(φωτογραφίες: Julien Liénard για το περιοδικό TroisCouleurs)
Συναντήσαμε την Λουίζ Κουρβουαζιέ στο Παρίσι, αρκετούς μήνες μετά την πρεμιέρα της ταινίας της, «Θεϊκό Τυρί» στο τμήμα Ενα Κάποιο Βλέμμα του 77ου Φεστιβάλ Καννών και ενώ την ίδια στιγμή το ρεκόρ εισιτηρίων που έκανε στο γαλλικό box office άγγιζε το εκατομμύριο.
Δεν χρειαζόταν να την ρωτήσουμε τι ήταν αυτό που έκανε τους θεατές να ανακηρύξουν την ταινία της ως μια από τις αγαπημένες τους φέτος, αφού όταν δεις το «Θεϊκό Τυρί» γνωρίζεις πως η καταγραφή της γαλλικής επαρχίας μέσα από την ιστορία μιας παρέας παιδιών που είναι αποφασισμένα να κερδίσουν σε ένα διαγωνισμό τυριού είναι αφοπλιστική, φτιαγμένη λες σαν να πρόκειται για ταινία τεκμηρίωσης, αλλά με μια μυθοπλασία που ρέει, διασκεδαστική και συγκινητική την ίδια ακριβώς στιγμή, μια ταινία ενηλικίωσης που παραμένει διαρκώς αληθινή.
Ετσι ρωτήσαμε την Λουίζ Κουρβουαζιέ για τις ρίζες της ταινίας, την ανάγκη για «διαφορετικές» ιστορίες εκτός του αστικού ιστού και την οικογένειά της που, μαζί της, από το πουθενά δημιούργησαν μια αυτοσχέδια εταιρία παραγωγής.
Το «Θεϊκό Τυρί» θα προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες από την Πέμπτη 1η Μαΐου.
Στη Γαλλία υπάρχει μια φαντασίωση για την επαρχία. Την βλέπουμε συνήθως μέσα από το βλέμμα των Παριζιάνων. Αυτή δεν είναι η πραγματική επαρχία. Πίστευα πως θα άξιζε τον κόπο να δείξω την επαρχία με τον αυθεντικό τρόπο που τη ζω, ως ένας απόλυτα οργανικός εσωτερικός παρατηρητής.
Είναι πολύ προσωπική ταινία, αλλά δεν είναι η ιστορία μου. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην ίδια περιοχή, στο Ζουρά, στην οποία διαδραματίζεται η ταινία. Στη συνέχεια έφυγα για τις σπουδές μου στη Λιόν και στη συνέχεια επέστρεψα εκεί. Εκεί ζω μέχρι και σήμερα. Νιώθω πολύ δεμένη με τον τόπο αυτό και ήξερα πάντα ότι ήθελα η πρώτη μου ταινία να διαδραματίζεται εκεί. Κυρίως ήθελα να μιλήσω για τον τόπο αυτό και για τους ανθρώπους του. Ανθρώπους που δεν βλέπουμε συχνά στο σινεμά.
Είναι όμως μια - κυριολεκτικά - οικογενειακή ταινία. H μητέρα μου με τον αδερφό μου έγραψαν τη μουσική της ταινίας. Ο άλλος μου αδερφός ήταν ο βασικός κατασκευαστής των σκηνικών, ενώ οι περισσότεροι ηθοποιοί στην ταινία ανήκουν στην ευρύτερη οικογένεια της περιοχής μας, ερασιτέχνες που ήξεραν πολύ καλά πώς να μεταφέρουν την ατμόσφαιρα της γαλλικής υπαίθρου στη μεγάλη οθόνη. Σήμαινε πολλά για μένα να κάνω την ταινία με τους ανθρώπους της περιοχής. Θα ήταν σαν να τους εξαπατούσα αν έπαιρνα ηθοποιούς.
