Το 32ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου ξεκινά την Πέμπτη 21 Νοεμβρίου με την αθηναϊκή πρεμιέρα του «It Must Be Heaven» του Ελία Σουλεϊμάν, παρουσία του δημιουργού του στον κινηματογράφο Τριανόν.
Για δύο εβδομάδες, στον κινηματογράφο Τριανόν (21/11-4/12) και στον κινηματογράφο Ανδόρα (28/11-4/12), αφιερώματα, πρεμιέρες, προβολές από το παρελθόν και άλλες από το μέλλον, δίνουν το στίγμα της φετινής διοργάνωσης.
Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα
10 ταινίες σε πρώτη προβολή στην Αθήνα διαγωνίζονται για τα βραβεία του Φεστιβάλ. Αναμεσά τους τρεις ελληνικές ταινίες και μια επιλογή από γνωστές, βραβευμένες ευρωπαϊκές ταινίες της χρονιάς. Θα προβληθούν οι εξής ταινίες: «Entwined» του Μίνωα Νικολακάκη, «Ανάκριση» του Παναγιώτη Πορτοκαλάκη, «Εξορία» του Βασίλη Μαζωμένου, «Ajvar» της Ανα Μαρί Ροσί, «Etre Vivant et le Savoir» του Αλέν Καβαλιέ, «I Will Cross Tomorrow» της Σεπιντέ Φαρσί, «Ghost Tropic» του Μπας Ντεβός, «My Thoughts are Silent» του Αντόνιο Λούκιτς, «Passed by Sensor» της Σερχάτ Καραασλάν και «Stitches» του Μιροσλάβ Τερζίκ.
Αφιέρωμα: 20 Χρόνια Χωρίς τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ
(σε συνεργασία με την Πανελλήνια ‘Ενωση Κριτικών Κινηματογράφου – Π.Ε.Κ.Κ.) O Στάνλεϊ Κιούμπρικ είναι από τους λιγοστούς εκείνους σκηνοθέτες που απέδειξαν πως, ακόμη και στο ελεγχόμενο από τους στραμμένους αποκλειστικά προς το κέρδος παραγωγούς του Χόλιγουντ, μπορεί κανείς να γυρίσει ταινίες προσωπικές, που να εκφράζουν τις δικές τους ανησυχίες, τους δικούς τους προβληματισμούς και να μετατρέψει, αυτό που συχνά χαρακτηρίζουμε ως βιομηχανία του κινηματογράφου, σε καθαρά προσωπική τέχνη. Κάποια στιγμή, βεβαίως, αναγκάστηκε να φύγει από το Χόλιγουντ και τις πιέσεις του και να μετακομίσει στην Αγγλία (1961), όπου, ως το τέλος της ζωής του, θα μπορέσει να εκφραστεί με πλήρη ελευθερία και να μας χαρίσει τα μεγάλα του αριστουργήματα (“Λολίτα”, “SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα”, “2001: Οδύσσεια του Διαστήματος”, “Το Κουρδιστό Πορτοκάλι”, “Η λάμψη”, “Μπάρι Λίντον”, “Μάτια Ερμητικά Κλειστά”). 'Ανθρωπος που επεδίωκε την τελειότητα, που κατάφερνε να ελέγχει πλήρως την παραγωγή του (από το σενάριο και τη σκηνοθεσία μέχρι το τελικό μοντάζ), σε στενή πάντα σχέση με τους ηθοποιούς του, με καινοτόμες ιδέες στη χρήση της κινηματογραφικής γλώσσας αλλά και των τεχνικών μέσων, με μια φιλοσοφική προσέγγιση στα θέματά του (ορισμένοι μίλησαν για τη σχέση του με το έργο φιλόσοφων όπως ο Νίτσε και ο Χάιντεγκερ), με ένα έργο που καλύπτει, πάντα με την ίδια ιδιοφυή έμπνευση, τα περισσότερα κινηματογραφικά είδη (φιλμ νουάρ, θρίλερ, γουέστερν, δράματα εποχής, επιστημονική φαντασία), όλα ιδωμένα μ' ένα ρεαλισμό, διανθισμένο με χιούμορ (συχνά μαύρο) αλλά και ποιητική διάθεση, με εξαιρετική φωτογραφία και εμπνευσμένη χρήση της μουσικής, ο Κιούμπρικ, σκηνοθέτης που ο Όρσον Γουέλς ονόμασε “γίγαντα ανάμεσα στους σκηνοθέτες της νεότερης γενιάς”, προσέφερε ένα έργο που δεν έχει παύσει να επηρεάζει αρκετούς από τους πιο γνωστούς σύγχρονους σκηνοθέτες, ανάμεσά τους και τους: Μάρτιν Σκορσέζε, Ντέιβιντ Λιντς, Στίβεν Σπίλμπεργκ, Γούντι Άλεν, Τζορτζ Ρομέρο, Τέρι Γκίλιαμ, Ρίντλεϊ Σκοτ, Πολ Τόμας Άντερσον, Κρίστοφερ Νόλαν, Τιμ Μπέρτον και άλλους.
