Στο «Nimic» του Γιώργου Λάνθιμο (σε σενάριο του ίδιου μαζί με τον Ευθύμη Φιλίππου) ένας άντρας (Ματ Ντίλον) ξυπνά το πρωί, ετοιμάζει πρωινό για την οικογένειά του, φεύγει από το σπίτι, και στη διάρκεια της μέρας διαπιστώνει πως μια νεαρή κοπέλα όχι μόνο τον ακολουθεί αλλά τον μιμείται. Σε αυτό τον κατεξοχήν λανθιμικό εφιάλτη, η Δάφνη Πατακιά κρατά τον ρόλο-κλειδί της Nimic, στην πρώτη της συνεργασία με τον σκηνοθέτη.
Η Δάφνη Πατακιά, γνώριμη από το πέρασμα που έκανε διεθνώς παίζοντας στην «Μποέμικη Ζωή» του Τόνι Γκάτλιφ, το «Μελτέμι» του Βασίλη Δογάνη και το τηλεοπτικό «Versailles», έχει ήδη ολοκληρώσει εδώ και καιρό το «Benedetta» του σπουδαίου Πολ Βερχόφεν και συνεχίζει την ανοδική της πορεία στο ευρωπαϊκό στερέωμα.
Με αφορμή την παγκόσμια πρεμιέρα του «Nimic» του Γιώργου Λάνθιμου στο 72ο Φεστιβάλ του Λοκάρνο, μιλήσαμε με την ηθοποιό για τη μικρού μήκους συνεργασία της με τον Ελληνα σκηνοθέτη, για το πόσο σπουδαία άσκηση είναι το να σε σκηνοθετεί ο Πολ Βερχόφεν, για το να βρίσκεσαι στο ίδιο σετ με τον Ματ Ντίλον, και για το πώς η νέα σειρά που γυρίζει ίσως και να έχει κάτι από «X-Files».
Η συζήτησή μας ξεκινά το Δεκέμβριο στο Μεξικό, με τα γυρίσματα του «Nimic».
Η Δάφνη Πατακιά σε σκηνή από το «Nimic»
Κάναμε την ταινία τον Δεκέμβριο, έγινε πολύ γρήγορα, φαντάσου εγώ έμαθα ότι πάω εκεί μια βδομάδα πριν, και νομίζω το όλο πρότζεκτ το ετοιμάσανε σε 3 μήνες, κάτι τέτοιο. Γυρίστηκε στο Μεξικό το Δεκέμβριο ακριβώς πριν τα Χριστούγεννα.
Πόσο καιρό πήρε;
4-5 μέρες; Κάτι τέτοιο, όχι παραπάνω. Eπαθα και τροφική δηλητηρίαση στο Μεξικό την πρώτη μέρα γυρισμάτων που ήμουν ενθοιυσιασμένη που θα γνώριζα τον Ματ Ντίλον κι έπαθα δηλητηρίαση σκληρή, ήμουν διπλώμένη στα δύο! Hμουν χάλια και πονούσα. Iσως έτσι αφέθηκα πιο εύκολα. Σκέφτεσαι λιγότερο κι αυτό μάλλον είναι καλό.
Με τον Λάνθιμο γνωριζόσασταν πριν;
Oχι, τώρα γνωριστήκαμε πολύ γρήγορα, 3 λεπτά πριν ξεκινήσει μια προβολή της «Ευνοοούμενης». Κάπως έτσι. Μετά μιλήσαμε, κι αυτό. Δεν γνωριζόμασταν καθόλου. Το timing εντωμεταξύ είναι φοβερό, πάνω εκεί στο ξύλο των Οσκαρ και των βραβείων, έβγαινε παντού η ταινία... Πώς τα προλαβαίνει όλα αυτά; Κι εγώ εντυπωσιάστηκα γιατί και σε αυτό και σε ό,τι κάνει δείχνει μια αφοσίωση τρομακτική. Πολύ εντυπωσιακή. Με εντυπωσίασε πολύ η ηρεμία που είχε. Εχει μια ηρεμία, ένα χαμόγελο συνέχεια. Είναι πολύ εμπνευστικό.
