Ενας από τους πιο συχνούς εφιάλτες του Μάρτιν Σκορσέζε πάει κάπως έτσι: Ετοιμάζεται να ξεκινήσει μια καινούρια ταινία, αλλά δεν ξέρει τι είναι ακριβώς. Δεν έχει σενάριο, δεν γνωρίζει τους ηθοποιούς, αλλά οι παραγωγοί τον πιέζουν να αρχίσει γυρίσματα. Την πρώτη μέρα παρατηρεί ότι στο σετ, δίπλα στην δική του καρέκλα στέκεται κάποιος άλλος σκηνοθέτης, ένας από τους σπουδαίους που ο Σκορσέζε θαυμάζει. Δεν έχει σημασία ποιος, κάθε φορά είναι κάποιος άλλος, αλλά η παρουσία του πάντα τον αποπροσανατολίζει. «Μην ανησυχείς» του λένε οι παραγωγοί, «η ταινία είναι δική σου, είναι εδώ μόνο για να παρατηρεί, εσύ κάνε τη δουλειά σου». «Ξέρω όμως ότι θα μου πάρει τη θέση, ότι αργά αλλά σταθερά θα αρχίσουν να λένε “δεν πειράζει, άσε αυτή τη σκηνή θα την αναλάβουμε εμείς”»... Μοιάζει παράλογο πως ένας σκηνοθέτης σαν τον Μάρτιν Σκορσέζε μπορεί να έχει τέτοιου είδους εφιάλτες, αλλά πιθανότατα τον τελευταίο καιρό, τον ρόλο του ανταγωνιστή στα όνειρά του, μάλλον κρατούσε ο Ζορζ Μελιές
Ο πρώτος άνθρωπος που πήγε στο φεγγάρι
Ενα πλάνο του Μελιές με τα μάτια του Σκορσέζε
Ταχυδακτυλουργός, εφευρέτης, πρωτοπόρος του σινεμά, ο Ζορζ Μελιές ήταν από τους πρώτους που είδαν το σινεμά ως ένα μείγμα μαζικής διασκέδασης, τεχνολογίας και τέχνης. Ορισε το είδος της επιστημονικής φαντασίας, δημιούργησε τα ειδικά εφέ, ανακάλυψε πολλά από τα τρικ που έκαναν το σινεμά «μαγικό»! Το «Ταξίδι στη Σελήνη» μπορεί να είναι η πιο διάσημη ταινία του και η εικόνα ενός πυραύλου στο μάτι του Φεγγαριού μια από τις αληθινά ανεξίτηλες εικόνες του σινεμά, αλλά στην πραγματικότητα ο Μελιές γύρισε περισσότερες από πεντακόσιες μικρού μήκους, όλες στο γυάλινο στούντιο του έξω από το Παρίσι που έμοιαζε με μια αληθινή βιομηχανία ονείρων. Εκεί κατασκεύαζαν όλα τα σκηνικά και τα κοστούμια, εκεί δοκίμαζε πως τα μαγικά του τρικ μπορούν να εφαρμοστούν στο πανί, εκεί επιχρωμάτιζαν στο χέρι τα καρέ των ταινιών του. Δυστυχώς τα περισσότερα από τα φιλμ του, χάθηκαν ή καταστράφηκαν. Οι περισσότερες από τις κόπιες του πουλήθηκαν στον γαλλικό στρατό στη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου και λιώθηκαν για το ασήμι που περιείχαν και για να φτιάξουν μπότες για τους στρατιώτες. Σύντομα το σινεμά τον προσπέρασε, ο Μελιές χρεοκόπησε και κατέληξε να πουλά παιχνίδια σε μια γωνιά του σιδηροδρομικού σταθμού του Μονπαρνάς, μέχρις ότου στα τέλη της δεκαετίας του '20 ο Λεό Ντριό, συντάκτης του περιοδικού για «Cine Journal» τον ανακάλυψε ξανά, όπως και πολλές από τις ταινίες του και τον αποκατέστησε στη θέση που του αξίζει στο παγκόσμιο σινεμά.
