Οι προβολές συνεχίζονται με πιο ζεστές αν και βροχερές μέρες στη Θεσσαλονίκη με το κομμάτι της Αγοράς να ολοκληρώνεται με τα βραβεία του και τα ντοκιμαντέρ που ξεχωρίζουν να γίνονται αντικείμενο συζήτησης στους ακούραστους φεστιβαλιστές.
Δείτε παρακάτω στιγμιότυπα από τις αίθουσες, την πόλη και τις δράσεις του Φεστιβάλ.
Η ομάδα του «Τέλος Χρόνου» του Λουκά Παλαιοκρασά
O Φαμπρίτσιο Μαλτέζε στην πρεμιέρα του «The Invitation»
Ο Τζανλούκα Ματαρέζε στην πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ του «Το Τελευταίο Κεφάλαιο»
ΤΟ FLIX ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ 24ου ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Γράμμα στον Νικόλα της Χαράς Καμιναρά
«Μια φορά κι έναν καιρό υπήρχε ένα πορτοκαλί καράβι που το έλεγαν Ακουάριους. Το Ακουάριους ταξίδευε στην Μεσόγειο προσφέροντας βοήθεια σε ανθρώπους που κινδύνευαν να χαθούν στην θάλασσα…»
Υπάρχει κάτι το ανεπιτήδευτα τρυφερό μέσα στην παράδοξη, κυρίως όμως σκληρή συνθήκη της αφήγησης μιας μητέρας που απευθύνεται σε ένα νεογέννητο παιδί και έχει σαν σκοπό της να του εξηγήσει περίπου «από που ήρθε», ξεκινώντας από τη γνωριμία με τον μέλλοντα πατέρα του μέσα σε ένα διασωστικό καράβι.
Το «γράμμα» της προς τον μικρό Νικόλα παίρνει πολλές μορφές, σχεδόν όσα και τα υλικά που χρησιμοποιεί, σε ένα φιλμικό ημερολόγιο - κολάζ που αποτελείται από home videos,, φωτογραφίες και προσωπικές στιγμές, σε αντίστιξη με ντοκουμέντα από πρόσφυγες που κινδυνεύουν στη θάλασσα και εικόνες της θάλασσας, σε μια αφήγηση - voice over που προσπαθεί να μετατρέψει την πραγματικότητα σε παραμύθι, χωρίς να της αφαιρέσει ίχνος από την αλήθεια της.
Η φωτογράφος Χαρά Καμιναρά, στην πρώτη της εδώ απόπειρα στο σινεμά φτιάχνει μια χειροποίητη προσωπική ταινία που, εκ των πραγμάτων, αφορά πολλούς περισσότερους από την ίδια και την οικογένεια της. Οι δύο κόσμοι που ενώνει - αυτός της πρώτης γνωριμίας ενός παιδιού με τον κόσμο και αυτός ανθρώπων που γνωρίζουν καθημερινά τον τρόμο του θανάτου στις θαλάσσιες προσφυγικές διαδρομές - μοιάζουν για την ίδια άρρηκτα δεμένοι, αφού η εμπειρία της ως μέλος του διασωστικού καραβιού, την καθόρισε όπως δεν θα το φανταζόταν ποτέ.
Το γράμμα της είναι σκληρό και τρυφερό μαζί, μια άλλη, πιο αποστασιοποιημένη αλλά αφοπλιστική ματιά πάνω στην καθημερινότητα του μεταναστευτικού που μοιάζει να έχει ξεχαστεί μέσα στη δίνη άλλων οικουμενικών δεινών. Είναι μαζί και μια μικρή, ατελής αλλά σε κάθε περίπτωση ενδιαφέρουσα μελέτη πάνω στην ίδια την έννοια της αφήγησης - καθώς η προσπάθεια της Χαράς Καμιναρά να βρει τα σωστά κομμάτια για να πει την ιστορία της - την φέρνει αντιμέτωπη με τα διαχρονικά ερωτήματα της «δικαιοσύνης των εικόνων».
«Κάθε εικόνα είναι μια μετανάστευση», θα ακουστεί κάποια στιγμή στην αφήγηση, καθώς τα πρόσωπα των μεταναστών που έχουν διασωθεί γίνονται ένα με το αθώο χαμόγελο του γιου της. Κάθε εικόνα είναι και μία γέννα, στο σημείο μηδέν όπου η ζωή νικάει το θάνατο και μια ολόκληρη γενιά αντιλαμβάνεται πως πρέπει με κάποιο τρόπο να καταγράψει την Ιστορία τη στιγμή που συμβαίνει, ώστε κάπου κάπως κάποτε ο Νικόλας να μπορεί να την επιβεβαιώσει.