Σαν σκηνοθέτης απέναντί σου πώς ήταν; Εχει ενδιαφέρον γιατί κάνει σινεμά πολύ φορμαλιστικό αλλά ταυτόχρονα στην «Ευνοούμενη» προτείνονται όλες του οι πρωταγωνίστριες για Οσκαρ. Πώς είναι ως σκηνοθέτης ηθοποιών;
Δεν ξέρω στις άλλες ταινίες αν λειτουργεί διαφορετικά, και με κάθε ηθοποιό λογικά λειτουργεί διαφορετικά. Αλλά στη συγκεκριμένη όπως δούλεψε μαζί μου, ήταν φοβερό. Δε λέει πολλά, δε συζητάει πολλά για το σενάριο, δεν του έκανα κι εγώ καμία ερώτηση γιατί καλύτερα να μην ξέρεις τι ακριβώς σημαίνουν αυτά που γράφει ή αυτά που πρέπει να πεις, έτσι αφήνεσαι πιο έυκολα και σε καθοδηγεί ο ίδιος. Με πολλή λεπτομέρεια, σχεδόν χορογραφημένα. Αλλά σε αφήνει και πολύ ελεύθερο να κάνεις αυτά που θέλεις. Σε καθοδηγεί ο ίδιος μέσα στην ιστορία. Δεν έκανα κάποια ανάλυση μαζί του ή μόνη μου, μερικές φορές καθοδηγεί μόνο με μια λέξη ή βάζοντας μια μουσική. Τις περισσότερες φορές δεν καταλάβαινα αλλά αν εφαρμόσεις τις οδηγίες, κάθε φορά υπήρχε μεγάλη έκπληξη στο πώς εξελισσόταν η σκηνή. Δεν καταλάβαινες αυτό που σε πήγαινε και γιατί, αλλά ξαφνικά βρισκόσουν σε ένα μέρος που ποτέ δεν είχες σκεφτεί κι ήσουν κι ο ίδιος έκπληκτος για το πού βρέθηκες.
Πώς σου φαίνεται σαν ηθοποιός όταν δεν έχεις τον έλεγχο για το πού θα καταλήξουν τα πάντα;
Τέλειο; Δεν θέλω να έχω κανέναν έλεγχο, θέλω να έχω εμπιστοσύνη σε αυτό που έχει στο μυαλό του ο άλλος και σε καθοδηγεί με τέλειο τρόπο. Είναι μια εμπειρία που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή και δεν έχεις σκεφτεί τίποτα εσύ και είσαι συνέχεια έκπληκτος από αυτό που συμβαίνει. Επίσης έχει κάτι πολύ γενναιόδωρο στον τρόπο που λειτουργεί γιατί ακόμα κι αν δεν εξηγεί ή δεν μιλάς μαζί του συγκεκριμένα για την ταινία, όταν μιλάς μαζί του για άσχετα πράγματα ή για άλλες ταινίες... μιλούσε πολύ για ταινίες και για άλλους σκηνοθέτες, και μιλάει για άλλους σκηνοθέτες με έναν πολύ συγκινητικό τρόπο. Αυτό σε βάζει σε μια κοινή ατμόσφαιρα και ίδιο μήκους κύματος μαζί του κι αυτό είναι αρκετό για να υπάρξεις στο γύρισμα χωρίς να ξέρεις κάτι. Κάπως σε συμπεριλαμβάνει στη δική του ενέργεια. Είσαι στο ίδιο μήκος κύματος μαζί του, αυτός σε βάζει μέσα σε αυτό. Μου φαίνεται πολύ γενναιόδωρο και μου φαίνεται αρκετό για να λειτουργήσει στο γύρισμα. Και μετά σε καθοδηγεί ο ίδιος.