Η ταινία είναι σαν μια γέφυρα ανάμεσα σε δύο κόσμους. Αυτοί οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ακριβώς τι είναι το σινεμά. Οπως και οι άνθρωποι - οι τεχνικοί που εργάστηκαν στην ταινία - αναγκάστηκαν να βρεθούν σε ένα ξένο περιβάλλον το οποίο θα έπρεπε να σεβαστούν. Αν σκεφτόμουν από την αρχή ποιον ενδιαφέρει μια ταινία για το τυρί, δεν θα την έκανα ποτέ. Ηταν η διαδικασία της κατασκευής της που έβγαζε απόλυτο νόημα στο μυαλό μου.
Ολη η ταινία παίζει με τις αντιφάσεις. Είναι δύσκολο να τοποθετήσεις την ταινία σε συγκεκριμένα είδη. Δεν είναι κωμωδία, δεν είναι δράμα, δεν είναι περιπέτεια, δεν είναι γουέστερν... Πολλοί λένε ότι μοιάζει με ντοκιμαντέρ. Αυτή ήταν μια από τις φιλοδοξίες μου. Να κάνω μια ταινία που να μην χωράει πουθενά. Να είναι μια ταινία για το πώς φτιάχνεις τυρί αλλά και τι σημαίνει να διασχίζεις την εξοχή με μια μοτοσικλέτα.»
Η ιδέα ήταν να κάνω ένα γουέστερν στη γαλλική επαρχία. Να δω μέσα από το μεγεθυντικό φακό το τοπίο και τους ανθρώπους, χωρίς όμως να σβήσω τα ελαττώματά τους. Οι αναφορές μου βρίσκονται στο αμερικάνικο σινεμά. Σε σχέση με τον τόνο της ταινίας, την ισορροπία ανάμεσα στην κωμωδία και το δράμα, είχα στο νου μου το σινεμά του Κεν Λόουτς. Είναι ένας σκηνοθέτης που δεν φοβάται να δείξει και αρνητικούς χαρακτήρες, κάτι που στη Γαλλία δεν συνηθίζεται. Εγώ ταυτίζομαι περισσότερο με χαρακτήρες που έχουν ελαττώματα, που κάνουν λάθη...
Ολη η ταινία παίζει με τις αντιφάσεις. Είναι δύσκολο να τοποθετήσεις την ταινία σε συγκεκριμένα είδη. Δεν είναι κωμωδία, δεν είναι δράμα, δεν είναι περιπέτεια, δεν είναι γουέστερν... Πολλοί λένε ότι μοιάζει με ντοκιμαντέρ. Αυτή ήταν μια από τις φιλοδοξίες μου. Να κάνω μια ταινία που να μην χωράει πουθενά. Να είναι μια ταινία για το πώς φτιάχνεις τυρί αλλά και τι σημαίνει να διασχίζεις την εξοχή με μια μοτοσικλέτα. Μου αρέσουν οι λεπτομέρειες και μέσα από αυτές μπόρεσα να βρω τις ισορροπίες που συγκρατούν την ταινία να τρέχει με έναν συνεπή ρυθμό.
Το να κάνεις μια ταινία διαρκεί περισσότερο από το να φτιάξεις τυρί. Η διαδικασία όμως μοιάζει. Είναι χρονοβόρα, πρέπει τα πράγματα να ωριμάσουν, πρέπει να είσαι συνεχώς από πάνω για να σιγουρευτείς πως όλα θα γίνουν σωστά.
Αυτό που έχει αλλάξει σήμερα, είναι ότι για χρόνια δεν θα φανταζόμουν τον εαυτό μου ως γυναίκα σκηνοθέτη. Τα αγόρια όταν ήμασταν στην αρχή της καριέρας μας και κάναμε μικρού μήκους ταινίες ήταν σίγουροι πως θα γίνουν σκηνοθέτες. Για τα κορίτσια ήταν διαφορετικά.»
