Το φεστιβάλ του Ρότερνταμ δεν θα ήταν το ίδιο αν δεν φιλοξενούταν στην πόλη με το μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι της Ευρώπης. Οσοι βάλθηκαν να μελετούν την ιστορία της διοργάνωσης, ισχυρίζονται πως οι πρώτοι διεθνείς (και τυχαίοι) επισκέπτες του τού ρίζωσαν τα θεμέλια του κοσμοπολιτισμού. Οσοι, πάλι, αναρωτήθηκαν κατά καιρούς για τον πλούτο του πρόγραμματός του με ταινίες από την Απω Ανατολή, κατέληξαν κι αυτοί σε αντίστοιχα, κοινωνικο-οικονομικού τύπου, συμπεράσματα: μια συντριπτική μερίδα του κοινού των πρώτων χρόνων ήταν Ασιάτες έμποροι που λαχταρούσαν να δουν εικόνες από τις ιδιαίτερες πατρίδας τους – ό,τι εικόνες κι αν ήταν αυτές, ακόμα και της πιο τολμηρής, τρομερής πρωτοπορίας.
Οσοι, τέλος, δεν ενδιαφέρονται παρά μόνο για το παρόν, απολαμβάνουν το πρόγραμμα του μοναδικού, ίσως, φεστιβάλ, όπου η μαζική κατανάλωση εναλλάσσεται με την πιο αιχμηρή αβαν γκαρντ. Εξω από τις αίθουσες, συνυπάρχουν αρμονικά στο αστικό τοπίο τα δίπατα στενά σπίτια με προσόψεις από τούβλο που μετρούν μερικού αιώνες ζωής με τους ουρανοξύστες από γυαλί, τα διαμερίσματα-κύβους και τα πλωτά σπίτια. Σ' αυτήν την άκρη της Ευρώπης, κάθε τετραγωνικό μέτρο είναι πεδίο ελεύθερου πειραματισμού.
«La Jalousie» του Φιλίπ Γκαρέλ
Αυτός είναι κι ο λόγος που το κεντρικό αφιέρωμα της 43ης «The state of Europe» δεν ακούγεται αυθαίρετα, ως μια πιασάρικη διερώτηση της εποχής ή ένα σχόλιο για τις επερχόμενες ευρωεκλογές. Εδώ συνυπάρχουν ταινίες όπως «Τα αγόρια απ' τα Ανατολικά» του Ρομπέν Καμπιγιό, ο «Εγωϊστής Γίγαντας» της Κλιό Μπάρναρντ ή η «Ida» του Πάβελ Παβλικόφσκι. Ο Φιλίπ Γκαρέλ παρουσιάζει την τελευταία του ταινία, «La Jalousie», στην οποία όχι μόνο δεν έχει βαρεθεί να κινηματογραφεί το γιο του για πολλοστή φορά (κι εδώ που τα λέμε, ούτε εμείς), αλλά τον φέρνει κοντά με τον δικό του πατέρα, εις μνήμην του Μωρίς Γκαρέλ, διάσημου ηθοποιού του θεάτρου. Ο Κρίστοφερ Μπόε με το «Sex, Drugs & Taxation», μια ιστορία για τον μαζικό τουρισμό στη Δανία, επιδεικνύει την, έστω και συζητήσιμη, κωμική του φλέβα, ξαναδοκιμάζοντας την επιδεξιότητά του στις ταινίες με μια στοιχειώδη γραμμική πλοκή (θυμηθείτε το φιάσκο του «Everything Will Be Fine»). Ο Τζανφράνκο Ρόσι απαντά στην «Τέλεια Ομορφιά» της Ρώμης του Σορεντίνο με το «Sacro GRA», το πρώτο ντοκιμαντέρ που απέσπασε Χρυσό Λιοντάρι στη Βενετία. Η Κλερ Σιμόν συμμετέχει με δύο ταινίες με φόντο τον παριζιάνικο σιδηροδρομικό σταθμό Gard du Norde, η ομότιτλη μυθοπλασίας, το flip-side ντοκιμαντέρ («Human Geography»). Στην άλλη πλευρά του δίσκου, στην παράλληλο πρόγραμμα-μέσα-στο-πρόγραμμα, η μετανάστευση «γίνεται κινηματογραφική ιστορία (και το όνομα αυτού: Migration as a cinematographic story) και οι μετανάστες γίνονται πρωταγωνιστές. Ξεχωρίζουμε το «Late at Night–Voices of Ordinary Madness» της Xiaolu Guo («Once Upon a Time Proletarian«, «She, a Chinese»), που μιλά για την άνοδο και την πτώση του Ανατολικού Λονδίνου, μέσω μιας φόρμας πειραματικής τηλεοπτικής εκπομπής.
Late at Night - Voices of Ordinary Madness.