Ενδιαφέρον αυτό που λες για τον ενθουσιασμό, γιατί πάντα μου φαινόταν εντυπωσιακό το πώς έβαζε ακόμα και μεγάλους σταρ να κάνουν πράγματα... ο Κόλιν Φάρελ σέρνεται στις λάσπες στον «Αστακό», τους εμπνέει να αφεθούν σε αυτό το πράγμα που έχει μες στο κεφάλι του.
Κάπως σε βάζει... σε παίρνει πολύ μαζί του. Νιώθεις τρομερή ασφάλεια. Νιώθεις ότι είσαι κι εσύ μέρος αυτού που συμβαίνει. Είμαστε όλοι μαζί σε κοινή ατμόσφαιρα που ο ίδιος δημιουργεί.
Σου αρέσει περισσότερο κάποια ταινία του;
Δε θα ήθελα να διαλέξω μία, όλες μου αρέσουν και τις βρίσκω πολύ διαφορετικές όλες. Επίσης στις ταινίες βρίσκω πως υπάρχει μια γενναιοδωρία γιατί μπαίνεις εύκολα στην ατμόσφαιρα μιας ταινίας, πολύ συγκεκριμένη. Κι από την αρχή μπαίνεις και βυθίζεσαι σε αυτή την ατμόσφαιρα. Είναι γενναιόδωρο, με κάποιο τρόπο. Αυτό νιώθω.
Το σενάριο για το «Nimic» όταν το διάβασες πώς αντέδρασες;
Ε, μου άρεσε πάρα πολύ. [χαμογελάει πλατιά] Και την ταινία την είδα χτες πρώτη φορά, με κόσμο. Μου είχαν στείλει ένα λινκ αλλά δεν ήθελα να τη δω στον υπολογιστή, και το είδα χτες.
Πώς σου φάνηκε εκεί την ώρα της προβολής; Γενικά είναι πάντα μια εμπειρία διαφορετική να βλέπεις τις ταινίες με κόσμο.
Γενικά σιχαίνομαι να βλέπω τις ταινίες στις οποίες παίζω γιατί με πιάνει κάτι σα ναυτία, αλλά αυτό επειδή είναι 12' δεν υπέφερα με τον εαυτό μου, οπότε μπόρεσα να δω την ταινία πολύ άσχετα από εμένα, που συνήθως δεν τα καταφέρνω. Επειδή είναι μικρό δεν με άγχωσε, ειδα την ταινία κανονικά ως ταινία. Μου άρεσε πολύ, δεν είχα κάνει κάποια πριν. Μου έστελνε η μάνα μου πριν λίγο κάτι μηνύματα, έψαξε στο google τι σημαίνει nimic. «Σημαίνει, στα ρουμάνικα nothing και συγχρόνως anything.» Δηλαδή, σα να είμαστε συγχρόνως κανένας και οποιοσδήποτε. Κι αυτό ηχητικά παίζει με το mimic, που είναι αυτός που κάνει ο ρόλος μου με τον ρόλο του Ματ Ντίλον. «Κι αυτό στην ακραία του μορφή, αφού η εν προκειμένω υποκατάσταση γίνεται από πρόσωπο άλλου φύλου και άλλης ηλικίας. Αυτό σε σχέση με τη φιλοσοφική άποψη περί μοναδικότητας». Αυτό είναι η ανάλυση που έκανε η μάνα μου, αλλά το σκεφτόμουν. Δεν ξέρω τι θέλει να πει ο Γιώργος, αυτό πάντως κάπως βγάζει νόημα. Δε νομίζω ότι θα ήταν σωστό να κάνουμε κάποια ανάλυση, πάντα είναι καλύτερο να κάνει καθένας τη δική του, ειδικά σε μια τέτοια ταινία που είναι όλα τόσο ανοιχτά κι έχουν να κάνουν με την αίσθηση που έχεις εσύ εκείνη τη στιγμή.
