Πράγματι, ήταν ο καλύτερος μετά-πανδημικός κινηματογραφικός χειμώνας σε επίπεδο εισιτηρίων. Τρεις ταινίες με 400.000+ εισιτήρια η καθεμιά διέτρεξαν τη σεζόν -«Οπενχάιμερ», «Φόνισσα», «Poor Things»-, με τις δύο από αυτές να συνεχίζουν ακόμη και τώρα να εξαργυρώνουν τον οσκαρικό τους θρίαμβο.
Η πτώση, όμως, επήλθε ξαφνικά μετά τον Φεβρουάριο, και ιδίως τον Μάρτιο και τον τρέχοντα μήνα Απρίλιο. Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων τη νέα ημερολογιακή χρονιά, είδαμε και εξακολουθούμε να βλέπουμε αριθμούς τετραημέρου που θυμίζουν δεκαπενταυγουστιάτικο λήθαργο. Να είναι ο καιρός που από τον Μάρτη κιόλας άρχισε να στέλνει τον κόσμο στις εξοχές; Η κλιμακούμενη οικονομική δυσχέρεια; Οι αθλητικές αναμετρήσεις των γουικέντ; Ο συνωστισμός 10 και βάλε πρεμιέρων εβδομαδιαίως; Οι ίδιες οι ταινίες; Ολα τα παραπάνω;
Στατιστικά αν το πάρουμε, παλιότερα, τις χρονιές των 10 και 11 εκατομμυρίων εισιτηρίων πανελλαδικά, εκπλησσόμασταν που κάθε εισιτήριο αναλογεί σε έναν μόνο κάτοικο, συνεπώς ο καθένας πάει σινεμά μία φορά ετησίως, τη στιγμή που στην Ευρώπη ήταν τρεις φορές τον χρόνο μέσο όρο αναλογικά με τον πληθυσμό. Τώρα, η ετήσια επίσκεψη του Eλληνα στην κινηματογραφική αίθουσα έχει πέσει στο 0,7. Κι όμως, το σινεμά δεν παύει να κρύβει συνεχώς εκπλήξεις,» - Ζήνος Παναγιωτίδης, διανομέας
«Υπάρχει μια πτώση, ένας κορεσμός μετά την οσκαρική περίοδο. Ο κόσμος το προηγούμενο διάστημα βγήκε και πήγε πολύ σινεμά. Η μεγάλη αλλαγή είναι πως δεν υπάρχουν τρανταχτές αμερικανικές ταινίες. Δεν ξέρω αν φταίει ο κακός προγραμματισμός των στούντιο, που επηρεάστηκε και από την απεργία των σεναριογράφων και των ηθοποιών, πάντως υπάρχει έλλειψη στα μεγάλα εμπορικά φιλμ», λέει ο Ηλίας Γεωργιόπουλος, ιδιοκτήτης της εταιρείας διανομής Danaos Films, του κινηματογράφου Δαναός στους Αμπελόκηπους και του θερινού Ανεσις. «Ο κόσμος αισθάνεται προφανώς πως αυτά που παίζονται δεν τον αφορούν ιδιαίτερα».
«Τα νούμερα της κάθε εβδομάδας καθορίζονται από την κυκλοφορία κάποιου μπλοκμπάστερ», συμφωνεί ο Ζήνος Παναγιωτίδης, διευθυντής της εταιρείας διανομής Rosebud.21. «Πολύ καλά είναι τα 170.000 εισιτήρια του "Dune", πάντως δεν ήταν αρκετά για να ανεβάσουν τον πήχη», συμπληρώνει, τονίζοντας πως δεν πολυπιστεύει τα περί καιρού και άλλων δεινών. «Η ταινία φταίει πάντα».