Θα προβληθούν οι ταινίες: «Κουρδιστο Πορτοκάλι», «Μπάρι Λίντον», «SOS Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα», «Fear and Desire», «Killer's Kiss», «Lolita», «Paths of Glory», «The Killing». - Τις ταινίες του αφιερώματος προλογίζουν οι σκηνοθέτες Κώστας Φέρρης και Δημήτρης Παναγιωτάτος, και οι κριτικοί κινηματογράφου – μέλη της Π.Ε.Κ.Κ. Τάσος Γουδέλης, Κωνσταντίνος Καϊμάκης, Ιφιγένεια Καλαντζή, Νίνος Φένεκ Μικελίδης και Χρήστος Σκυλλάκος.
Αφιέρωμα: Ευρωπαίοι Κωμικοί
Η σύνθεση μιας σύντομης αλλά περιεκτικής λίστας ταινιών, με πρωταγωνιστές τους ευρωπαίους μετρ της κωμωδίας αποτέλεσε πολύ απαιτητικό στοίχημα για το φετινό Πανόραμα και ολοκληρώθηκε με γνώμoνα το ουσιώδες ερώτημα «τι μας κάνει να γελάμε;». Μήπως το κοντράστ περσόνων και χαρακτήρων και οι συγκρούσεις τους; Μήπως οι αναποδιές ή οι κακοτυχίες που μας συμβαίνουν; Ή τα ακραία ή εξωπραγματικά σχέδια και οι γκροτέσκες συμπεριφορές; Καταλήξαμε πως αυτό που έχει σημασία είναι η θέση και η στάση που έχουμε απέναντι στην κάθε ιστορία. Η οπτική μας γωνία δηλαδή, σε συνδυασμό με τη διάθεσή μας. Συνεπώς, τα πάντα δύνανται να είναι αστεία, αρκεί να θέλουμε να τα δούμε έτσι. Γι’ αυτό και χαχανίζουμε με την καυστική σάτιρα των Monty Python, καθώς αναζητούν το νόημα της ζωής και απολαμβάνουμε χαριεντιζόμενοι τον κύριο Hulot, ενώ εκείνος απολαμβάνει τις διακοπές του. Γι’ αυτό χασκογελάμε με τις κόντρες και τα παθήματα των Stan Laurel και Oliver Hardy και μειδιούμε πονηρά ή ειρωνικά με την οικτρή αποτυχία των Toto, Vittorio Gassman, Marcello Mastroianni, Renato Salvatori στο O Κλέψας Του Κλέψαντος. Γι’ αυτό καγχάζουμε με την ανούσια φρενίτιδα των Μοντέρνων Καιρών του Chaplin ή χαμογελάμε παρηγορητικά με τον μελαγχολικό μεγιστάνα του Yo-Yo ο οποίος έχει τα πάντα εκτός από αγάπη. Και τέλος, όταν ο Θανάσης Βέγγος παίρνει τ’όπλο του, γι’ αυτό δεν τρομάζουμε αλλά γελάμε δυνατά. Γιατί καλύτερα να γελάς παρά να κλαις, εκτός αν κλαις από τα γέλια.