Ο Γιώργος έχει επίσης κάτι πολύ γενναιόδωρο στον τρόπο που λειτουργεί γιατί ακόμα κι αν δεν εξηγεί ή δεν μιλάς μαζί του συγκεκριμένα για την ταινία, όταν μιλάς μαζί του για άσχετα πράγματα ή για άλλες ταινίες... μιλούσε πολύ για ταινίες και για άλλους σκηνοθέτες, και μιλάει για άλλους σκηνοθέτες με έναν πολύ συγκινητικό τρόπο. Αυτό σε βάζει σε μια κοινή ατμόσφαιρα και ίδιο μήκους κύματος μαζί του κι αυτό είναι αρκετό για να υπάρξεις στο γύρισμα χωρίς να ξέρεις κάτι.»
Ο Ματ Ντίλον πώς ήταν; Εχει πολύ ενδιαφέρουσα καριέρα.
Ναι ναι, πάρα πολύ, επίσης ήταν φοβερό που τον έβλεπα πώς δουλεύει, ήταν σε μια αναζήτηση συνέχεια, κάπως σα να ψάχνει κάτι. Ηταν πολύ εμπνευστικό να βλέπεις κάποιον που συνέχεια ήθελε να ψάξει να βρει χωρίς κι αυτός να ρωτάει πολλά πράγματα τον Γιώργο, αλλά μόνος του έκανε συνέχεια ένα ψάξιμο, μια δουλειά. Ηταν συνέχεια σε μια αναζήτηση. Ποια ταινία είχε κάνει και ήμουν μικρή κάπως ερωτευμένη μαζί του; «Rumble Fish»;
Ναι, ναι.
Ναι! Το θυμόμουν, το είχα δει κι ήμουν...
Και γι'αυτό έχει ενδιαφέρουσα καριέρα, από αυτό σταδιακά έχει έρθει σήμερα και κάνει ταινίες όπως του Τρίερ.
Στην ταινία του Τριέρ μου άρεσε πάρα πολύ. Κι η ταινία. Αυτό, είναι σε μια συνεχή αναζήτηση και ψάξιμο. Ήταν πολύ καλός, πολύ γλυκός, ενώ εγώ είχα αγχωθεί με την τροφική δηλητηρίαση. [γελάει]
Μετά το Λοκάρνο είπες πως πας στις Βρυξέλλες για γύρισμα, είναι κάτι για το οποίο μπορεί να πεις περισσότερα;
Ναι! Είναι μια σειρά για το Canal+ που λέγεται «OVNI(s)». Είναι μια σειρά για ένα γραφείο που ερευνά οτιδήποτε έχει να κάνει με UFO, το φτιάξανε στα '70s κι η σειρά θα διαδραματίζεται τότε. Τότε, είχαν πάθει όλοι τρέλα με τα UFO και παίρναν και λέγανε είδα μια άσπρη μπάλα στον ουρανό, το τράβηξα βίντεο κλπ. Και είχε φτιαχτεί αυτή η ομάδα που ήταν μέρος ας πούμε της αντίστοιχης γαλλικής NASA, με αστροφυσικούς και επιστήμονες, και ερευνούσανε την κάθε περίπτωση ώστε να εξηγήσουν επιστημονικά το κάθε συμβάν. "Εκείνη την ώρα βλέπατε τον ουρανό από την τάδε γωνία και λόγω την ομίχλης ήταν κάτι φωτάκια στον ουρανό και δημιούργησαν αυτή την οπτική απάτη" κλπ. Στη σειρά λοιπόν είναι αυτή η ομάδα που ερευνά αυτά τα πράγματα, αλλά συμβαίνουν κάποια όντως περίεργα συμβάντα που δε μπορούν να εξηγήσουν. Εγώ παίζω μια κοπέλα που δουλεύει εκεί, κι είναι πωρωμένη και πιστεύει φουλ ότι κάτι όντως υπάρχει.