Σιγοντάρει και η Ιφιγένεια Βλαχογιάννη, αιθουσάρχης από την Βέροια (Κινηματοθέατρο Σταρ, με δύο χειμερινές οθόνες και μία θερινή) και μέλος του Δ.Σ. του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου: «Δε νομίζω πως μπορούμε συνεχώς να αποδίδουμε τις διακυμάνσεις στον καιρό ή στην κρίση. Στατιστικά από την Ευρώπη δείχνουν πως είναι πεσμένα τα εισιτήρια και εκεί. Απλώς δεν υπήρχαν από τον Ιανουάριο τίτλοι ικανοί να φέρουν τον κόσμο στην αίθουσα».
Το ίδιο φυσιολογικές βλέπει τις μεταπτώσεις στα εισιτήρια και ο αιθουσάρχης Δημήτρης Γάκας (το χειμερινό Αθήναιον, το θερινό Αριάν), «δεδομένου πως δεν είχαμε κάποια ταινία φαινόμενο όπως τον χειμώνα που πέρασε».
«Η πλειοψηφία των μονών αιθουσών που παίζουν καλλιτεχνικές ταινίες είναι οικογενειακές επιχειρήσεις. Είναι και η δική μου, και έχω κάποιους υπαλλήλους. Είναι όμως άλλες που τις τρέχει μόνο η οικογένεια και δεν έχουν κανέναν υπάλληλο. Παλεύουν ώστε να υπάρχει μια συντήρηση, έστω με τα λίγα εισιτήρια, μέχρι να έρθει κάτι πιο εμπορικό να τους ξελασπώσει. Μιλάμε κυρίως για μεγαλύτερες ηλικίες, οπότε αν κλείσουν το σινεμά τους, τί θα κάνουν; Υπάρχει αυτό το αδιέξοδο». - Ηλίας Γεωργιόπουλος
Δαναός (φωτό: Βαγγέλης Πατσιαλός)
Από τη μεριά του, ο Γιάννης Καλφακάκος, γενικός διευθυντής της εταιρείας διανομής Tanweer και πρόεδρος της Ενωσης Διανομέων, είναι καθησυχαστικός. «Αυτό που ζούμε τις τελευταίες εβδομάδες είναι όντως η έλλειψη ταινιών-γεγονότων, των crowdpleasers που βάζουν μέσα πολύ κόσμο», μας λέει. «Αλλά είμαστε 18% πάνω από πέρυσι την ίδια περίοδο, δηλαδή το τρίμηνο 1 Ιανουαρίου με 31 Μαρτίου. Και όταν η εκτίμηση είναι πως θα κλείσουμε με άνοδο 6 με 7% στο τέλος του χρόνου σε σχέση με το 2023, και όταν παγκοσμίως προβλέπεται όχι άνοδος αλλά πτώση της ίδιας τάξης, δε νομίζω πως έχουμε λόγο να ανησυχούμε. Θεωρώ πως υπάρχουν ταινίες που θα καλύψουν τη διαφορά».
Τί γίνεται, όμως, με την πληθώρα των χαμηλότερου προφίλ ή καθαρά arthouse ταινιών που, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, ναυαγούν μαζικά εβδομαδιαίως;
«Οι "μικρές", ανεξάρτητες ταινίες στηρίζονται πάρα πολύ στη διαφήμιση από στόμα σε στόμα», τονίζει ο Γιάννης Καλφακάκος. «Επίσης, από τότε που ψηφιοποιηθήκαμε, ανοίγουν σε εκτενέστερο κύκλωμα από ότι θα έπρεπε. Αυτές οι ταινίες, αν δεν έχουν δυνατές περγαμηνές, θόρυβο απ’ έξω, κάποιες υποψηφιότητες ίσως, δεν έχουν μέλλον, γιατί ο σινεφίλ περιμένει και τις βλέπει σε πλατφόρμες. Αλλωστε έχει πρόσβαση σε δύο που προσφέρουν καλλιτεχνικό προϊόν, Ertflix και Cinobo, η μία δωρεάν και η άλλη με χαμηλή συνδρομή». Ο Δημήτρης Γάκας επαυξάνει: «Ο κόσμος τα χαμηλότερου προφίλ φιλμ τα βλέπει πλέον στο σπίτι του, στις πλατφόρμες. Οπότε όταν πηγαίνει σινεμά επιλέγει προσεχτικά πού θα επενδύσει τα χρήματα και τον χρόνο του. Δοθέντων και των συνθηκών, όπως των καιρικών ή των οικονομικών, η επιλογή γίνεται με ακόμα μεγαλύτερη προσοχή».