Ενα αληθινά κινηματογραφικό βιβλίο
Ενα από τα σκίτσα του Μπράιαν Σέλζνικ
«Η Εφεύρεση του Χιούγκο Καμπρέ» το βιβλίο του Μπράιαν Σέλζινκ που αποτέλεσε την βάση για την ταινία του Σκορσέζε ήταν τόσο ξεχωριστό όσο το φιλμ που γέννησε. Γεμάτο υπέροχα σκίτσα, σχεδιασμένα από τον συγγραφέα, έμπλεκε τις εικόνες και τα κείμενα με τέτοιο τρόπο που όπως λέει ο ίδιος «σε κάνουν να μην ξεχωρίζεις ποια κομμάτια κοίταξες και ποια κομμάτια διάβασες» Ο Σέλζνικ μοιράζεται το ίδιο επώνυμο και μια συγγένεια με μια από τις μυθικές φιγούρες του Χόλιγουντ, τον Ντέιβιντ Ο Σέλζνικ, έναν από τους πιο διάσημους παράγωγους της κλασσικής εποχής του. Οχι όμως και μια χειροπιαστή σχέση με τις ταινίες. «Ηξερα ότι υπάρχει μια συγγένεια, αλλά η δική μου οικογένεια δεν είχε καμιά σχέση με τις τέχνες. Ο πατέρας μου ήταν λογιστής, η μητέρα μου νοικοκυρά. Φυσικά με υποστήριξαν όταν θέλησα να γίνω καλλιτέχνης και με βοήθησαν να σπουδάσω στο Rhode Island School of Design» λέει ο Σέλζνικ που δούλεψε σαν εξαιρετικά πετυχημένος σκιτσογράφος παιδικών βιβλίων πριν αρχίσει να γράφει και να σχεδιάζει τα δικά του. Οταν ήρθε η ώρα για να γράψει τον «Χιούγκο Καμπρέ» όμως, το σινεμά υπήρξε μια από τις βασικές του αναφορές. «Αρχικά, δεν είχα ιδέα πως θα έκανα τις εικονογραφήσεις στο βιβλίο» λέει «Μέχρι την στιγμή που ξεκίνησα να βλέπω παλιές ταινίες και να κάνω συσχετισμούς ανάμεσα στο πως η κάμερα καταγράφει τη δράση σε ένα φιλμ και πως στα παιδικά βιβλία, γυρίζεις τη σελίδα και ολόκληρη η σκηνή αλλάζει. Κατά κάποιο τρόπο το "Hugo" είχε γραφτεί από την αρχή με το σινεμά στο μυαλό μου».
Ενας τρισδιάστατος κόσμος
Ενας από τους βασικούς λόγους που το «Hugo» είναι σε 3D είναι η Φραντσέσκα, η εντεκάχρονη κόρη του σκηνοθέτη, και οι φίλες της. «Την στιγμή που ανέφερα τη σκέψη μου, τα πιτσιρίκια άρχισαν να χοροπηδάνε ενθουσιασμένα φωνάζοντας “σε 3D, σε 3D!”» λέει. Στην πραγματικότητα όμως ακόμη κι αν θεωρούμε την τρισδιάστατη τεχνολογία σαν μια καινούρια εφεύρεση, από τις πρώτες μέρες του σινεμά, οι σκηνοθέτες είχαν φλερτάρει με την τρισδιάστατη εικόνα. Οι αδελφοί Λιμιέρ είχαν πειραματιστεί με αυτό ο Μελιές την είχε δοκιμάσει στην μικρού του μήκους του 1903 «The Cake-Walk Infernal». Κι ο ίδιος ο Σκορσέζε λάτρευε το 3D απ όταν είδε για πρώτη φορά τρισδιάστατες ταινίες πίσω στη δεκαετία του 60. Στην διάρκεια της προετοιμασίας του «Hugo», έβαλε τους τεχνικούς και το καστ να παρακολουθήσουν μερικές από της αγαπημένες του 3D ταινίες όπως το «Τηλεφωνήσατε Ασφάλεια Αμέσου Δράσεως» του Χίτσκοκ και το «House of Wax» του Αντρέ Ντε Τοθ, αλλά όπως εξηγεί, ο στόχος του δεν ήταν το θέαμα, αλλά το να κάνει τον θεατή να έρθει πιο κοντά στην ιστορία και στους χαρακτήρες. «Η πρώτη μου αντίδραση όταν είδα τα παιδιά που πρωταγωνιστούν, ήταν να τα αγκαλιάσω και αυτό ήθελα να μεταδώσω στον θεατή. Ενα ζεστό, τρυφερό συναίσθημα. Ηταν τόσο αξιαγάπητα που ένιωθα ότι έπρεπε να μεταφέρω αυτή την αίσθηση στον θεατή. Το 3D βοήθησε πολύ σε αυτή την κατεύθυνση. Σε κάνει να θες να μοιραστείς τον κόσμο τους, να γίνεις κομμάτι του. Το 3D στο «Hugo» με κάνει να νιώθω για τους ηθοποιούς μου, ακριβώς όπως όταν κοιτάζω το πρόσωπο της κόρης μου».