Α, είσαι ο Μόλντερ κάπως.
Ορίστε;
Είσαι ο Μόλντερ από τα «X-Files», που πιστεύει!
Δεν τα έχω δει αλλά ίσως το δω για προετοιμασία. Πώς τον είπες;
**Φοξ Μόλντερ. Τον παίζει ο Ντέιβιντ Ντουκόβνι. Είναι πολύ κλασικό μοτίβο χαρακτήρων, υπάρχει αυτό το γραφείο στο FBI που ερευνούσε τέτοια συμβάντα, η παρτενέρ του η Σκάλι είναι πολύ επιστήμονας, λογική και επιστήμη, όλα έχουν εξήγηση, ενώ εκείνος ήταν που πίστυευε, ότι υπάρχουν εκεί έξω.
Α, είναι το ίδιο πράγμα δηλαδή σχεδόν! Θα το δω! Απλά είναι σαν κωμωδία το δικό μας. Και πριν έκανα μια ταινία στη Γουαδελούπη, Μάιο και Ιούνιο τα γυρίσματα, σε ένα ιστιοπλοϊκό μέσα. Ενα θρίλερ με πειρατεία και ένα νεαρό ζευγάρι. Είναι πρώτη μεγάλου μήκους.
Πώς λέγεται;
«Ολοι με Φωνάζουν Μάικ». Κι είναι όλο γυρισμένο μέσα σε ένα ιστιοπλοϊκό.
Ο Βερχόφεν είναι εντωμεταξύ 80 χρονών κι έχει μια τρελή ενέργεια. Είναι στο σετ και τρέχει από εδώ τρέχει από εκεί και μιλάει σε όλους, είναι τέλειος. Γλυκούλης. Ελεγε συνέχεια με την προφορά του την ολλανδική στα γελλικά «το γύρισμα, είναι μία δημοκρατική διαδικασία!». Ρώταγε όλους τη γνώμη τους, αλλά πραγματικά ρώταγε.»
Με του Βερχόφεν την ταινία τι γίνεται;
Αχ ναι, τι θα γίνει; Ανυπομονώ να τη δω! Αυτής φαντάσου τελειώσαμε τα γυρίσματα πέρυσι. O Βερχόφεν εκανε μια επέμβαση οπότε του είπαν ότι πρέπει να ξεκουραστεί κάποιο καιρό και νομίζω ότι τώρα λογικά θα έχουν τελειώσει μοντάζ. Δεν ξέρω σε τι φάση είναι.
Λογικά θα την δούμε στο επόμενο Φεστιβάλ των Καννών.
[κάνει μια κραυγή ενθουσιασμού] Ελπίζω! Αχ, μακάρι. Ο οποίος Βερχόφεν είναι εντωμεταξύ 80 χρονών κι έχει μια τρελή ενέργεια. Είναι στο σετ και τρέχει από εδώ τρέχει από εκεί και μιλάει σε όλους, είναι τέλειος. Γλυκούλης. Επίσης κάπως σαν τον Γιώργο, που είναι ήρεμος και εμπνέει μια ηρεμία σε όλους, είναι τέλειες οι συνθήκες στο γύρισμα. Ο Βερχόφεν έλεγε συνέχεια με την προφορά του την ολλανδική [μιμείται τον Βερχόφεν να μιλάει στα γαλλικά με σπαστή προφορά] «το γύρισμα, είναι μία δημοκρατική διαδικασία!». Ρώταγε όλους τη γνώμη τους, αλλά πραγματικά ρώταγε. Επίσης είναι τρελό το πώς δουλεύει, έχει απέξω στο κεφάλι του όλο το μοντάζ οπότε τα γυρίσματα τα έκανε όλα πολύ κομμένα, δεν έκανε όλη τη σκηνή από τη μία κι από την άλλη, ήξερε ότι από εδώ θα χρησιμοποιήσει μόνο αυτή την πρόταση οπότε κάναμε μόνο αυτή την ατάκα. [κάνει τον Βερχόφεν] «And action», λέγαμε την ατάκα, «and, cut». Και όλη τη σκηνή την κάναμε κομματιαστά σε άκυρη χρονολογία, οπότε ήταν μια πολύ δύσκολη άσκηση.