(Μπορείτε να δείτε το «Γράμμα στον Νικόλα» online εδώ μέχρι και τις 20 Μαρτίου)
Μανώλης Κρανάκης
Anima - Τα Φορέματα του Πατέρα μου (Anima – Die Kleider meines Vaters) της Ούλι Ντέκερ
Βαυαρία, τοπία του παραμυθιού: χιονισμένα βουνά, καταπράσινα λιβάδια, μικρές γραφικές πόλεις, μοναχικά εκκλησάκια δίπλα στο δάσος: Πού είναι ο δράκος;
Πολύ πριν γεννηθεί εκεί η μικρή Ούλρικε (σίγουρα πολύ πριν γεννηθεί η σκηνοθέτης Ούλι Ντέκερ), ο μπαμπάς της με την τιρολέζικη στολή κι η μαμά της με το αισιόδοξο βλέμμα, γνωρίστηκαν και παντρεύτηκαν. Κι ο ιστός των μυστικών άρχισε να υφαίνεται. Οταν, χρόνια αργότερα, ο πατέρας τής Ούλρικε πεθαίνει, η μητέρα τής παραδίδει τον θησαυρό: ένα μυστικό κιβώτιο που περιέχει δυο ημερολόγια με κλειδί, σαν αυτά των παιδικών εξομολογήσεων, αρκετά ζευγάρια γόβες με τακούνι, ψεύτικες βλεφαρίδες, ψεύτικα νύχια κι έναν τόνο αγωνίας, ενοχών και έλλειψης επικοινωνίας.
«Τι θα έλεγες τώρα στον μπαμπά, αν ζούσε ακόμα;» ρωτάει η Ούλι την αδελφή της: «Οτι τον αγαπώ. Νομίζω δεν του το είπαμε ποτέ. Ούτε κι εκείνος μας το είπε, αλλά ούτε κι εμείς.» Μια διαδρομή αυτογνωσίας, μια εξερεύνηση κι αναζήτηση ταυτότητας χτίζει στην απόλυτα αυτοβιογραφική ταινία της η Ούλι Ντέκερ. Με τρυφερότητα και χιούμορ αφηγείται τα πιο επώδυνα, τα πιο σκληρά. Στέλνοντας φιλιά στους Monty Python, ενώνει φωτογραφίες, συζητήσεις με τη μαμά και την αδελφή της, voice over από τα ημερολόγια του μπαμπά αλλά και των δικών της σκέψεων, ασπρόμαυρες εικόνες του προηγούμενου αιώνα, χαρτοκοπτική και πυροτεχνήματα, σ' ένα χιουμοριστικό animation που ραγίζει την καρδιά.
Εμποτισμένη με το Καθολικό δόγμα, αλλά και με τις συμβάσεις μιας μικρής κοινωνίας μιας περασμένης εποχής - όχι ότι η μεγαλύτερη κοινωνία, της σύγχρονης εποχής, τα καταφέρνει καλύτερα - οι Ντέκερ είναι μια οικογένεια που μεγαλώνει με μάσκες, με κρυμμένες αλήθειες, μ' έναν μπαμπά παρενδυτικό, με μια μαμά που γνωρίζει κι αποδέχεται, όμως τόσο απορροφημένοι από το φόβο της ανακάλυψης, που ξεχνούν να μοιραστούν τις αλήθειες τους με τις κόρες τους. Τέσσερις άνθρωποι που ψάχνουν τη θέση τους στον μικρό και το μεγάλο κόσμο, ένα κορίτσι που προσπαθεί ν' απελευθερωθεί από αυτό που την εγκλωβίζει, που δεν μπορεί ακριβώς να ονοματίσει.
Στο «Anima» όλα είναι απλά κι όλα είναι τόσο μπερδεμένα. Δυο ζωές που η μία προέκυψε από την άλλη, κι οι δυο φυλακισμένες, με δυο κουβέντες να κρατούν το κλειδί, δυο κουβέντες που δεν ειπώθηκαν ποτέ. Κι όμως η Ούλι θα βρει το δικό της μονοπάτι, θα λύσει όλα τα αινίγματα, θα βγει ηρωίδα καβάλα στο άλογο (όχι, αυτό δεν πήγε πολύ καλά), θ' απελευθερωθεί. Και, μαζί, θ' απελευθερώσει τη μνήμη του μπαμπά της, τα φορέματα και τις γόβες του, σ' ένα φιλμ για τα παιχνίδια που μάς παίζει η μοίρα, για τους αδέξιους συναισθηματικούς δεσμούς, για τις καταστροφικές σιωπές. Και το κάνει με μια πανδαισία από εικόνες, περιπαικτικά κλιπάκια, πεισματικό χαμόγελο. «Εχουμε φτάσει μακριά, αλλά ακόμα δεν υπάρχει αρκετός χώρος στον κόσμο μας για την τρυφερότητα και την ευαλωτότητα,» θα πει η Ούλι. Αλλά το δικό της φιλμ είναι ένα από τα βέλη που δείχνουν το δρόμο (κατευθείαν στην καρδιά).