Ολα είναι σινεμά
Το «Hugo» είναι πάνω απ όλα μια ταινία για το σινεμά, κι ο κόσμος στον οποίο διαδραματίζεται δεν θα μπορούσε παρά να είναι βγαλμένος από αυτό. «Χτίσαμε έναν σταθμό τρένου που είναι η δική μας ιδέα για τους σταθμούς του Παρισιού, τον Gare du Nord, τον Gare de Lyon, τον Gare Montparnasse που πια δεν υπάρχει» λέει ο Σκορσέζε. «Οπως δεν υπάρχει κι ολόκληρο το Παρίσι της ταινίας. Αντλήσαμε τις αναφορές μας από τις εικόνες της πόλης εκείνης της εποχής, όπως είχαν αποτυπωθεί από τους Ντανταϊστές, από τις ταινίες που έκαναν, από τον Μαν Ρέι τον Φερνάν Λεζέ, τις κωμωδίες του Ρενέ Κλερ. Το Παρίσι που φτιάξαμε δεν ήταν στ' αλήθεια το Παρίσι που υπήρχε, αλλά η εντύπωση ενός Αμερικάνου για την Πόλη. Στα γυρίσματα αστειευόμουν λέγοντας “Ας βάλουμε τον Πύργο του Αϊφελ στο κάδρο”, όποιο κι αν ήταν το πλάνο». Αλλά οι κινηματογραφικές αναφορές δεν τελειώνουν φυσικά εκεί. Πέρα από τις προφανείς, την αναπαράσταση των ταινιών του Μελιές που χρειάστηκαν έξι μέρες γυρισμάτων για να ολοκληρωθούν και που ο Σκορσέζε περιγράφει σαν έξι από τις πιο απολαυστικές μέρες της ζωής του, μπορείς να να αναγνωρίσεις αναφορές στον Τσάπλιν, τον Μπάστερ Κίτον και την βουβή κωμωδία στον χαρακτήρα του Σάσα Μπάρον Κοέν, μια σκηνή στο ρολόι του σταθμού που φέρνει αυτομάτως στο μυαλό το «Safety Last» του Χάρολντ Λόιντ, την αύρα της Οντρεϊ Χέπμορν στον χαρακτήρα της Κλόε Μόρεντζ, αφού το «Brekafast at Tiffany's» και το «Funny Face» ήταν οι ταινίες που ο Σκορσέζε της έδωσε να δει. Και αν αυτά δεν είναι αρκετά, στο μυαλό του Μάρτιν, στις γωνιές της ταινίας του, παραμένουν κρυμμένα μικρά μυστικά όπως για παράδειγμα το ότι η σκάλα που οδηγεί στο διαμέρισμα του Μελιές είναι ακριβές αντίγραφο αυτής στα «400 Χτυπήματα» του Φρανσουά Τριφό. Μόνο που ευτυχώς, το «Hugo» είναι κάτι παραπάνω από το άθροισμα των αναφορών του: μια ταινία αναφοράς η ίδια, ένα φιλμ που κοιτάζει πίσω αλλά προχωρά το σινεμά μπροστά. Ενα υπέροχο δημιούργημα ενός ανθρώπου που αγαπά τόσο το σινεμά, ώστε είναι αποφασισμένος να κάνει τα πάντα ώστε να το αγαπήσουν για τους σωστούς λόγους, όσο το δυνατόν περισσότεροι...
Διαβάστε τη γνώμη του Flix για το «Hugo», δείτε στο βίντεο που ακολουθεί αποσπάσματα από την ταινία και δηλώσεις των συντελεστών και στο gallery μερικές υπέροχες φωτογραφίες της Μπριζίτ Λακόμπ από τα γυρίσματα.
Tags: HUGO, Μάρτιν Σκορσέζε