Ακούγεται εξαιρετικά δύσκολο, φαντάζομαι πρέπει να έχεις τρομερή ετοιμότητα και να ξέρεις ανά πάσα στιγμή πού βρίσκεσαι ως χαρακτήρας.
Ναι ναι, και για να υπάρχει συνέχεια στη σκηνή συναισθηματικά, είνια πολύ δύσκολο, είναι μια άσκηση πολύ δύσκολη. Κράτησαν 4 μήνες τα γυρίσματα κι αυτός ήταν τέλειος. Και κάποια στιγμή που του είπαμε είναι πολύ δύσκολο, μας άφηνε τη σκηνή λίγο πριν και λίγο μετά για να πάρουμε φόρα αλλά ο ίδιος έλεγε action [κάνει πως κοιτάζει χαμηλά], όταν έφτανε η φράση που ήθελε έβαζε τα ακουστικά και κοίταζε προσεκτικά, μετά τα έβγαζε [κάνει ξανά πως κοιτάζει κάτω], και μετά έλεγε cut. Αλλά άκουγε και κοίταζε μόνο το σημείο που ήθελε για το μοντάζ. Πολύ ενδιαφέρον.
Ενδιαφέρον το πώς σας έκανε να αισθάνεστε άνετα και δημοκρατικά, γιατί πολλοί σκηνοθέτες, και ειδικά αυτός που κάνει τόσο προκλητικό σινεμά, είναι σημαντικό ότι σας βάζει σε μια safe διαδικασία και δεν είναι δικτάτορας.
Καμία σχέση, δηλαδή σε ρωτάει κι εσένα ή σου λέει ok, κάνε ό,τι θέλεις. Νιώθεις πολύ ελεύθερος να πεις κάτι. Βέβαια κάνει 1-2 λήψεις το πολύ γιατί έχει εμπιστοσύνη στο μοντάζ του, οπότε δεν έψαχνε πολύ υποκριτικά να μας σπρώξει αν δεν ήταν κάτι τελείως άκυρο αυτό που κάναμε. Αλλά αυτό σου μαθαίνει να είσαι αυτόνομος ως ηθοποιός και να το παίρνεις πάνω σου. Δεν ξέρω, τουλάχιστον εμένα με σόκαρε στην αρχή, γιατί δεν είχα εμπειρία οπότε έμαθα αρκετά εκεί. Κάπως είσαι κι εσύ μέρος της ευθύνης, ο καθένας έχει την ευθύνη, σε βάζει πολύ στα ίσα μαζί του, εσύ έχεις την ευθύνη σου για εκείνο, εκείνος γι'αυτό. Νιώθεις πολύ ίσος. Αλλά και με τον Γιώργο αυτό, αυτή η γενναιοδωρία που σε εμπεριέχει μέσα σε αυτό που δημιουργεί και συγχρόνως σε αφήνει ελέυθερο αλλά και σε καθοδηγεί κιόλας με πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Δεν ξέρω πώς καταφέρνει αυτό τον πολύ λεπτό συνδυασμό. Νιώθεις και φουλ ελεύθερος αλλά και έχεις τις οδηγίες του, που είναι φουλ λεπτομερείς προς αυτό που θέλει εκείνος.
Δείτε εδώ το τρέιλερ του «Nimic» του Γιώργου Λάνθιμου:
Το «Nimic» του Γιώργου Λάνθιμου προβλήθηκε σε παγκόσμια πρεμιέρα στο 72ο Φεστιβάλ του Λοκάρνο. Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της διοργάνωσης. Ευχαριστούμε το Φεστιβάλ του Λοκάρνο για τη φιλοξενία.