«Οι κριτικές για μένα παίζουν σημαντικό ρόλο, ειδικά στις μικρές ταινίες. Υπάρχει κοινό που βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε αυτές. Νομίζω πως ταινία χωρίς αστεράκια είναι καταδικασμένη». - Δημήτρης Γάκας
Αθήναιον (φωτό: Readymade P Voulgaris/FB)
«Καταποντίζονται οι "μικρές" γιατί είναι πάρα πολλές. Αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει», πιστεύει ο Ηλίας Γεωργιόπουλος, κάτι που βρίσκει σύμφωνο τον Ζήνο Παναγιωτίδη: «Επιμένω στις συνεδριάσεις μας εδώ και μια δεκαετία πως ο αριθμός των ταινιών που βγαίνουν είναι υπερβολικός, και είναι μόνο για να τρώμε τις σάρκες μας. Μάταια. Οπότε μόνο στον εαυτό μου μπορώ να βάλω φρένο. Εκ προοιμίου είμαι αντίθετος στον μεγάλο αριθμό. Θεωρώ, ωστόσο, πως είτε έβγαιναν 16 ταινίες την εβδομάδα είτε 6, πάλι θα καίγονταν οι περισσότερες. Αυτό όμως δε σημαίνει πως δεν ξεχωρίζει το ποιοτικό σινεμά, όταν βλέπεις ταινίες σαν την "Ανατομία μιας Πτώσης" και τη "Ζώνη Ενδιαφέροντος" να έχουν κάνει από 65.000 εισιτήρια, τον Βέντερς 50.000, τον Καουρισμάκι 35.000, ή τον Λόουτς 30.000».
Φυσικά, το συνήθειο με τον διψήφιο αριθμό πρεμιέρων εβδομαδιαίως δεν είναι καινούργιο - θυμόμαστε ανάλογα «μπουκωμένα» επταήμερα από τα τέλη κιόλας της δεκαετίας του ’90 και μετά το άνοιγμα των πρώτων πολυσινεμά. Απλώς, η διάθεση ενός φιλμ είναι πολύ ευκολότερη και φθηνότερη τώρα απ’ ότι ήταν στις εποχές της κόπιας (και των ντελιβεράδων που τις "μοίραζαν" ανάμεσα στις αίθουσες στα διαλείμματα!). «Με το dcp, κάθε κινηματογράφος έχει μια ταινία σε πρεμιέρα οπουδήποτε στην Ελλάδα», λέει ο Ζήνος Παναγιωτίδης. «Από την Αθήνα μέχρι τη Λέρο και τον Άγιο Νικόλαο μπορεί μια ταινία να παιχτεί σε πρώτη προβολή, δεν είναι όπως παλιά που υπήρχε δεύτερη ή τρίτη», συμπληρώνει ο Γιάννης Καλφακάκος.
Ομως το ερώτημα παραμένει: μήπως τόσο ο αριθμός των ταινιών όσο και των αιθουσών είναι τελικά υψηλότερος απ’ όσο σηκώνει η ελληνική αγορά;
«Διανέμονται περίπου 320 ταινίες ετησίως. Νομίζω πως μας αρκούν οι μισές και κάτι παραπάνω», υπολογίζει ο Γιάννης Καλφακάκος. «Τα στούντιο βγάζουν συνολικά 60-65 ταινίες ετησίως, από αυτές καμία δεκαριά θα μπορούσαν να μην βγούνε. Αν βάζαμε και συνολικά 120 ανεξάρτητες όλων των ειδών, μαζί με τις ελληνικές, μιλάμε για 190 ταινίες περίπου. Δηλαδή πάνω από 100 ταινίες πάνε στράφι. Οσο για το πλήθος των αιθουσών, Αθήνα και Θεσσαλονίκη είμαστε καλά, στην επαρχία λείπουν. Υπάρχουν πόλεις και νομοί ολόκληροι χωρίς αίθουσα. Εκείνο που επίσης απουσιάζει είναι τα premium formats, τα concepts. Οι αίθουσες πιστεύω πρέπει να επενδύσουν σε ανακαινίσεις, και κυρίως σε τεχνολογία και ήχο».
