Μετά από μια συνεδρία «Υπνοθεραπείας» για το κόψιμο του καπνίσματος, η Βέρα, νεαρή επιχειρηματίας, αρχίζει λίγο-λίγο να βγαίνει «εκτός εαυτού». Ο σύντροφος και συνέταιρός της, Αντρέ, ανησυχεί. Πρόκειται να παρουσιάσουν μια καινοτόμο εφαρμογή για την γυναικεία υγεία σε έναν έγκριτο διαγωνισμό, όμως εκείνη φέρεται όλο και πιο παράξενα. Ο Αντρέ δυσκολεύεται να την αναγνωρίσει. Μήπως, όμως, αυτή η «άλλη» είναι η πραγματική Βέρα;
Κάπως έτσι, με χιούμορ που δονείται κάτω από τις πιο άβολες καταστάσεις, ξεμπροστιάζει τον καθωσπρεπισμό και ανατινάζει το κοινωνικό μας προσωπείο, ο 35χρονος Ερνστ Ντε Γκιρ έστησε μια σύγχρονη σάτιρα για όσα καθημερινά καταπιέζουμε καταδυναστευόμενοι από το βλέμμα των άλλων. Του ζητήσαμε να μας συστηθεί, καθότι νεοεμφανιζόμενος στη μεγάλου μήκους, πριν συνεχίσουμε την κουβέντα για την τριπλοβραβευμένη στο Κάρλοβι Βάρι ταινία του.
Σκηνή από την ταινία
Το ελληνικό κοινό θα δει για πρώτη φορά έργο σας. Θα μας συστηθείτε;
Μεγάλωσα στη Στοκχόλμη και σπούδασα σκηνοθεσία και σενάριο εκεί, πριν συνεχίσω τις σπουδές μου στη Σχολή Κινηματογράφου της Νορβηγίας. Έχω κάνει κάποιες μικρού μήκους ταινίες, κι αυτή είναι η πρώτη μου μεγάλου μήκους. Η ταινία που με ενθάρρυνε μάλλον να συνεχίσω ήταν το «The Culture», ένα 25λεπτο φιλμ που γύρισα το 2018 και που έκανε αρκετά διεθνή ταξίδια και διακρίθηκε. Η «Υπνοθεραπεία» τού μοιάζει αρκετά και σε ύφος και σε περιεχόμενο, τόσο που θα έλεγα πως αποτελεί μια ανάπτυξή του.
Πόσο απαιτητικό σας φάνηκε αυτό το άλμα από τη σύντομη διάρκεια στη μακρά;
Για μένα είναι παρόμοιο πράγμα σε επίπεδο μεθοδολογίας, αλλά προτιμώ τη μεγάλη διάρκεια, μού φαίνεται πιο φυσική. Σού δίνει παραπάνω δυνατότητες να δουλέψεις το σενάριο και να σχηματίσεις πιο ολοκληρωμένους χαρακτήρες, κάτι που είναι δύσκολο στον περιορισμένο χρόνο γυρίσματος της μικρής, όπου δεν προλαβαίνεις να αναπτύξεις κάτι που ενδεχομένως θα ήθελες στα μισά ενός ολιγοήμερου γυρίσματος. Άλλωστε, για να είμαι ειλικρινής, έχω δει πολύ περισσότερες μεγάλου μήκους ταινίες στη ζωή μου απ’ ότι μικρές, οπότε αυτό είναι το φορμάτ που με αντιπροσωπεύει καλύτερα.
Η ταινία εστιάζει στην πίεση ενός ζεύγους να «πιτσάρει» μια νέα εφαρμογή. Πόσο συγγενική είναι αυτή η διαδικασία με εκείνη για ένα κινηματογραφικό σχέδιο; Εσείς, έχετε βιώσει παρόμοια κατάσταση;
Είναι το ίδιο ακριβώς νομίζω. Και ναι, με τον συν-σεναριογράφο μου Μαντς Στέγκερ, που είμαστε φίλοι από τα χρόνια που σπουδάζαμε μαζί και συνεργαζόμαστε σταθερά, έχουμε βρεθεί σε παρόμοια κατάσταση, με pitching κινηματογραφικού πρότζεκτ. Αποτύχαμε παταγωδώς, αλλά ήταν και πολύ αστεία όλη αυτή η αμηχανία και το άγχος.
Δυστυχώς, οι επιταγές αυτές είναι βαθιά ριζωμένες στην κουλτούρα μας και μας κάνουν πιο εσωστρεφείς, άρα πιο συγκρατημένους. Νομίζω, όμως, πως αναστολές υπαγορευμένες από άγραφους κανόνες συμπεριφοράς υπάρχουν σε όλους τους πολιτισμούς, ανεξαρτήτου θρησκείας, σε διαφορετικό φυσικά βαθμό. Σε αυτή τη σύνδεση ελπίζαμε όταν γράφαμε το σενάριο, να μπορούν να αναγνωρίσουν θεατές από άλλες χώρες τη μόνιμη αυτή τυραννία.»