Θα προβληθούν οι ταινίες: «Θανάσης Πάρε τ' Οπλο Σου», «Μοντέρνοι Καιροί», «Ο Κλέψας του Κλέψαντος», «Οι Διακοπές του Κύριου Ιλό», «Το Νόημα της Ζωής», «Yoyo» και επιλογή ταινιών με τους Σταν Λόρελ και Ολιβερ Χάρντι.
Αφιέρωμα: Το Φιλμ Νουάρ στο Ελληνικό Σινεμά
Αλλοτε χάρη στα αστυνομικά μυθιστορήματα αλλά και τα σενάρια του Γιάννη Μαρή («Ο Ανθρωπος του Τρένου», «Εγκλημα στα Παρασκήνια» και «Εγκλημα στο Κολωνάκι», Αμφιβολίες») κι άλλοτε χάρη στην αγάπη και την επιμονή των Ελλήνων σκηνοθετών για το είδος αυτό, που γεννήθηκε και αναπτύχθηκε στο Χόλιγουντ τις δεκαετίες του ‘40 και ‘50, το φιλμ νουάρ έκανε, στις αρχές της δεκαετίας του ‘60, την πρώτη του σημαντική εμφάνιση και στη χώρα μας. Ενας κινηματογράφος που ξεχώρισε χάρη στη «μαύρη» του ατμόσφαιρα (όλες οι ταινίες γυρίζονταν σε μαυρόασπρο φιλμ που βοηθούσε στο να τονιστεί η κατάλληλη, σκοτεινή, με στοιχεία δανεισμένα από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό, ατμόσφαιρα), τους χαρακτήρες (μοιραίες γυναίκες, αποτυχημένοι άντρες) και τη θεματική του: εγκλήματα, υπόκοσμος, προδοσίες, ωμή βία. Ξεκινώντας με σκηνοθέτες όπως ο Ντίνος Κατσουρίδης, ο Ερρίκος Ανδρέου, ο Ντίνος Δημοπουλος και ο Σωκράτης Καψάσκης, και στη συνέχεια με νεότερους, όπως οι Γιώργος Καρυπίδης, Δημήτρης Σταύρακας, Δημήτρης Παναγιωτάτος, Νίκος Γραμματικός, Γιάννης Οικονομίδης και Κάρολος Ζωναράς, ο ελληνικός κινηματογράφος έδωσε τα δικά του δείγματα του είδους, με ταινίες που δεν έχασαν στο πέρασμα του χρόνου την ομορφιά, την ατμόσφαιρα και τη δύναμή τους.
Θα προβληθούν οι ταινίες: «Εγκλημα στα Παρασκήνια» του Ντίνου Κατσουρίδη (1960), «Εφιάλτης» του Ερρίκου Ανδρέου (1961), «Η Αναμέτρηση/Επικίνδυνο Παιχνίδι» του Γιώργου Καρυπίδη (1982), «Η Νύχτα με τη Σιλένα» του Δημήτρη Παναγιωτάτου (1986), «Η Παρεξήγηση» του Δημήτρη Σταύρακα (1983), «Κλειστή Στροφη» του Νίκου Γραμματικού (1991), «Μαχαιροβγάλτης» του Γιάννη Οικονομίδη (2010), «Μπιγκ Χιτ» του Κάρολου Ζωναρά (2012), «Ο Ζεστός Μήνας Αύγουστος» του Σωκράτη Καψάσκη (1966), «Πανικός» του Σταύρου Τσιώλη (1969).