«Το καλλιτεχνικό σινεμά πάει πολύ καλά γιατί έχουμε εκπαιδεύσει το κοινό που ξέρει πως κάθε εβδομάδα στη μία αίθουσα θα έχουμε πάντα arthouse επιλογές. Βέβαια, απομακρύνθηκε ο κόσμος ξαφνικά λόγω καιρού, που ήταν παραπάνω ζεστός. Οπότε είναι ώρα να ανοίξουμε τα θερινά» - Ιφιγένεια Βλαχογιάννη
Θερινό Σταρ στη Βέροια
Τη μονή αίθουσα υπερασπίζεται εύλογα ο Ηλίας Γεωργιόπουλος, ιδιοκτήτης του Δαναού. «Η πλειοψηφία των μονών αιθουσών που παίζουν καλλιτεχνικές ταινίες είναι οικογενειακές επιχειρήσεις. Είναι και η δική μου, και έχω κάποιους υπαλλήλους. Είναι όμως άλλες που τις τρέχει μόνο η οικογένεια και δεν έχουν κανέναν υπάλληλο. Παλεύουν ώστε να υπάρχει μια συντήρηση, έστω με τα λίγα εισιτήρια, μέχρι να έρθει κάτι πιο εμπορικό να τους ξελασπώσει. Μιλάμε κυρίως για μεγαλύτερες ηλικίες, οπότε αν κλείσουν το σινεμά τους, τί θα κάνουν; Υπάρχει αυτό το αδιέξοδο».
Από τη μεριά της, η Ιφιγένεια Βλαχογιάννη, επίσης ιδιοκτήτρια οικογενειακής επιχείρησης, θεωρεί πως υπάρχουν και στην Αθήνα και σε όλη την Ελλάδα αίθουσες που στηρίζουν την ανεξάρτητη και την ευρωπαϊκή ταινία. Όπως και η δική της, το Κινηματοθέατρο Σταρ. «Σε μας το καλλιτεχνικό σινεμά πάει πολύ καλά γιατί έχουμε εκπαιδεύσει το κοινό που ξέρει πως κάθε εβδομάδα στη μία αίθουσα θα έχουμε πάντα arthouse επιλογές», υπογραμμίζει. «Βέβαια, απομακρύνθηκε ο κόσμος ξαφνικά λόγω καιρού, που ήταν παραπάνω ζεστός. Οπότε είναι ώρα να ανοίξουμε τα θερινά», συνεχίζει, συμπληρώνοντας πως η πρώτη εβδομάδα του θερινού Σταρ είναι πάντα αφιερωμένη στη δεύτερη προβολή ανεξάρτητων φιλμ που δεν πρόλαβε το κοινό να δει στη διάρκεια του χειμώνα.
