Τα διαγωνιστικά προγράμματα αρχίζουν να ξεδιπλώνονται, η Αγορά ανοίγει της πόρτες της, η διαμαρτυρία για το Προεδρικό Διάταγμα 85/22 βρίσκει στέγη και μέσα στις κινηματογραφικές αίθουσες κι η βροχή, λίγο-λίγο, σταματά.
Δείτε παρακάτω στιγμιότυπα από τις αίθουσες, την πόλη και τις δράσεις του Φεστιβάλ.
Ξεφυλλίζοντας το Agora Mag πριν αρχίσει η ταινία
Εξω από τον κινηματογράφο Μακεδονικόν
Αρχισε το αφιέρωμα στις ταινίας του Σταύρου Ψυλλάκη, που θα ολοκληρωθεί με την απονομή στον σκηνοθέτη του τιμητικού Χρυσού Αλέξανδρου
Η Ιωάννα Τσουκαλά ετοιμάζεται να παρουσιάσει το «Ladies in Waiting» στο κοινό
Ο σκηνοθέτης Τονισλάβ Χριστόφ πριν την προβολή του συναρπαστικού «Ο Τελευταίος Γλάρος»
Η Ελιάνα Αμπραβανέλ αριστερά, με τους συνεργάτες της, στην πρεμιέρα του νέου της ντοκιμαντέρ, «Mykonian Pastoral»
Ο Σωτήρης Δανέζης με τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Φεστιβάλ, Ορέστη Ανδρεαδάκη, στην προβολή του «Fishing for Litter»: εκεί και η ενεργή διαμαρτυρία κατά του Προεδρικού Διατάγματος 85/22.
ΤΟ FLIX ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ 25ου ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Ladies in Waiting της Ιωάννας Τσουκαλά
Λίγα λεπτά μέσα στο ντοκιμαντέρ της Ιωάννας Τσουκαλά είναι αρκετά για να συνειδητοποιήσεις πως βρίσκεσαι σε μια ανεξερεύνητη περιοχή της ανθρώπινης κατάστασης, ουσιαστικά σε ένα τόπο (και τελικά και χρόνο) που ορίζεται από άλλους νόμους, από άλλες συνθήκες, από άλλα «πρέπει» και άλλα «μη», σε ένα κόσμο που ηθελημένα (και «βολικά» για κυβερνήσεις, συστήματα, κανονικότητες…) παραμένει άγνωστος στους πολλούς.
Πόσο όμως διαφέρει τελικά αυτός ο κόσμος από τον δικό μας;
Πολύ και καθόλου, είναι η απάντηση που δίνει το «Ladies in Waiting», μια φροντισμένη σπουδή πάνω στη ζωή στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αθηνών, ένα από τα τελευταία άσυλα στην Ευρώπη καθώς αυτή απλώνεται μέσα από την παράλληλη δράση των αφηγήσεων μιας παρέας γυναικών - θεραπευτριών και την καθημερινότητα μιας παρέας γυναικών - τροφίμων. Δύο πλευρές που, όπως γρήγορα αντιλαμβάνεται κανείς, διαθέτουν ισχνές διαχωριστικές γραμμές σε ένα πέρα-δώθε στιγματισμένο από την κοινωνία, αλλά ταυτόχρονα και ένα παράδειγμα απενοχοποίησης της ιδέας που έχουμε όλοι μας για ένα ψυχιατρικό άσυλο, για τους «τρελούς» που το κατοικούν, για κάτι που - φεύ - πιστεύουμε ότι δεν μας αφορά.
Αξιοποιώντας τη θητεία της στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αθηνών ως θεραπεύτρια τέχνης, η Ιωάννα Τσουκαλά καταφέρνει να είναι ταυτόχρονα απόλυτα παρούσα και απούσα στην «επιστημονικά ανθρώπινη» παρατήρησή της. Παρούσα ώστε να δίνει συνεχώς τον τόνο μιας διαφορετικής ματιάς πάνω στην τρέλα, χωρίς τα κλισέ κληροδοτήματα του παρελθόντος, κινηματογραφώντας τις τρόφιμους σε μια απόλυτα εναρμονισμένη σύνθεση με το χώρο στον οποίο κινούνται, ζουν και επιβιώνουν. Και απούσα ακριβώς όταν χρειάζεται η κάμερα να μείνει ανοιχτή και η κουβέντα να πάρει μόνη της μορφή, ένα παιχνίδι με κινέζικα πορτρέτα να προκαλέσει χαμόγελα, μνήμες να ξετυλίξουν το κουβάρι ανθρώπινων ιστοριών στο περιθώριο ενός συστήματος, μια αλλιώτικη αίσθηση ελευθερίας γίνει επιτέλους αισθητή μέσα σε ένα «θεωρητικά» και «κυριολεκτικά» χώρο εγκλεισμού.
