Κάθε εικόνα του πρώτου μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ της φωτογράφου Τζέλης Χατζηδημητρίου για την Ερεσό της Λέσβου και τη λεσβιακή κοινότητα είναι πολύτιμη.
Από τη πιο αναλογική μέχρι την πιο ψηφιακή, από την πιο προσωπική μέχρι την πιο «τουριστική», από την πιο μελαγχολική μέχρι την πιο πλημμυρισμένη από χαρά, από την πιο στατική μέχρι την πιο κινούμενη, όλες οι εικόνες που αποτελούν τη «Λεσβία» είναι ταυτόχρονα πολλά πράγματα - και όλα σημαντικά.
Είναι ντοκουμέντα που η Τζέλη Χατζηδημητρίου μάζευε τέσσερις δεκαετίες και που αν δεν το είχε κάνει θα είχαν χαθεί μέσα στο πέρασμα του χρόνου, σβήνοντας ένα κομμάτι ιστορίας που ξεκινάει από τη διεθνή λεσβιακή κοινότητα που γεννήθηκε στο νησί, ερήμην εποχής, προκαταλήψεων και της συντηρητικής ελληνικής κοινωνίας, αλλά καταλήγει να αφηγηθεί και την ιστορία ενός τόπου που (όχι τυχαία) έγινε το καταφύγιο μιας μειονότητας για να σημαδευτεί νομοτελειακά από αυτήν μέσα στις δεκαετίες.
Είναι φωτογραφίες ή βίντεο, που τραβηγμένα με τη διακριτικότητα, το χιούμορ, τη φροντίδα και το απενοχοποιημένα ερωτικό βλέμμα της Χατζηδημητρίου αναδεικνύουν σώματα, παραλίες, αισθήσεις και αφές, συμπληρώνοντας ιδανικά μια αφήγηση που μένει προσανατολισμένη στους γενεσιουργούς λόγους μιας τελικά επανάστασης - περισσότερο κι από τα χαριτωμένα, αν και εκ των υστέρων ενδεικτικά της δράσης-αντίδρασης μέσα στο ίδιο το νησί, σχόλια όσων θυμούνται τα πρώτα κορίτσια να έρχονται στο νησί «χωρίς τους άντρες τους».
Είναι ιστορικά τεκμήρια που αρχίζουν την ιστορία πολύ νωρίτερα - αρχές του 20ου αιώνα και φτάνουν πίσω στους αιώνες, στη Σαπφώ, για να αναζητήσουν το νήμα που δεν ακολουθήθηκε ποτέ από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά ούτε κι από την ίδια την παράδοση του νησιού που προτιμούσε να βλέπει στη Σαπφώ μια ποιήτρια και όχι την ποιήτρια που πρώτη εξύμνησε τον έρωτα ανάμεσα σε γυναίκες.
Είναι τελικά εικόνες που συνθέτουν ένα παλίμψηστο που αγνοώντας την κινηματογραφική αγωνία να ξεχωρίζει, να προκαλέσει ή να ενσωματωθεί σε οποιαδήποτε ποπ κουλτούρα, παραμένει σίγουρο για τη σημασία των υλικών του - μια αφήγηση που αναμοχλεύει από τον ακτιβισμό μέχρι την πραγματική σεξουαλική απελευθέρωση και από την είσοδο στην - καλώς και κακώς εννοούμενη - παγκοσμιοποίηση μέχρι τα ζητούμενα που παραμένουν ίδια ακόμη και όταν οι εποχές έχουν αλλάξει, τα δικαιώματα έχουν κερδηθεί και οι κοινωνίες δεν νοιάζονται για το που μπαίνει ο τόνος στη λέξη Λεσβία.
Εικόνες που θα έπεφταν στο κενό μιας ανώφελης (μπορεί και ανώδυνης αν σκεφτεί κανείς που βρίσκεται σήμερα η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα παγκοσμίως) νοσταλγίας, αν δεν ήταν πριν από οτιδήποτε άλλο ένα προσωπικό, αυτοβιογραφικό, ημερολόγιο μιας γυναίκας, μιας λεσβίας, μιας καλλιτέχνη που επιστρέφει στα χρόνια της «ενηλικίωσης» της για να μιλήσει ταυτόχρονα για την ενηλικίωση μιας ολόκληρης κοινότητας, για χρόνια ξέγνοιαστα και μαζί σκοτεινά, για «ανώμαλες» («όπως θα τις αποκαλούσε η μαμά») γυναίκες και μαζί πρότυπα μιας απελευθέρωσης που χτίστηκε ερήμην στην άμμο των παραλιών της Ερεσσού για να γίνει σύμβολο και μαζί ένα κομμάτι queer ιστορίας.
Ολες οι εικόνες της «Λεσβίας», ακόμη κι αυτές που δεν υπάρχουν στο ντοκιμαντέρ, είναι πολύτιμες. Οχι γιατί αναδεικνύουν οριστικά ένα κεφάλαιο που για χρόνια δεν υπήρξε αποτυπωμένο, αλλά χανόταν μέσα στην προφορική λήθη όλων των queer αρχείων αυτής της χώρας (και με ευθύνη πολλών γυναικών που δεν θα μίλαγαν, ακόμη και σήμερα, σε ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ για τις δικές τους εμπειρίες στην Ερεσό), αλλά γιατί πίσω από την ιστορική του σημασία, λέει κάτι πολύ σημαντικό για τις οικογένειες που μας στέρησαν, την αλληλεγγύη με την οποία φτιάχτηκαν οι queer κοινότητες πριν δυναμώσουν και διεκδικήσουν δικαιώματα, την πολύτιμη αυτή αίσθηση να ανήκεις για μια και μοναδική φορά κάπου ακριβώς όπως είσαι.
«Τα καλοκαίρια στην Ερεσό είναι η παιδική μου χαρά», λέει σε ένα σημείο η Τζέλη Χατζηδημητρίου δείχνοντας εικόνες από ανέμελα παιχνίδια γυναικών που παίζουν σαν παιδιά στην άμμο.
Ο,τι είμαστε είναι φτιαγμένο από όσα στερηθήκαμε ως παιδιά. Μια από τις πολλές πολύτιμες εικόνες της «Λεσβίας».
Η «Λεσβία» της Τζέλης Χατζηδημητρίου ξεκινάει τις προβολές της στις 4 Απριλίου στον κινηματογράφο Τριανόν από το CineDoc, κάθε μέρα στις 19.00 / 20.30 / 22.00. Την Πέμπτη 4 Απριλίου στις 20.30 μετά την προβολή θα πραγματοποιηθεί Q&A με την Τζέλη Χατζηδημητρίου και την Εύα Στεφανή, ενώ θα ακολουθήσει wine party με dj set από τη Μαριλένα Ορφανού (Dj Loo) και κέρασμα στο φουαγιέ του κινηματογράφου Τριανόν. Τη Δευτέρα 8 Απριλίου θα ακολουθήσει μετά την προβολή των 20.30 Q&A με την Τζέλη Χατζηδημητρίου, σκηνοθέτη της ταινίας και εκπροσώπους της λεσβιακής κοινότητας. Η ταινία έχει προγραμματιστεί να προβληθεί στο Ρέθυμνο, στον Χώρο Πολιτισμού «Σημείο» το Σάββατο 20 Απριλίου στις 20.30.
Διαβάστε ακόμη: Λέσβια ή Λεσβία; Η Τζέλη Χατζηδημητρίου είναι σίγουρη πως αυτά δεν χωρίζονται