Στο επίσημο διαγωνιστικό των «τίγρεων» συνωστίζονται πρώτες και δεύτερες ταινίες σκηνοθετών από τη Βραζιλία, τη Σρι Λάνκα, την Αυστρία, τη Βουλγαρία, τη Νότια Κορέα, μεταξύ άλλων. Μέχρι στιγμής, είδαμε το «Concrete Clouds» του Ταϊλανδού Lee Clatametikool, που είχε πολύχρονη θητεία στο χώρο του μοντάζ –κι αυτό είναι φανερό στην αφήγηση της ζωής δύο αδελφών που ζουν στην Μπανγκόκ στο τέλος της δεκαετίας του'90. Παρά τα διαφορετικά τους χαρακτηριστικά, σύντομα καταλήγεις να μπερδεύεις τα πρόσωπα, τις χρονικές βαθμίδες, ακόμα και τον τόπο, αλλά σε καμία περίπτωση το συμπέρασμα, που δεν είναι παρά ένας κοινότοπος παραλληλισμός για την ανακύκλωση της οικονομικής κρίσης στις άλλες ηπείρους. Ανυπομονούμε δε να δούμε τη «Viktoria» της Βαλκάνιας Maya Vitkova, στην οποία, κάπου στην κομμουνιστική Βουλγαρία, ένα νεαρό κορίτσι γεννιέται χωρίς αφαλό και γίνεται αίφνης ζωντανό σύμβολο του απογαλακτισμού της χώρας από την υπόλοιπη Ευρώπη.
September
Στο τμήμα «Bright Future» βρίσκονται 60 περίπου ταινίες. Ανάμεσά τους και το «September» της Πέννυς Παναγιωτοπούλου ή και μερικές ταινίες που είδαμε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης («Πρόβατο»/Mouton, «Ενα Ξόρκι για να Νικήσεις το Σκοτάδι»/A Spell to Ward off the Darkness). Στο φεστιβάλ γνωρίσαμε προ ετών και τον Νορβηγό Henrik Hellström, που επιστρέφει με μια «ποιητική» (ναι, εντός πολλών εισαγωγικών), μίνιμαλ ταινία για μια ηλικιωμένη γυναίκα που πεθαίνει, αλλά αποφασίζει να κάνει την έξοδό της από την ζήση πιο ενδιαφέρουσα και παίρνει ψυχοτρόπες ουσίες. Κάπου στην πορεία, η Χάνα Σιγκούλα τής καθορίζει τη δόση της, και η γηραιά πρωταγωνίστρια καταλήγει να συνομιλεί με το φάντασμα του νεότερου εαυτού τους, σε μια ελεύθερη παραλλαγή της «Περσόνας», αλλά με παράθυρο στο φυσικό τοπίο της σκανδιναβικής χερσονήσου. Το μεξικανικό δράμα «The Amazing Catfish» της Claudia Sainte-Luce και η ινδική σάγκα «Qissa» του Anup Singh αποδείχθηκαν κατώτερα των προσδοκιών, καθώς προσπαθούν να χτίσουν art-house προφίλ από ακατάλληλες πρώτες ύλες: τα στερεότυπα των χωρών τους στη Δύση. Βλέπουμε στο πρώτο μια μεγάλη μεξικανική οικογένεια με χρυσή καρδιά και πολλά προβλήματα, στο δεύτερο μια σκληρή πατριαρχική οικογένεια που αναθρέφει ένα κορίτσι σαν να ήταν αγόρι για να αναλάβει την προίκα του πατέρα, με ιντερλούδια από ινδικές τελετές, χορό και τραγούδι.
Το τμήμα «Spectrum» μοιάζει να έχει εποικηθεί από ταινίες από τις Φιλιπίνες, αφού αυτή η περιβόητη παρέα των σκηνοθετών που φαίνεται πως δουλεύει με τους ίδιους ρυθμούς και τριγυρνάει με εκδρομικό από φεστιβάλ σε φεστιβάλ. Δίπλα στις ταινίες των Lav Diaz, Adolfo Alix Jr. Khavn de la Kruz, Raya Martin, βρίσκουμε τις τελευταίες δύο ταινίες των Kiyoshi Kurosawa («Real», «Seventh Code»), Amat Escalante («Heli») και Jia Zhang-ke («A Touch of Sin»).
Vertical Video Syndrome
Την ίδια μέρα πουδιοργανώνεται ένα εργαστήρι για την παρασκευή του σωστού... λουκάνικου στους χώρους του φεστιβάλ, ο Erkki Huhtamo, καθηγητής αρχαιολογίας των media στην Καλιφόρνια, μας εξηγεί για τη χαμένη ευκαιρία της «καθετότητας» στις κινηματογραφικές οθόνες. Κάπου ανάμεσα σε μια σειρά από εικόνες κατασκευών για ευφάνταστες κινηματογραφικές αίθουσες που «πνίγηκαν» από τους αιθουσάρχες, και σε ένα μανιφέστο σκληροπυρηνικών φεμινιστριών που ισχυρίζονται πως επικράτησε να είναι οριζόντια η οθόνη για να ικανοποιούνται οι ορέξεις των ανδρών που θέλουν τις γυναίκες σταρ... ξαπλωμένες, ξεχώρισε μια βιντεο-καμπάνια για τους λόγους για τους οποίους πρέπει να κρατάς το κινητό σου πλάγια όταν έχεις την κάμερα ανοιχτή.
Ολα αυτά, ως εισαγωγή για τη μεγάλη εγκατάσταση του Vertical Cinema, που γίνεται, για μια ακόμη φορά, στη σωστή πόλη, όπου όλα μοιάζουν να δείχουν τον ουρανό. Ασχέτως αν ο πτωχός επισκέπτης του φεστιβάλ δεν ξέρει πού να πρωτοστρέψει το βλέμμα του.
Αποστολή για το Flix: Γκέλυ Μαδεμλή
Διαβάστε περισσότερα για το 43ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ρότερνταμ:
Tags: Ρότερνταμ 2014
