Ο Τζέιμς Ερλ Τζόουνς, ο ηθοποιός του κινηματογράφου, της τηλεόρασης και του θεάτρου ο οποίος, λόγω της ιδιαίτερης δυνατής και βαρύτονης φωνής του, έγινε ευρύτερα γνωστός ως η φωνή του κακού του «Πόλεμου των Αστρων» Νταρθ Βέιντερ, πέθανε τη Δευτέρα το πρωί στο σπίτι του στην κομητεία Ντάτσες της Νέας Υόρκης, σε ηλικία 93 ετών.
Πέρα από τον Νταρθ Βέιντερ, ο Ερλ Τζόουνς δάνεισε και τη φωνή του και αλλού όπως και στον Μουφάσα από τον «Βασιλιά των Λιονταριών» της Disney, ενώ πρωταγωνίστησε και σε ταινίες όπως στα «Κόναν ο Βάρβαρος» (1982), «Matewan» (1987), «Ο Πρίγκιπας της Ζαμούντα» (1988), «Ο Ξυπόλητος Τζο» (1989), «Το Κυνήγι του Κόκκινου Οκτώβρη» (1990), «The Sandlot» (1993) και σε πολλές άλλες.
Στην εμβληματική φωνή του Ντάρθ Βέιντερ στο Star Wars
Στο «S.O.S Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα»
Στο θέατρο κέρδισε δύο βραβεία Tony για τις ερμηνείες του στα «The Great White Hope» (1969) και «Fences» (1987), και δύο Primetime Emmy την ίδια χρονιά, για το «Heat Wave» (1991) και το «Gabriel's Fire» (1991). Ο Τζόουνς κατάφερε αυτό που που μόνο λίγοι καλλιτέχνες έχουν πετύχει: το πολυπόθητο EGOT, κερδίζοντας με ένα Grammy για τον καλύτερο λόγο και ένα Oσκαρ για την συνολική του προσφορά το 2011.
Οταν ρωτήθηκε το 2014 από τους New York Times για το πώς είχε κρατήσει ζωντανή την καριέρα του για τόσο καιρό, η απάντησή του υπήρξε ενδεικτική της ταπεινότητας με την οποία αντιμετώπισε την καριέρα του: «Το μυστικό είναι να μην ξεχνάς ποτέ ότι είσαι ένας απλός ηθοποιός και ότι τίποτα δεν είναι το τελευταίο πράγμα που κάνεις, τίποτα δεν είναι το σπουδαιότερο πράγμα που έχεις κάνει, τίποτα δεν είναι το χειρότερο πράγμα που θα σου συμβεί. Εξακολουθώ να θεωρώ τον εαυτό μου αρχάριο».
Ηδη ηθοποιός του θεάτρου για αρκετά χρόνια μετά το ντεμπούτο του στο Μπρόντγουεϊ στην παραγωγή του 1958 «Sunrise At Campobello», η πρώτη εμφάνιση του Τζόουνς σε ταινία μεγάλου μήκους ήταν στο «Ο Εμπορος της Βενετίας», όπου ο Τζόουνς υποδύθηκε τον Πρίγκιπα του Μαρόκου και αμέσως μετά πρωταγωνίστησε στην σάτιρα ου Στάνλεϊ Κιούμπρικ «S.O.S Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα». Αλλά πριν ξεκινήσει να δανείζει και τη φωνή του στο σινεμά. ο Τζέιμς Ερλ Τζόουνς ήταν περισσότερο γνωστός ως ένας από τους κορυφαίους ηθοποιούς του Σαίξπηρ της γενιάς του. Πρωταγωνίστησε σε μια παραγωγή του «Βασιλιά Ληρ», παίζοντας μαζί με τους Πολ Σορβίνο, Ρενέ Ομπερζανουά και Ραούλ Τζούλια, για το Shakespeare in the Park της Νέας Υόρκης.