Αφιέρωμα: Το Woodstock και η χρονιά που άλλαξε το Hollywood
Στις αρχές του 1969 στις Ηνωμένες Πολιτείες, κι ενώ βρισκόμαστε στο απόγειο του πολέμου του Βιετνάμ, ο Λίντον Τζόνσον αποχωρεί από την προεδρία του έθνους και στη θέση του ορκίζεται ο Ρίτσαρντ Νίξον, στα στούντιο του Μέμφις ο Έλβις Πρίσλεϊ γράφει το «Long Black Limousine» (στο περίφημο άλμπουμ του «From Elvis in Memphis»), στα πανεπιστήμια του Χάρβαρντ και του Μπέρκλεϊ ξεκινούν οι πρώτες καταλήψεις, με ελικόπτερα της Εθνικής Φρουράς να ψεκάζουν τους φοιτητές με ειδική σκόνη που καταστρέφει το δέρμα, στη Νέα Υόρκη ξεκινάει η κίνηση για τα δικαιώματα των γκέι, ο κόσμος σ' ολόκληρο τον πλανήτη παρακολουθεί τον αστροναύτη Νιλ ‘Αρμστρονγκ να κάνει τα πρώτα του βήματα στη Σελήνη, τα διεθνή τηλεοπτικά μέσα παρουσιάζουν τη Σφαγή στο Μάι Λάι, οι μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ αυξάνονται καθημερινά, οι οπαδοί του Μάνσον δολοφονούν τη Σάρον Τέιτ και αστυνομικοί του Σικάγου δολοφονούν στον ύπνο τους μέλη των Μαύρων Πανθήρων. Ενώ, τον Αύγουστο (15-18) διεξάγεται το φεστιβάλ του Γούντστοκ, όπου συμμετέχουν οι πιο διάσημοι τραγουδιστές και τα συγκροτήματά τους, φεστιβάλ που θα καταγράψει με την κάμερά του ο Μάικλ Γουάντλι.Την ίδια χρονιά το «Νέο Χόλιγουντ», όπως θα γίνει στη συνέχεια γνωστό, αρχίζει να παραμερίζει το γκλάμορ και τον ψευτο-συναισθηματισμό των παραδοσιακών ιστοριών του, εμφανίζοντας μια σημαντική ανανέωση στα θέματά του, μαζί με ένα είδος αυτοκριτικής, επηρεασμένο από τα διάφορα εθνικά και διεθνή γεγονότα. Αυτό εκφράζεται σε μια σειρά ταινιών, μ' επικεφαλής τους «Δυο Ληστές» (που έγινε η πιο εμπορική ταινία της χρονιάς) και τον «Καουμπόι του Μεσονυκτίου» (Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας). Ταινίες που άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα καταπιάνονται με θέματα όπως τον πόλεμο του Βιετνάμ, τους αγώνες για τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα, τις φοιτητικές εξεγέρσεις, τις πολιτικές δολοφονίες, το φεμινιστικό κίνημα, την ελευθερία στον έρωτα και τις εκτρώσεις, ταυτόχρονα θέτοντας ερωτήματα γύρω από το ρόλο της εξουσίας, της κρατικής βίας και γενικότερα το ρόλο του κράτους.
Θα προβληθούν οι ταινίες: «Alice's Restaurant» του Αρθουρ Πεν, «Butch Cassidy & the Sundance Kid» του Τζορτζ Ρόι, «Midnight Cowboy» του Τζον Σλεσιντζερ, «Tell Them Willie Boy is Here του Εϊμπραμ Πολόνσκι, το «They Shoot Horses, Don' t They» του Σίντνεϊ Πόλακ, το «Wild Bunch» του Σαμ Πέκινπα, το «Zabriskie Point» του Μικελάντζελο Αντονιόνι και το «Woodstock» του Μάικλ Γούαντλι.
Στο 32ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου διοργανώνονται επίσης μικρά αφιερώματα στην Αντουανέττα Αγγελίδη και την Αλίντα Δημητρίου, ενώ στο τμήμα «Ειδικές Προβολές» θα προβληθούν το «Εργαστήρι του Δρ. Καλιγκάρι» σε μουσική σύνθεση του Νίκου Πλάτανου και η «Κάθοδος των 9» του προσφάτως εκλιπόντα Χρήστου Σιοπαχά.
