αυτές τις θεωρητικές αναζητήσεις.»
(φωτό Γιόχαν Σάντμπεργκ για το περιοδικό Interview)
Οταν έχεις το final cut, όλα είναι τελείως διαφορετικά. Δεν ανησυχείς πια, είσαι ελεύθερος να διαμορφώσεις το σενάριο όπως θέλεις. Αλλά ακόμα κι αν δεν το έχεις, είναι επιλογή να μην ακούς το στούντιο. Αν δεν το ακούς, κάνεις ταινίες σαν τις δικές μου.
Η λεπτομέρεια είναι το παν για μένα. Οταν γράφω το σενάριο, δίνω πάντα έμφαση στα κόμματα, στις παύσεις. Μια παύση δεν είναι ποτέ μόνο μια παύση. Αυτό που ζωντανεύει τις λέξεις στα γυρίσματα είναι ο διάλογος με τους ηθοποιούς και η ομαδική σκέψη πίσω από αυτή την παύση. Ακόμα και στα storyboards που σχεδιάζω βρίσκομαι οριακά σε ocd. Το παραμικρό αντικείμενο στο σετ μπορεί να δώσει νέες διαστάσεις στη σκηνή.
Δεν ξέρω αν υπάρχει το παράλογο ως εγγενές στοιχείο στη ζωή ή αν είναι ερμηνευτικό εργαλείο για να κατανοήσουμε τον κόσμο. Αν και όλα μου τα έργα εξερευνούν αυτό το πεδίο, η λέξη «παράλογος» είναι για μένα κάπως απατηλή. Το να κάνεις μια χολιγουντιανή ταινία για έναν τύπο που δεν θέλει να είναι φίλος με έναν άλλο τύπο ίσως είναι παράλογο. Αλλά αν τους αντιμετωπίσεις με ειλικρίνεια και λογική μέσα σε αυτό το σύμπαν και αυτή τη συνθήκη, παύει να είναι παράλογο. Βέβαια στο τέλος βλέπεις τι γίνεται στην αληθινή ζωή, έξω από τις ταινίες και την τέχνη γενικότερα, και καταλαβαίνεις ότι η ζωή εκμηδενίζει αυτές τις θεωρητικές αναζητήσεις (γελάει).