Στον Βασιλιά Ληρ
Στον Οθέλλο
Αλλά δεν ήταν μέχρι το 1977, όταν η φωνή του Τζόουνς τρομοκρατούσε το κοινό για πρώτη φορά ως Νταρθ Βέιντερ, όπου τα πράγματα άρχισαν πραγματικά να αλλάζουν για αυτόν. Για τον πιο διάσημο ρόλο του, ο Τζόουνς πληρώθηκε με 7.000 δολάρια για να δανείσει τη φωνή του στον Νταρθ Βέιντερ στο «Star Wars: Μια Νέα Ελπίδα» του 1977, αλλά αρνήθηκε να πάρει τα εύσημα για εκείνη την ταινία και το σίκουελ της, το «Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται» του 1980, για σεβασμού προς τον ηθοποιό που έπαιξε τον ρόλο στην οθόνη, τον Ντέιβιντ Πράουζ.
Μέχρι την «Επιστροφή των Τζεντάι» του 1983, ωστόσο, ο Τζόουνς είχε γίνει πλήρως συνώνυμος με έναν από τους πιο αξέχαστους και τρομακτικούς κακούς στην ιστορία του κινηματογράφου και έλαβε τα εύσημα για το έργο του. Επέστρεψε ξανά στη φωνή του Βέιντερ για το «Επισόδιο ΙΙΙ — Η Εκδίκηση των Σιθ» του 2005 και το «Rogue One: A Star Wars Story» του 2016, αλλά για την σειρά του 2022 τοτ Disney+ «Obi-Wan Kenobi», ο Τζόουνς εξουσιοδότησε την Lucasfilm να χρησιμοποιήσει αρχειακές ηχογραφήσεις και τεχνολογία AI για την αναδημιουργία της φωνής του Βέιντερ.
Μετά την πρώτη του εμφάνιση ως Βέιντερ, ο Τζόουνς εμφανίστηκε επίσης στο «Roots» του ABC παίζοντας τον συγγραφέα Αλεξ Χάιλυ, του οποίου το ομότιτλο γενεαλογικό μυθιστόρημα ενέπνευσε την πρωτοποριακή μίνι σειρά. Ποτέ δεν έγινε εντελώς σταρ με την κλασική έννοια της λέξης, αλλά οι συνεχόμενες επιτυχίες εκείνη τη χρονιά έκαναν τελικά τον Τζόουνς ένα γνωστό όνομα, η παρουσία του οποίου δήλωνε ανάστημα και βαρύτητα σε έργα που διαφορετικά θα έλειπαν από αυτά.
Δανείζοντας τη φωνή του στον Μουφάσα στον Βασιλιά των Λιονταριών
Στον Πρίγκιπα της Ζαμούντα
Το θέατρο είναι το μέρος όπου ο Τζόουνς έπαιζε πιο συχνά και το όνομά του μόνο δημιουργούσε ουρές έξω από τα ταμεία στη δεκαετία του 80. Επέστρεψε στο Μπρόντγουεϊ το 2005 για μια παραγωγή του «On Golden Pond», αποσπώντας άλλη μια υποψηφιότητα για Tony. Το 2008, έπαιξε τον Big Daddy σε μια παραγωγή του «Cat on a Hot Tin Roof» του Τένεσι Ουίλιαμς που περιλάμβανε ένα καστ από μαύρους ηθοποιούς.
Δύο χρόνια αργότερα, επέστρεψε στο Broadway σε μια αναβίωση του «Ο Σοφέρ της Κυρίας Ντέιζι» δίπλα στη Βανέσα Ρεντγκρείβ. Η μεταφορά της παραγωγής στο Λονδίνο το 2011 σήμαινε ότι έπρεπε να χάσει την βράβευσή του στα Οσκαρ στο Λος Αντζελες εκείνη τη χρονία, αλλά ο Σερ Μπεν Κίνγκσλεϊ εξέπληξε τον Τζόουνς με το αγαλματίδιο του αυτοπροσώπως, αφού είχε ολοκληρώσει μια μεσημεριανή παράσταση.
Ο Τζόουνς κέρδισε επίσης το βραβείο Kennedy Center Honor το 2002, το βραβείο Screen Actors Guild Life Achievement το 2009 και ένα τιμητικό βραβείο Tony για την καριέρα του το 2017.
Ο Τζόουνς επανενώθηκε με τον Εντι Μέρφι για το σίκουελ της κωμωδίας τους με τίτλο «Ο Πρίγκιπας της Ζαμούντα 2». Η ερμηνεία του ως βασιλιάς Τζάφε Τζόφερ στο σίκουελ του 2021 σηματοδοτεί την τελευταία εμφάνιση του ηθοποιού στην οθόνη.