Θα λέγαμε πως το φιλμ σας ξεκινάει σαν κάτι που θα μπορούσε να τιτλοφορείται και «Κατάθλιψη», πριν αρχίσει να εξελίσσεται σταδιακά σε «Απελευθέρωση». Πώς δουλέψατε πάνω στο σενάριο;
Εχει ενδιαφέρον αυτό που λέτε. Είναι πράγματι έτσι. Σκοπός μας ήταν να μελετήσουμε πώς ένας άνθρωπος θα αντιμετωπιζόταν από τους γύρω του αν ξεφορτωνόταν σιγά-σιγά τις αναστολές που τον εμποδίζουν να είναι ο εαυτός του. Νομίζω πως ακόμη και σε μια στενή σχέση, και όχι μόνο σε μια κοινωνική, η αναστολή υπάρχει. Και πάντα καθορίζει τα συμπεριφορικά μας χαρακτηριστικά. Η πρόκληση για μας ήταν, χρησιμοποιώντας σαν αφορμή μια συνεδρία υπνωτισμού, να σπρώξουμε αυτή την απέκδυση στα άκρα και ταυτόχρονα να έχουμε τον θεατή με το μέρος του καταπιεσμένου που βαθμιαία εκτονώνεται.
Να υποθέσουμε πως αυτή η ανάγκη για εκτόνωση είναι ακόμα μεγαλύτερη σε μια προτεσταντική χώρα…
Είναι, αναμφίβολα. Δυστυχώς, οι επιταγές αυτές είναι βαθιά ριζωμένες στην κουλτούρα μας και μας κάνουν πιο εσωστρεφείς, άρα πιο συγκρατημένους. Νομίζω, όμως, πως αναστολές υπαγορευμένες από άγραφους κανόνες συμπεριφοράς υπάρχουν σε όλους τους πολιτισμούς, ανεξαρτήτου θρησκείας, σε διαφορετικό φυσικά βαθμό. Σε αυτή τη σύνδεση ελπίζαμε όταν γράφαμε το σενάριο, να μπορούν να αναγνωρίσουν θεατές από άλλες χώρες τη μόνιμη αυτή τυραννία.
Ως νέος σκηνοθέτης, που έχει δουλέψει και για την τηλεόραση, πόσο χρόνο αφιερώνετε σε παρακολούθηση σειρών σε σχέση με το σινεμά; Και ποιες θα λέγατε πως είναι οι επιρροές σας;
Προσπαθώ να μη βλέπω σειρές γιατί πάντα κολλάω. Προτιμώ να αφιερώνω τον χρόνο αυτόν στο σινεμά -και στον φυσικό του χώρο, την αίθουσα. Νομίζω πως το φορμάτ των δύο περίπου ωρών παραμένει το ιδανικότερο για το ξεδίπλωμα μιας κινηματογραφικής ιστορίας. Όσο για σκηνοθέτες που αγαπώ, είναι πάρα πολλοί, από Ρομέρ μέχρι αδελφούς Κοέν, των οποίων λατρεύω τη θέρμη κάτω από το ψυχρό χιούμορ. Ανάλογο χιούμορ που απολαμβάνω έχουν και οι ταινίες της ελληνικής τάσης του weirdwave, που αναζητώ πάντα να βλέπω. Μού αρέσουν επίσης ιδιαίτερα κάποιοι σύγχρονοι Ασιάτες όπως ο Λι Τσανγκ-ντονγκ ή ο Μπονγκ Τζουν Χο.
Σκηνή από την ταινία
Πόσο εύκολη είναι στη χώρα σας η παραγωγή μιας ταινίας; Και κατά πόσο βασίζεστε στην κρατική στήριξη;
Βασιζόμαστε σε μεγάλο βαθμό. Εχουμε το Σουηδικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου, το οποίο στις χρηματοδοτήσεις έχει και μια κατηγορία low budget, Είχαμε αποφασίσει από την αρχή με την Μίμι, την παραγωγό μου, πως την «Υπνοθεραπεία», που άλλωστε εκτυλίσσεται κυρίως στους χώρους ενός ξενοδοχείου, θα την κάναμε με χαμηλό κόστος, οπότε απεδείχθη μάλλον απλό να εγκριθεί η χρηματοδότηση. Δε θα έλεγα πως δυσκολευτήκαμε. Το ίδιο ελπίζω να ισχύσει και για το επόμενό μου σχέδιο.
Το οποίο θα είναι…;
Μπορώ να πω μονάχα πως θα είναι με την ίδια παραγωγό, και τον Μαντς ξανά συνεργάτη στο σενάριο. Και θα κινείται σε ανάλογο ύφος.
Η «Υπνοθεραπεία του Ερνστ ντε Γκιρ βγαίνει στις ελληνικές αίθουσες την Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου σε διανομη της One from the Heart.