Είναι πολύ ικανοποιητική η αίσθηση ότι έχεις πετύχει, αλλά αυτή η ταινία θα ήταν η ίδια ακόμη και αν είχε αποτύχει. Αν δεν υπήρχαν άνθρωποι να με στηρίξουν και να πιστέψουν στην ταινία, αυτή απλά δεν θα είχε γίνει. Ευτυχώς δεν ήμουν διατεθειμένη να κάνω κανένα συμβιβασμό και έτσι δεν μετανιώνω τίποτα που να έχω κάνει χωρίς να το θέλω. Είναι παρηγορητικό πως η ταινία δεν άρεσε μόνο στο σινεφίλ κοινό του Παρισιού, αλλά και σε ένα πολύ μεγαλύτερο κοινό. Ηθελα η ταινία να είναι γενναιόδωρη και ανοιχτή για όλους.
Δεν θεωρώ - τουλάχιστον ακόμη - θέμα ζωής ή θανάτου να κάνω μια ταινία. Αν δεν τα κατάφερνα με το «Θεϊκό Τυρί» θα έκανα κάτι άλλο. Ισως γινόμουν μουσικός, ίσως έφτιαχνα τυρί στη γαλλική επαρχία. Με αυτόν τον αέρα θεώρησα ότι δεν θα συμβιβαστώ. Αν ένιωθα το σινεμά ως ζωτική μου ανάγκη, θα έκανα ό,τι περνούσε από το χέρι μου για να γίνει αυτή η ταινία με τον τρόπο που ήθελα. Ευτυχώς δεν χρειάστηκε. Ισως ήταν και η τύχη του πρωτάρη... Δεν είναι ένα πολύ ακριβό σινεμά. Και υπάρχει ένα σύστημα χρηματοδότησης στη Γαλλία που ευνοεί τις πρώτες ταινίες αλλά και τις ασυνήθιστες ταινίες, ταινίες που έρχονται από την επαρχία και στην περίπτωσή μας βοήθησε πολύ. Αυτό δεν σημαίνει πως όλα είναι τέλεια. Εγώ βρήκα το δρόμο μου για να κάνω την ταινία που ήθελα, αλλά υπάρχουν άνθρωποι και ιδέες που δεν καταφέρνουν ποτέ να πάρουν το πράσινο φως σε ένα σύστημα που διατηρεί συνθήκες «μικρόκοσμου» και στηρίζεται σε «γνωριμίες».
Αυτό που έχει αλλάξει σήμερα, είναι ότι για χρόνια δεν θα φανταζόμουν τον εαυτό μου ως γυναίκα σκηνοθέτη. Τα αγόρια όταν ήμασταν στην αρχή της καριέρας μας και κάναμε μικρού μήκους ταινίες ήταν σίγουροι πως θα γίνουν σκηνοθέτες. Για τα κορίτσια ήταν διαφορετικά. Η σκηνοθεσία δεν ήταν ποτέ η πρώτη σκέψη για μια γυναίκα. Πάντα σκεφτόμασταν πως θα ασχοληθούμε με το μοντάζ, τη σκηνογραφία... Θεωρώ πως υπήρξα τυχερή.
Ολοι οι γυναικείοι χαρακτήρες στην ταινία είναι αυθεντικοί. Δεν ήθελα να είναι δυναμικοί, απλά επειδή έπρεπε να είναι. Αυτό που με ενδιέφερε και αυτό που τελικά δείχνω στην ταινία είναι ο τρόπος με τον οποίο δουλεύουν τη γη. Εχουμε ταυτίσει την εικόνα του αγρότη με τους άντρες, ενώ υπάρχουν πάρα πολλές γυναίκες που δουλεύουν στην ύπαιθρο. Δεν με ενδιέφερε να μείνω στη θεωρητική απεικόνιση των γυναικών. Ηθελα να κοιτάξω την αυθεντική εικόνα τους. Και να την παρουσιάσω με έναν τρόπο που θεωρώ ότι τις δικαιώνει.
Το «Θεϊκό Τυρί» θα προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες από την Πέμπτη 1η Μαΐου.
