Δεν είναι τυχαίο πως το νέο ντοκιμαντέρ του Ερολ Μόρις είναι αφιερωμένο στη μνήμη του κριτικού κινηματογράφου Ρότζερτ Εμπερτ. Ο Εμπερτ λάτρευε τον Μόρις, κυρίως γιατί έκανε πάντα παράξενες ταινίες και στεκόταν απέναντι στο κάθε φορά «αντικείμενό» του με τη θέση και την απαίτηση σχεδόν ενός απλού πολίτη που ήθελε να πάρει απαντήσεις, χωρίς ωστόσο ποτέ να είναι κανείς σίγουρος αν σέβεται τον συνομιλητή του ή απλά τον σατιρίζει με τον πιο διπλωματικό τρόπο στον κόσμο.
«Εχοντας δει όλες τις ταινίες του Μόρις», έγραφε ο Εμπερτ με τη σειρά του, προσπαθώντας να δώσει μια εξήγηση στην παραπάνω παραδοξότητα , «νομίζω πως η απάντηση είναι μπερδεμένη. Αγαπάει τα αντικείμενα των ταινιών του. Βρίσκει τις παραξενιές και τις εμμονές τους συναρπαστικές. Δεν τους κριτικάρει. Δεν τους κρίνει. Δεν ξέρει τις σωστές απαντήσεις. Δεν έχει ατζέντα. Απλά θέλει να ξέρει τι είναι αυτό που θα πούνε στη συνέχεια της συζήτησης...»
Μια τέτοια, παράξενη ταινία είναι και το «The Unknnown Known», που δέκα χρόνια μετά το συγκλονιστικό «Fog of War» και την αποκάλυψη του Ρόμπερτ ΜακΝαμάρα (Υπουργού Αμύνης από το 1961 έως και το 1968 επί προεδρίας Κένεντι και Τζόνσον) πως ο πόλεμος στο Βιετνάμ ήταν ένα λάθος, ο Μόρις έρχεται για να ρωτήσει στα ίσα τον «μισητό» Ντόναλντ Ράμσφελντ (Υπουργός Αμύνης των ΗΠΑ από το 1975 έως το 1977 επί προεδρίας Φορντ και από το 2001 έως και το 2006 επί προεδρίας Τζορτζ Μπους του νεότερου) για όλα τα αναπάντητα ερωτήματα που γεννά ο πόλεμος στο Αφγανιστάν και το Ιρακ.
Εχοντας πρόσβαση στο τεράστιο αρχείο του που αποτελείται από εκατομμύρια εσωτερικά σημειώματα που ο Ράμσφελντ έγραφε το ένα πίσω από το άλλο και στις δύο θητείες του ως Υπουργός Αμύνης των ΗΠΑ και με συνολικά 33 ώρες συζήτησης μαζί του στα χέρια του, ο Μορις μεγαλουργεί έχοντας απέναντί του έναν άνθρωπο που ξέρεις ήδη από την αρχή πως δεν πρόκειται να παραδεχτεί κανένα λάθος της κυβέρνησής του και που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι οι γρίφοι που έγραφε στα σημειώματά του προσπαθώντας να επικοινωνήσει με τους ανωτέρους του για τα κακώς κείμενα στο Ιράκ.
Φυσικά, ο Ράμσφελντ αρνείται πως είχε ανάμειξη στους βασανισμούς, προσπαθεί με διφορούμενες και αντικρουόμενες απόψεις να δικαιολογήσει την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, υπάρχουν στιγμές που κοιτώντας την κάμερα (ο Μόρις χρησιμοποίησε μια τεχνική όπου ο συνεντευξιαζόμενος κοιτάει αυτόν που παίρνει τη συνέντευξη ενώ στην πραγματικότητα κοιτάει στην κάμερα) νιώθεις πως κρύβει περισσότερα απ' όσα αποκαλύπτει και σε ένα θρίαμβο της διαλεκτικής αλά Ερολ Μόρις λέει τελικά όλα όσα δεν θα έλεγε ποτέ on camera μόνο με το βλέμμα του, τις αμήχανες κινήσεις του σώματός του και το διαρκές μειδίαμα στο στόμα του.
Ο Μόρις φυσικά και τον σέβεται, ειδικά όταν ο Ράμσφελντ είναι δεκτικός σε κάθε ερώτησή του, αλλά δεν μπορεί να κρύψει και την απορία του για τη στάση ενός ανθρώπου που όπως ακριβώς τα μπερδεμένα αποφθέγματά του (ένα από αυτά δίνει και τον τίτλο του στην ταινία ακριβώς όπως το έχει επιλέξει ο Ράμσφλεντ για την αυτοβιογραφία του) υπήρξε μέτοχος και ταυτόχρονα αμέτοχος των φρικαλεοτήτων που έλαβαν και λαμβάνουν ακόμη και σήμερα χώρα στο Αφγανιστάν και το Ιράκ.
Σε ένα ντοκιμαντέρ - πρόκληση για το μυαλό και τις αισθήσεις, που τελικά δεν αφορά μόνο τη σύγχρονη σκοτεινή ιστορία μιας Αμερικής που ακόμη και μετά την παραίτησή του Ράμσφλεντ και την αλλαγή του Προέδρου συνεχίζει να πιστεύει με εμμονή στην έννοια του πολέμου, αλλά και όλους ανα τον πλανήτη θεατές ενός παραλογισμού που - ειδικά με την τραγική προοπτική του πολέμου στη Συρία προ των πυλών - κάνουν το φιλμ του Μόρις το πιο δυνατό αντιπολεμικό μήνυμα των ημερών μας.
Διαβάστε εδώ περισσότερα για τον Ερολ Μόρις.