Μόνιμοι κάτοικοι αυτού που και η ίδια η δημιουργός του ονομάζει ως «βασίλειο της τρέλας», οι «κυρίες της αυλής» του τίτλου είναι αρχικά η παράδοξη οικογένεια (οι περισσότερες είναι συγγενείς μεταξύ τους) των θεραπευτριών που θυμούνται και αναπολούν, αφηγούνται και εξιστορούν δίνοντας το στίγμα μιας ολόκληρης ζωής διαφορετικών γενεών μέσα στο άσυλο. Κυρίες της αυλής όμως είναι και οι γυναίκες τρόφιμοι στις οποίες στρέφει το βλέμμα η Τσουκαλά, αφοπλιστικές και αναπάντεχα διαρκώς έτοιμες να εκτεθούν, να μιλήσουν, να μοιραστούν την αθέατη στους πολλούς καθημερινότητά τους.
Κυρίες της αυλής τελικά και όλοι εμείς οι θεατές που, μέσα από το ανεπιτήδευτο αλλά μελετημένο βλέμμα αυτού του ντοκιμαντέρ, όχι μόνο στεκόμαστε αντιμέτωποι με κάτι που δοκιμάζει ενδεχομένως την αντοχή μας στην τεκμηρίωση (ίσως και το σημείο όπου η παρατήρηση διαβρώνεται από τις έννοιες του «επιτρεπτού»), αλλά την ίδια στιγμή αντιλαμβανόμαστε πως το κάθε σύμπαν ζωντανεύει με την τόλμη αυτού που το κοιτά. Μόνο τότε ζωντανεύει και η πιθανότητα να μπεις στη διαδικασία να το γνωρίσεις, να το κατανοήσεις, να μην κλείσεις ξανά τα μάτια σου την επόμενη φορά που θα χρειαστεί να το κοιτάξεις.
Μανώλης Κρανάκης
Ζωή σε Δόσεις (Blue Bag Life) των Ρεμπέκα Λόιντ Εβανς, Λίζα Σέλμπι, Αλεξ Φράι
Μια τολμηρή και βαθιά προσωπική οδύσσεια μέσα από την αγάπη, την τέχνη και την αίσθηση του εαυτού, δίνει ώθηση σ’ αυτό το ασυμβίβαστο, σαρωτικό κινηματογραφικό πορτρέτο μιας ύπαρξης που καθορίζει ο εθισμός: μια ιστορία καμωμένη από υλικό μιας ολόκληρης ζωής. Η καλλιτέχνης και καθηγήτρια Λίζα Σέλμπι ανέκαθεν κατέγραφε τη ζωή με εργαλεία όπως οι μπογιές, οι λέξεις, η φωτογραφία και το φιλμ. Ενώ προσπαθεί να καταλάβει γιατί η μητέρα της, η Χέλεν, δεν ήταν κοντά της για να τη μεγαλώσει, η Χέλεν πεθαίνει. Η Χέλεν ήταν χαρισματική, ευπροσήγορη, όμορφη – και εθισμένη στην ηρωίνη. Σήμερα, πολλά χρόνια αργότερα, η Λίζα αρχίζει να γνωρίζει αυτή τη γυναίκα που ποτέ δεν αποκάλεσε Μητέρα, εξερευνώντας όσα άφησε πίσω της και σκαλίζοντας τις αναμνήσεις των ανθρώπων που τη γνώριζαν. Μόνο που και ο δικός της σύντροφος, ο Ελιοτ, ξανακυλά στην ηρωίνη και εισάγεται σε κέντρο απεξάρτησης. Κρατιέται έτσι από τη δική της νηφαλιότητα και την αγάπη της για τον Ελιοτ, ώσπου καταλαβαίνει καλύτερα τον εθισμό – και τελικά την ίδια τη μητέρα της. Μια μύχια ιστορία για την απώλεια και τη λαχτάρα, η οποία διατυπώνει έναν ευρύτερο συλλογισμό για την αγάπη και την αποδοχή, καθώς γίνεται οδηγός για να ξανασκεφτούμε (αυτή τη φορά με την καρδιά μας) τη θεραπεία του διαγενεακού τραύματος.