(Μπορείτε να δείτε το «Anima - Τα Φορέματα του Πατέρα μου» online εδώ μέχρι και τις 21 Μαρτίου)
Λήδα Γαλανού
Χρόνης Μπότσογλου του Φρέντυ Βιανέλλη
Ο πρόσφατος θάνατος του ζωγράφου, γλύπτη και χαράκτη Χρόνη Μπότσογλου, μαθητή του Μόραλη, κύριο αναδιοργανωτή της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών τα χρόνια του ’90 και κορυφαίου εκπροσώπου του ρεαλισμού στην μεταπολεμική ελληνική τέχνη, καθιστά το ντοκιμαντέρ του Φρέντυ Βιανέλλη πικρά επίκαιρο. Αγνοούμε αν ο σκηνοθέτης πρόλαβε να προσαρμόσει το γεγονός στο τελικό του κατ για την προβολή της ταινίας στο ΦΝΘ. Πάντως η απουσία του καλλιτέχνη, που τα τελευταία χρόνια υπέφερε από αρθρίτιδα, τονίζεται με βρόντο στα τελικά πλάνα του αδειανού του ατελιέ και των αραδιασμένων στον πάγκο χρωμάτων.
Ωστόσο, μέχρι να αδειάσει αυτό το εργαστήρι, υπήρξε για δεκαετίες η στέγη έμπνευσης και δημιουργίας δεκάδων αριστουργημάτων. Ο Φρέντυ Βιανέλλης, του οποίου η πρώτη συνάντηση με τον καλλιτέχνη προ 40ετίας είχε οδηγήσει σε μια σχέση φιλίας και ακολούθως στη δημιουργία του ωριαίου φιλμ «Δύο Φίλοι, Δύο Ζωγράφοι», ανατρέχει εδώ στις αιχμές αυτού του εξόχως ανθρωποκεντρικού έργου.
Κύριοι σταθμοί, τα πορτρέτα της συζύγου του, Ελένης Μπότσογλου, της γηραιάς μητέρας του, λίγο πριν πεθάνει από άνοια, και των γυμνών σωμάτων, όπως και τα τολμηρά «Ερωτικά», που προκάλεσαν συζητήσεις όταν πρωτοεκτέθηκαν το 2011. Χώρος «δράσης», το ίδιο το ατελιέ, από το οποίο άλλωστε σπανιότατα έβγαινε ο Χρόνης Μπότσογλου. Ομιλούντες μάρτυρες, η σύζυγός του, οι ομότεχνοι και φίλοι του Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Γιώργος Χουλιαράς, Τριαντάφυλλος Πατρασκίδης και ο συλλέκτης Σωτήρης Φέλιος. Εργαλεία καταγραφής, σπάνιο οπτικό αρχειακό υλικό, ανέκδοτο ηχητικό και αποσπάσματα από τα βιβλία του σε voiceover.
Και υποκείμενο, φυσικά, ο ίδιος ο ζωγράφος, που θυμάται μια ζωή γεμάτη και ευτυχή και δηλώνει με επικούρειο χαμόγελο πως δεν τον νοιάζει αν πεθάνει, ούτε και αν χαθούνε τα έργα του μετά τον θάνατό του. «Εγώ τα έκανα όσο ζούσα, αυτό με ένοιαζε εμένα».
Όχι πως κρύβει κατασκευαστικές εκπλήξεις τούτη η καταγραφή, ούτε πως στερείται αδυναμιών, με βασική, νομίζουμε, τις μάλλον άχαρα στημένες σκηνές των ομαδικών συνεντεύξεων. Όμως, και μόνο μέσα από τα κοντινά της στο ταπεινό, χορτασμένο, διεισδυτικό μέσα στο γήρας του βλέμμα του υποκειμένου του εν ώρα δημιουργίας, που αντανακλούν, τελικά, την έννοια της ίδιας της τέχνης ως βλέμματος πάνω σε πρόσωπα και πράγματα, συνιστά κάτι πολύ περισσότερο από μια σκέτα πληροφοριακή προσωπογραφία.
(Μπορείτε να δείτε το «Χρόνης Μπότσογλου: "Ημουν κι εγώ εκεί και με φίλεψαν ένα πιάτο με φακή…"» online εδώ μέχρι και τις 20 Μαρτίου)
Ρόμπυ Εκσιέλ
TΟ #TDF24 ΣΤΑ SOCIAL MEDIA