«Για το πλήθος των αιθουσών, Αθήνα και Θεσσαλονίκη είμαστε καλά, στην επαρχία λείπουν. Υπάρχουν πόλεις και νομοί ολόκληροι χωρίς αίθουσα. Εκείνο που επίσης απουσιάζει είναι τα premium formats, τα concepts. Οι αίθουσες πιστεύω πρέπει να επενδύσουν σε ανακαινίσεις, και κυρίως σε τεχνολογία και ήχο». - Γιάννης Καλφακάκος
Είναι γεγονός πως στο lineup διαφόρων ανεξάρτητων εταιρειών διανομής περιλαμβάνονται πλέον όλο και περισσότερα animations και horrors, ως υποστήριξη στο υπόλοιπο, αβέβαιης τύχης καλλιτεχνικό πρόγραμμα. «Το παιδικό φιλμ και η ταινία τρόμου είναι είδη που όντως στέκονται ακόμα», σημειώνει ο Ηλίας Γεωργιόπουλος. «Οπότε, σού λέει ο διανομέας, γιατί να στοχεύω αποκλειστικά σε φεστιβαλικούς τίτλους που θα μού φέρουν το πολύ 2-3.000 εισιτήρια;». Και η Ιφιγένεια Βλαχογιάννη έχει καταλήξει πως «η παιδική ταινία, το Σαββατοκύριακο, πάντα θα δουλεύει. Το παιδί είναι αυτό που θέλει να πηγαίνει σινεμά και παρασύρει και την οικογένεια». Για τον Ζήνο Παναγιωτίδη, ωστόσο, η κλιματική συνθήκη των τελευταίων εβδομάδων έπαιξε εδώ τον αρνητικό της ρόλο. Αναγνωρίζει πως «πολλές οικογένειες προτίμησαν την ύπαιθρο και τις παιδικές χαρές τις ώρες που προβάλλονταν παιδικές ταινίες».
Oπως και να έχει, «η κάθε ταινία κουβαλάει την ταυτότητα και την τύχη της», λέει ο Ζήνος Παναγιωτίδης. «Εμείς [οι διανομείς] βοηθάμε με το σωστό μάτι -ή το λάθος. Και πάντα βοηθά, ή δε βοηθά, και η κριτική για την παραπέρα πορεία». Ολοι συμφωνούν πως οι arthouse ταινίες χρειάζονται την υποστήριξη της κριτικής. «Οι κριτικές για μένα παίζουν σημαντικό ρόλο, ειδικά στις μικρές ταινίες», επισημαίνει ο Δημήτρης Γάκας. «Υπάρχει κοινό που βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε αυτές. Νομίζω πως ταινία χωρίς αστεράκια είναι καταδικασμένη».
Και όλα αυτά, όλη αυτή η κουβέντα, σε μια χώρα που «δεν ήταν ποτέ κινηματογραφόφιλη», τονίζει ο Ζήνος Παναγιωτίδης. «Στατιστικά αν το πάρουμε, παλιότερα, τις χρονιές των 10 και 11 εκατομμυρίων εισιτηρίων πανελλαδικά, εκπλησσόμασταν που κάθε εισιτήριο αναλογεί σε έναν μόνο κάτοικο, συνεπώς ο καθένας πάει σινεμά μία φορά ετησίως, τη στιγμή που στην Ευρώπη ήταν τρεις φορές τον χρόνο μέσο όρο αναλογικά με τον πληθυσμό. Τώρα, η ετήσια επίσκεψη του Eλληνα στην κινηματογραφική αίθουσα έχει πέσει στο 0,7. Κι όμως, το σινεμά δεν παύει να κρύβει συνεχώς εκπλήξεις, όπως έδειξαν τα θεαματικά νούμερα ταινιών που στέκουν ανάμεσα στο καλλιτεχνικό και το εμπορικό, σαν το "Oπενχάιμερ", το "Poor Things" η τη "Φόνισσα". Είναι μια μορφή ψυχαγωγίας που ο κόσμος δεν έχει ποτέ πάψει να το βλέπει με αγάπη».
Μακεδονικόν, Θεσσαλονίκη
Top 10 2024 (1η Ιανουαρίου-17 Απριλίου)
Poor Things 424.164 (μαζί με τα previews του 2023)
Dune: Μέρος Δεύτερο 169.518
Kung Fu Panda 4 119.923
Ο Μελισσοκόμος 94.288
Τα Παιδιά του Χειμώνα 85.535
Λατρεύω να σε Μισώ 67.114
Γάτες στο Μουσείο 51.009
Υπέροχες Μέρες 49.234
Ferrari 39.358
Ασπιλη 34.520