«Μαμά: η λέξη που δεν μου κάθεται καλά», λέει η Λίζα στην αφήγηση στην αρχή της ταινίας. «Μια λέξη που με αυτήν δεν αποκάλεσα ποτέ κανέναν». Τι σημαίνει το να είσαι «μητέρα» για μια γυναίκα; Πόσο εύκολα βγαίνει αυτή η λέξη, αυτό το συναίσθημα από μέσα της; Η μητρότητα είναι κάτι που έρχεται σε κάθε γυναίκα αβίαστα;
Αυτά τα ερωτήματα θέλει να απαντήσει και η καλλιτέχνης Λίζα Σέλμπι, στρέφοντας την κάμερα στον εαυτό της και μέσα από τις προσπάθειές της να κατανοήσει τη σχέση της τόσο με την μητέρα της όσο και με τον έγκλειστο σε σωφρονιστικό ίδρυμα σύντροφό της. Μέσα από αυτό το ταξίδι, εξερευνά ταυτόχρονα και τα δικά της συναισθήματα και τις ανασφάλειές της σχετικά με το να γίνει μητέρα.
Η Σέλμπι κινηματογραφεί όλα αυτά με μια ακατέργαστη, ειλικρινή και αφιλτράριστη προσέγγιση, χρησιμοποιώντας τις κάμερες του κινητού της και του υπολογιστή της, για να παρουσιάσει τα συναισθήματά της αφιλτράριστα προς τα εμάς. Εξερευνώντας την σχέση με τη μητέρα της, οι εικόνες αρχίζουν να μοιάζουν κάπως χαοτικές. Η κατάρρευση της ψυχική υγείας του συντρόφου της Ελιοτ δείχνει σαν ένα όνειρο που μετατρέπεται σε εφιάλτη. Καθώς η ίδια προσπαθεί να θεραπεύσει τα δικά της ψυχικά τραύματα του παρελθόντος, εμείς γινόμαστε μάρτυρες ενός καθηλωτικού έργου το οποίο ξεχειλίζει από έναν ανείπωτο λυρισμό, πρωτοφανή ειλικρίνεια και πάνω από όλα ελπίδα.
Χρήστος Μπακατσέλος
Mykonian Pastoral της Ελιάνας Αμπραβανέλ
Μια κιβωτός του Νώε όπου οι τελευταίοι αυτόχθονες ενός από τα πιο κοσμοπολίτικα νησιά στον κόσμο αναζητούν, μαζί με τα ζωντανά τους, καταφύγιο από τον τουριστικό κατακλυσμό που απειλεί να τους αφανίσει.
Πέρα από την κοσμοπολίτικη Ριβιέρα της Μυκόνου, μακριά από τα βλέμματα των εκατομμυρίων τουριστών που επισκέπτονται το νησί κάθε χρόνο, το τρίτο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ της Ελιάνας Αμπραβανέλ (μετά τα «Roughcut» και «Ο Τερματισμός»), επικεντρώνεται σε εκείνους τους κατοίκους του νησιού που μοιάζουν να είναι βγαλμένοι από έναν άλλο τόπο, καθώς προσπαθούν να ζήσουν μια ήσυχη και κανονική ζωή.
Η κάμερα της Αμπραβανέλ ακολουθεί μια κυρία που εκτρέφει κότες και γαλοπούλες, κάτι που είπε η ίδια πως πήρε από τον ίδιο της τον πατέρα, τους εργάτες σε ένα τυροκομείο, ένα μικρό αγόρι που λατρεύει το motocross (ακόμα και αν έχει σπάσει μερικές φορές τα ζυγωματικά του και έχει πάθει διάσειση), έναν κύριο ο οποίος δεν έχει φίλους παρά μόνο εκείνους που θέλει, ή τα μέλη του γαστρονομικού συλλόγου του νησιού, ανάμεσα σε πολλούς άλλους.
Δεν ξέρεις τα ονόματά τους, είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι και η Αμπραβανέλ παρακολουθεί την καθημερινότητά τους με μια αφοπλιστική ειλικρίνεια και μια ξεχωριστή τρυφερότητα, εστιάζοντας στις εκφράσεις των προσώπων τους, στα λόγια και στις ιστορίες τους χωρίς φίλτρο. Κάτι που πολλές φορές αρκεί για να σε κάνει να δεις τη μεγαλύτερη εικόνα, με εκείνες τις αντιθέσεις που συνθέτουν ένα απολαυστικό πορτρέτο όχι μόνο μιας ετερόκλητης (μικρής) κοινωνίας αλλά και μιας ολόκληρης χώρας.
Χρήστος Μπακατσέλος
Μπορείτε να δείτε το «Mykonian Pastoral» της Ελιάνας Αμπραβανέλ στην online πλατφόρμα του Φεστιβάλ.
TΟ #TiDF25 ΣΤΑ SOCIAL MEDIA
